bespreking proefschrift



Henrike A Elzen Self-management for chronically ill older people [dissertatie]. Universiteit Groningen, 2006 ISBN 90-367-2791-X,
200 pagina’

J.  van Eijk

Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie

Directory of Open Access Journals

PROEFSCHRIFTEN IN DISCUSSIEProefschriften in discussieHenrike A Elzen Self-management for chronically ill olderpeople [dissertatie]. Universiteit Groningen, 2006 ISBN90-367-2791-X, 200 pagina’sIn dit proefschrift wordt verslag gedaan van eenonderzoek naar het effect van een zelfmanagement inter-ventie bij chronisch zieke ouderen. Deze studie bouwtvoort op eerder werk uit de Verenigde Staten en meerrecent ook in Engeland, waar de benadering op groteschaal zijn weg in de gezondheidszorg heeft gevonden.De zelfmanagementbenadering beoogt chronisch ziekenvaardigheden bij te brengen die hen in staat stellen zelf deproblemen die het leven met een chronische ziekte metzich meebrengt, het hoofd te bieden. Dit gebeurt vooraldoor de zogenoemde “self-efficacy” te versterken. Eigen-lijk komt dat neer op versterking van het zelfvertrouwenvan patiënten om de problemen als gevolg van hun chro-nische ziekte zelf aan te pakken. De meer traditionelezelfmanagementbenadering is nogal gericht op het mana-gement van de ziekte zelf. Zo kunnen diabetici vandaagde dag hun eigen bloedglucose bepalen en op basis van deuitkomst ook de benodigde medicatie vaststellen. Debenadering welke in dit proefschrift beschreven wordt,gaat verder en biedt met name soelaas voor de problemendie de gevolgen van chronische ziekten opleveren voor desociale participatie van betrokkenen. De gekozen bena-dering is in principe generiek hetgeen betekent dat ieder-een, met welke chronische ziekte dan ook, er baat bij kanhebben. Het idee daarbij is dat verschillende chronischeziekten dezelfde adaptieve opgaven met zich meebren-gen. In het onderhavige proefschrift is onder meer metbehulp van een gerandomiseerd onderzoek onderzochtwelk effect deze zelfmanagement benadering op “self-efficacy”, zelfmanagementgedrag, gezondheid enzorggebruik heeft. Helaas vindt de onderzoekster geenduidelijke effecten op deze parameters hoewel de deel-nemers aan het zelfmanagementprogramma zeer enthou-siast over het programma waren en ook aangeven dat zijzich door deelname beter waren gaan voelen. Deze nega-tieve uitkomst is natuurlijk jammer omdat een pro-gramma dat al op zoveel andere plekken zijn waardebewezen heeft, ook in Nederland een kans verdient. Devraag is waarom dit programma in dit onderzoek niet hetbeoogde effect opleverde. Het niet vinden van een effectwil zeker niet zeggen dat het programma niet effectief is.Misschien zou je om de effectiviteit van zo’n programmate toetsen vooraf een strenge selectie moeten toepassenom er voor te zorgen dat alleen deelnemers deelnemenwaarvan het zelfmanagement nog behoorlijk kon verbe-teren. Maar ook al zou een groot aantal ingeslotenpatiënten op dit moment een actief zelfmanager zijn,dan nog kunnen zij mogelijk in de toekomst profijt heb-ben van hun training als het met de ziekte verder bergaf-waarts gaat. Dat vereist echter bestudering van langetermijn effecten. Naast bestudering van de effectiviteitheeft mevrouw Elzen ook de werkingsmechanismen vanhet zelfmanagementprogramma proberen te ontrafelenom op die manier beter zicht te krijgen op wat het pro-gramma nu precies bij mensen doet. Ten slotte wordt inhet proefschrift ook verslag gedaan van een onderzoeknaar de reden van weigering om aan het onderzoek meete doen. Dit levert een aantal praktische suggesties opvoor toekomstige zelfmanagementtrainingen bij dezegroep ouderen. Kortom: een belangrijk onderzoek dat,al met al, belangrijke bouwstenen oplevert voor een acti-veringsprogramma bij deze groep Nederlandse ouderen,ook al kon de effectiviteit nog niet aangetoond worden.Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie, 2007 (2007) 38:93–94DOI 10.1007/BF0307483313Prof. Dr. J.Th.M. van Eijk, medisch socioloog, Zorg-wetenschappen, Universiteit MaastrichtNaschriftOm te beginnen wil ik Prof. Dr. J. van Eijk hartelijkbedanken voor het bespreken van mijn proefschrift ende door hem uitgesproken waardering voor mijn werk.Graag wil ik op deze plek reageren.Een opvallende bevinding van mijn onderzoek isinderdaad de discrepantie tussen enerzijds het niet vindenvan statistisch significante effecten op de verschillendeuitkomstmaten en anderzijds de zeer positieve bevindin-gen van de deelnemers, welke ondersteund worden dooreen hoge aanwezigheid en een lage uitval. Van Eijkspreekt hierbij van een “negatieve uitkomst”, wat mijnsinziens niet terecht is. Op basis van de kwalitatieve bevin-dingen kunnen wij potentiële deelnemers namelijk min ofmeer beloven dat ze het leuk zullen vinden om deel tenemen aan de interventie, dat ze vrijwel alle sessies zullenbijwonen, dat ze geen spijt zullen hebben dat ze meehebben gedaan en dat ze zich na afloop beter zullenvoelen.Ik ben het met Van Eijk eens dat de langetermijneffec-ten van de interventie, dat wil zeggen effecten na een jaarof langer, ook nog bestudeerd zouden moeten worden.Wellicht hebben mensen meer dan zes maanden nodigom zich de zelfmanagementvaardigheden zoals aangebo-den in “GRIP op lijf en leven” eigen te maken. Helaasviel een dergelijk meetmoment buiten de tijdsspanne vanmijn onderzoek.De positieve afsluiting van deze bespreking kan ikalleen maar onderschrijven: “GRIP op lijf en leven”lijkt nog steeds veelbelovend voor chronisch zieke oude-ren in Nederland. Het project zal daarom binnenkortworden vervolgd met een implementatietraject.Henrike ElzenAmersfoort, maart 200794 Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie, 2007 (2007) 38:93–9413

Henrike A Elzen Self-management for chronically ill older people

https://tvgg.nl/article/download/17332/18939

Henrike A Elzen Self-management for chronically ill older people

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Directory of Open Access Journals