Personal networks in the forensic psychiatric context:Exploring a person-centered social network approach to support forensic psychiatric treatment decisions
Binnen de forensische psychiatrie is er groeiende aandacht voor persoonlijke netwerkbenaderingen. Door aandacht te hebben voor het relationele verhaal (narratief) van de forensisch psychiatrische patiënt wordt meer inzicht verkregen in cruciale netwerkfactoren die het behandelsucces en de resocialisatiemogelijkheden beïnvloeden. Het promotieonderzoek beschrijft een Forensisch Sociale Netwerk Analyse (FSNA) benadering. Deze benadering is gebaseerd op inzichten vanuit de risicotaxatie en –management literatuur gecombineerd met inzichten vanuit de wetenschappelijke discipline Sociale Netwerk Analyse (SNA) en gerelateerde netwerktheorieën. Binnen een FSNA onderzoek wordt het persoonlijke netwerk van de patiënt ten tijde van de delictperiode en gedurende de behandeling onderzocht en met elkaar vergeleken. Daarnaast wordt de verwachte netwerksituatie bij een eventuele terugkeer van de patiënt in de samenleving in kaart gebracht. Voor het verzamelen van relevante netwerkgegevens is het FSNA-interview ontwikkeld. De patiënt en meerdere geselecteerde netwerkleden worden geïnterviewd. In dit onderzoek is gekeken in hoeverre persoonlijke netwerkfactoren in de loop der tijd veranderen en in hoeverre deze eventuele veranderingen als beschermend of risicovol voor toekomstig recidivegedrag kunnen worden gezien. De analyses waren gericht op belangrijke (forensische) sociale netwerkkenmerken, zoals netwerkomvang, structuur, sociale steun/controle, positie van (potentiële) slachtoffers en de aanwezigheid van netwerkleden met (potentiële) risico- of beschermende factoren. Een FSNA studie onder 36 forensisch psychiatrische patiënten liet zien dat hun persoonlijke netwerken gedurende de behandeling minder groot waren dan de netwerken ten tijde van het delict. Deze waargenomen daling lijkt geen grote invloed te hebben op de kwaliteit van de persoonlijke netwerken. Het kon soms zelfs als gunstig worden beschouwd, omdat in sommige gevallen belangrijke potentiële stressoren geen deel (meer) uitmaakten van de netwerken. Vier casestudies toonden aan dat de informatie vanuit de FSNA-benadering zeer bruikbaar is ter ondersteuning van individu-specifieke risicotaxatie en -management. Het interviewen van zowel de patiënt als zijn netwerkleden leverde nieuwe essentiële behandelinformatie op, zoals het beter zicht krijgen op de kwaliteit van beschikbare sociale steun en sociale controle. De overkoepelende FSNA uitkomsten gaven de betrokken behandelteams inzicht in aanwezige protectieve en risicovolle relaties en patronen in de onderzochte persoonlijke netwerken. De beschreven FSNA benadering dient te worden beschouwd als een eerste stap in de ontwikkeling van een op de praktijk gebaseerde risicomanagement tool die aanvullende informatie biedt ter ondersteuning van belangrijke behandelbeslissingen. Deze netwerkbenadering dient verder te worden uitgewerkt, getoetst en geprofessionaliseerd in de forensisch psychiatrische context en aanverwante contexten.<br/
