Elke overstap in het onderwijs is lastig. Waarom belasten we de helft van de Nederlandse leerlingen met een extra horde op weg naar hun startkwalificatie

Elffers, L.

Dutch

International Migration, Integration and Social Cohesion online publications

UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)UvA-DARE (Digital Academic Repository)Onnodig overstappen[Blog in Didactief online]Elffers, L.Publication date2021Document VersionFinal published versionLicenseUnspecifiedLink to publicationCitation for published version (APA):Elffers, L. (null). (2021). Onnodig overstappen: [Blog in Didactief online]., Didactief.https://didactiefonline.nl/blog/louise-elffers/onnodig-overstappenGeneral rightsIt is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s)and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an opencontent license (like Creative Commons).Disclaimer/Complaints regulationsIf you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, pleaselet the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the materialinaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letterto: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. Youwill be contacted as soon as possible.Download date:24 Jan 2024Onnodig overstappenTekst Louise ElffersGepubliceerd op 07-10-2021Elke overstap in het onderwijs is lastig. Waarom belasten we de helft van de Nederlandse leerlingen meteen extra horde op weg naar hun startkwalificatie?Van de kleuterklas naar de basisschool, door naar het voortgezet onderwijs, en dan naar het mbo, hbo ofde universiteit: schoolloopbanen vormen een keten van opeenvolgende fases, waarbij elke overgang eenvolgend stapje vormt op weg naar volwassenheid. Veel overgangen gaan gepaard met een fysieke overstapnaar een andere onderwijsomgeving. Voor leerlingen die minder goed op hun plek zitten op een school ofopleiding, biedt een overgang naar een andere omgeving een welkome nieuwe start. Toch vormenovergangen altijd een – doorgaans tijdelijke – verstoring in de schoolloopbaan, óók voor leerlingen dieeraan toe zijn. Leerlingen moeten hun weg zien te vinden op hun nieuwe school of opleiding, en aansluitingzien te vinden met hun medeleerlingen en leraren, met het lesprogramma en met de manier van werken.Wanneer dat proces moeizaam verloopt, dalen de prestaties en het welbevinden van leerlingen, en dreigtuitval.Hef het beruchte struikelblokvoor vmbo’ers opOnderzoek naar overgangen in verschillende landen en in verschillende fases van de schoolloopbaan toontdat de meeste overgangen gepaard gaan met een piek in de uitval van leerlingen, met name in de eerstemaanden na de overgang. Ook in Nederland is dat patroon zichtbaar. Zo valt in het mbo zo’n 15% van destudenten uit in het eerste jaar van de opleiding. Een deel van deze studenten studeert uiteindelijk verderaan een andere opleiding of instelling. Maar voor het grootste deel van de uitvallers geldt dat zij hetonderwijs definitief verlaten, zonder startkwalificatie op zak. En dat is uiterst problematisch.De kwalificatieplicht – die jongeren verplicht onderwijs te volgen totdat zij een diploma hebben behaald ophavo, vwo of mbo (niveau 2 of hoger) – werd in 2007 ingevoerd om de kansen van schoolverlaters op dearbeidsmarkt te verbeteren. Jongeren zonder startkwalificatie lopen aanzienlijk meer risico op werkloosheidof op laaggekwalificeerde of ongeschoolde banen, veelal met lage lonen en in tijdelijk dienstverband. Deinvoering van de kwalificatieplicht heeft in het Nederlandse onderwijsbestel een scheve situatieteweeggebracht. Het vmbo eindigt nog altijd na vier jaar, wanneer leerlingen 16 jaar oud zijn. Waar havo- envwo-gediplomeerden de vlag definitief kunnen uithangen – als ze willen, hoeven ze nóóit meer naar school– krijgen vmbo-gediplomeerden te midden van alle eindexamenfeestjes een brief van de minister vanOnderwijs die ze er fijntjes op wijst dat zíj nog niet klaar zijn. Vmbo-leerlingen moeten verplicht nog eenextra overstap maken naar het mbo – vmbo-t-gediplomeerden kunnen desgewenst ook doorstromen naarhet havo – om hun startkwalificatie te behalen.De inrichting van ons onderwijsstelsel looptnog altijd parallel met de oude leerplichtwet, toen leerlingen op hun 16  het onderwijs konden verlaten. Doorde kwalificatieplicht over de bestaande inrichting van het onderwijsstelsel heen te schuiven, degradeerdehet vmbo-diploma formeel tot een symbolisch tussenstation. Waar havisten en vwo’ers in één rechte lijnnaar hun startkwalificatie worden begeleid, werden vmbo-leerlingen opgezadeld met een verplichte extraoverstap die hun kans op uitval vóór het behalen van een startkwalificatie onnodig verhoogt.Vmbo’ers zouden hetzelfde recht als havo- en vwo-leerlingen moeten hebben om zonder die risicovollehorde hun startkwalificatie te kunnen behalen. Willens en wetens vasthouden aan een berucht struikelblokin de schoolloopbaan van vmbo-leerlingen is onrechtvaardig. Het had bij de invoering van dekwalificatieplicht in 2007 direct moeten gebeuren, maar laten we er nu in elk geval niet langer mee wachten:verleng het vmbo tot het huidige mbo-niveau 2. Zorg dat elke leerling het voortgezet onderwijs kan verlatenmet een startkwalificatie op zak.Louise Elffers is lector Kansrijke schoolloopbanen in een diverse stad (HvA), onderzoeker bijOnderwijswetenschappen (UvA) en directeur van Kenniscentrum Ongelijkheid. Ook schreef ze Debijlesgeneratie. e     BronnenElffers, L. (2011). The transition to post-secondary vocational education. Students'entrance, experience and attainment. Enschede: Ipskamp.Hanushek, E.A. (2004). Disruption versus Tiebout improvement: the costs and benefits ofswitching schools. Journal of Public Economics, 88, 1721-1746.Alexander, K.L., Entwisle, D.R. & Kabbani, N. (2001). The dropout process in life courseperspective: early risk factors at home and school. Teachers College Record, 103 (5),760-822.MBO raad (2020). Sectorrapportage: Vijftiende benchmark mbo over boekjaar 2019. (https://www.mboraad.nl/sites/default/files/publications/2019_sectorrapportage_studiesucces_benchmark_mbo_definitief_0.pdf)MBO raad (2020). Financiële positie mbo-scholen: sector financieel gezond met ruimtevoor investeringen in kwaliteit en digitalisering onderwijs.  (https://www.mboraad.nl/sites/default/files/publications/benchmark_mbo-rapport_2019_definitief.pdf)Deze column verscheen in Didactief, oktober 2021

Onnodig overstappen

https://pure.uva.nl/ws/files/147064894/Didactief_Onnodig_overstappen.pdf

Onnodig overstappen:[Blog in Didactief online]

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

International Migration, Integration and Social Cohesion online publications