Użyczanie danych cyfrowych: perspektywa genealogiczna i performatywna

Abstract

The fate of sociological qualitative data has emerged over recent years as a ‘matter of concern’ (Latour 2004) within the UK and beyond (Thomson et al 2014), with something of a moral panic about whether, where and how historical and contemporary datasets are being preserved; and if they are, whether in a state that makes them fit for reuse by new generations of scholars. This has spawned new fields of interest and investigation, with researchers debating, and engaging in, the archiving and secondary reuse of qualitative data; and grappling with stubborn methodological, ethical, moral, political and legal challenges. One response to these problems has been to try to fix them, all the while taking the phenomenon of data sharing itself as an ontological given. My own interest is in opening up this ontology to investigation: to take data sharing practices as object of inquiry. Drawing on an emerging body of work on ‘the social life of methods’ (Savage 2010, 2013, Ruppert et al 2013), and on theoretical resources from science and technology studies, and feminist studies of science, I take a genealogical and performative approach and ask: How, and with what effects, has data sharing come into being? What concepts and norms are embedded and enacted in the multiple practices that are constituting data sharing as a phenomenon? And can data sharing be (re)made differently?Dalsze losy socjologicznych danych jakościowych stał się w ostatnich latach w Wielkiej Brytanii i poza nią „niepokojącą kwestią”, przejawiającą symptomy moralnej paniki wokół tego, czy, gdzie i jak zbiory historycznych i współczesnych danych są przechowywane; a jeśli są – to czy w takiej formie, która umożliwiłaby ich ponowne wykorzystanie przez nowe pokolenia naukowców. Przyczyniło się to do powstania nowych obszarów zainteresowań i dociekań badaczy dyskutujących i angażujących się w archiwizowanie oraz ponowne wykorzystywanie danych jakościowych i zmagających się z uporczywymi kwestiami metodologicznymi, etycznymi, moralnymi, politycznymi i prawnymi. Dotychczasowe próby rozwiązania tych problemów oparte były na założeniu, że zjawisko dzielenia się danymi jest ontologicznym pewnikiem. Ja natomiast chciałabym zakwestionować tę ontologię, potraktować praktyki dzielenia się danymi jako coś nieoczywistego i wartego dociekań. Odwołując się do wyrastającego korpusu prac na temat „społecznego życia metod” (Savage 2010, 2013, Ruppert i in 2013) oraz do teoretycznych inspiracji ze studiów nad nauką i technologią a także feministycznych studiów nad nauką przyjmuję podejście genealogiczne i performatywne i pytam: W jaki sposób doszła do głosu idea „dzielenia się” danymi i jakie są jej konsekwencje? Jakie pojęcia i normy wpisane są i aktywizowane w rozmaitych praktykach archiwizowania i udostępniania danych? I czy „dzielenie się” danymi da się pomyśleć i praktykować inaczej niż dotąd