Tradicionalno list matičnjaka, Melissae folium, koristi se za ublažavanje blagih
simptoma mentalnog stresa i olakšavanje uspavljivanja, kao i u simptomatskoj terapiji
blagih gastrointestinalnih poremećaja. Etarsko ulje matičnjaka je veoma cenjeno u
prehrambenoj i kozmetičkoj industriji. Cilj rada je bio ispitivanje makroskopskih i
mikroskopskih osobina uzoraka lista samoniklog i gajenog matičnjaka sa različitih
lokaliteta i komercijalno dostupnih čajeva, kao i ispitivanja sastava njihovih etarskih
ulja.
Za analizu etarskih ulja (16 uzoraka), dobijenih destilacijom vodenom parom,
primenjena je gasna hromatografija (GC‐FID) i gasna hromatografija sa masenom
spektrometrijom (GC‐MS). Klaster analizom ispitivane su razlike između etarskih ulja.
Makroskopske i mikroskopske odlike svih uzoraka su odgovarale monografiji
Melissae folium u Ph. Eur. 7.0, ali je u 2 od 5 komercijalnih uzoraka bio veći sadržaj
stranih materija. U svim ispitivanim etarskim uljima glavne komponenate su
predstavljali: geranial (15,58‐53,33%), neral (10,73‐36,64 %), kariofilen oksid (0,76‐
35,57 %), (E)‐kariofilen (tragovi‐16,72 %) i citronelal (0,00‐12,64 %). Sadržaj geraniala
i nerala u ispitivanim uzorcima je bio u opsegu vrednosti dobijenih u prethodnim
ispitivanjima.
Klaster analizom uzorci etarskog ulja su podeljeni na dva klastera. U prvom
klasteru su bila etarska ulja sa visokim sadržajem geraniala i nerala (31,87‐53,33% i
19,81‐36,64%): etarska ulja lista i herbe samoniklog i gajenog matičnjaka u različitim
fazama razvoja i sa različitih lokaliteta i dva komercijalna uzorka. U drugi klaster su
svrstana etarska ulja sa nižim sadržajem geraniala i nerala (15,58‐26,67 % i 10,73‐
15,48 %) i većim udelom kariofilen‐oksida (17,79‐35,57 %): tri komercijalna uzorka i
etarsko ulje herbe. List samoniklog matičnjaka u različitim fazama razvoja, sadrži visok
procenat geraniala i nerala u etarskom ulju, ne razlikuje se značajno od gajenih uzoraka
i može predstavljati izvor kvalitetne droge.Traditional herbal remedies based on lemon balm leaf, Melissae folium are used
for relief of mild symptoms of mental stress, to aid sleep and for symptomatic
treatment of mild gastrointestinal complaints. The essential oil of lemon balm is very
appreciated in food and cosmetic industry. The aim was to examine the macroscopic
and microscopic characteristics of lemon balm leaves of cultivated and wild plants from
different localities, commercially available tea samples and to determinate the
composition of their essential oils. The essential oils obtained by hydrodistillation (16
samples), were analysed by gas chromatography (GC‐FID) and gas chromatography
with mass spectrometry (GC‐MS). The differences between essential oils were
examined by cluster analysis.
Macroscopic and microscopic characteristics corresponded to the monograph
Melissae folium in Ph. Eur. 7.0, while 2 of 5 commercial samples contained higher
content of foreign matter.
The main components in investigated essential oils were: geranial (15.58‐53.33
%), neral (10.73‐36.64 %), caryophyllene oxide (0.76‐35.57 %), (E)‐caryophyllene
(traces‐16.72 %) and citronellal (0.00‐12.64 %). The content of geranial and neral was
in the range of values obtained in previous investigations.
Cluster analysis divided samples of essential oils into two clusters. Essential oils
with high geranial and neral content (31.87‐53.33 % and 19.81‐36.64 %) were in the
first cluster: essential oils of leaf and aerial parts of wild and cultivated lemon balm
from different development phases and localities and two commercial samples. The
essential oils with lower geranial and neral content (15.58‐26.67 % and 10.73‐15.48 %)
and higher caryophyllene oxide (17.79‐35.57 %) were separated to the second cluster:
three commercial samples and essential oil of aerial parts.The wild lemon balm leaf in
different phases of development contains essential oil with high amounts of geranial
and neral. It is not significantly different from cultivated samples and could represent a
source of quality herbal substance.VII Kongres farmaceuta Srbije sa međunarodnim učešćem: Zajedno stvaramo budućnost farmacije, Beograd, Srbija, 10-14. oktobar 2018
