Golovach, E. P.; Rubahov, A. I. Safety and risks of traveling with low-cost airlinesDecydując się na podróż samolotem, jednym z najważniejszych czynników jakie potencjalny turysta bieżę pod uwagę jest kwestia bezpieczeństwa. Szczególnego znaczenia ten czynnik nabiera zwłaszcza w dobie nagłaśnianych i szeroko omawianych katastrof lotniczych w różnych częściach świata oraz bankructwie tanich linii lotniczych w ostatnich latach. W referacie zostali omówione czynniki mające wpływ na bezpieczeństwo i ryzyko podróżowania tanimi liniami lotniczymi. Przedstawione obszary z największą liczbą ofiar wypadków cyvilnych statków powietrznych

Golovach, E. P.

Rubahov, A. I.

Repository of Brest State Technical University

Literatura1. Kaspar C., Współzależność między turystyką a środkami transportu, „Problemy ekonomiczne turystyki", Departament Ekonomiczny G K K F iT , Warszawa, 2000.2. Sobczyszczak L., Rola tanich lin ii lotniczych w obsłudze ruchu turystycznego, Praca magis­terska, Biała Podlaska, 2012.3. Czownicki J . , D. Kaliński, E. Marciszewska, Transport lotniczy w gospodarce tynkowej, S G H  Warszawa, 1992.4. http://www.icao.int/publications/Documents/9975_ru.pdf, data odczytu 25.08.2012.5. Kowalczyk A., Geografia turyzmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.6. Meyer B., Obsługa ruchu turystycznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2008.7 Żylicz M., Prawo międzynarodowego transportu lotniczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 1995.8. http://www.ulc.gov.pl/_download/statystyki/porty_09_ll.pdf.9. Bielkowicz Z., „Dokąd lecimy" Ruch turystyczny, sierpień 2009.10. http://www.airJleets.net/flottecie/Wizz%20Air.htm8. Adamów-Bialkowicz Z ,  Tanio niestety już było, Rynek turystyczny marzec 2003.11. http://www.ulc.gov.pl/_download/publikacje_/analiza_rynku_ll.pdf.12. http://wyborcza.biz/biznes/51,100896,12601617.html?i=2.Bezpieczeństwo i ryzyko podróżowania tanimi liniami lotniczymi Security and risk o f low-cost airline travelingГоловач Э.П., профессор, д.т.н.,УО «Брестский государственный технический университет», г. Брест Рубахов А.И., профессор, д.э.н., д.т.н.,Академия Физического Воспитания Юзефа Пилсудского, г. ВаршаваGolovach Е.Р. Professor, Doctor o f Science,Brest State Technical University, Brest Rubahov A.I., Ph D., D.Sc.,Academy o f Physical Education o f Jozef Piłsudski, WarsawaA notacjaDecydując się na podróż samolotem, jednym z najważniejszych czynników jakie potencjalny turysta bieżę pod uwagę jest kwestia bezpieczeństwa. Szczególnego znac­zenia ten czynnik nabiera zwłaszcza w dobie nagłaśnianych i szeroko omawianych katastrof lotniczych w różnych częściach świata oraz bankructwie tanich linii lotnic­zych w ostatnich latach. W referacie zostali omówione czynniki mające wpływ na bezpieczeństwo i ryzyko podróżowania tanimi liniami lotniczymi. Przedstawione ob­szary z największą liczbą ofiar wypadków cyvilnych statków powietrznych.AnnotationWhen you decide to travel by plane, one o f the most important factors which po­tential tourists take into consideration is the issue o f safety. This factor takes special importance especially when air catastrophes in different parts o f the world and the collapse o f low-cost airlines in recent years are publicized and widely discussed. The factors that influence to the safety and risks o f low-cost airline traveling had been discussed in the paper. There are presented areas with the highest number o f fatali­ties o f civil aircraft.Słowa kluczowe: ruch turystyczny, tanie linie lotnicze, ryzyko, bezpieczeństwo.Keywords: tourism, low cost airlines, risk, safety.35Ważnym czynnikiem mającym wpływ na obecną pozycję lotnictwa w przewo­zach pasażerskich miało powstanie na początku lat siedemdziesiątych XX wieku w Stanach Zjednoczonych tanich linii lotniczych. Oferując usługi za relatywnie niższe ceny stały się mocną konkurencją dla tradycyjnych przewoźników, osiągając coraz lepsze wyniki na rynku.Na kontynencie europejskim największy rozwój tanich linii lotniczych notuje się na okres połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku oraz początku XXI wieku. Istotny wpływ miało wejście do Unii Europejskiej państw Europy Wschodniej m.in. Polski i Węgier. Korzystne uregulowania prawne w sprawie lotnictwa obowiązujące na tere­nie Unii przyczyniły się do powstania wielu tanich linii, które obecnie stawiane są w czołówce największych przewoźników europejskich. Pojawienie się tanich linii lot­niczych w regularnych przewozach pasażerskich w pewnym stopniu zrewolucjoni­zowało podróżowanie. Wzrost konkurencyjności idący w parze z szybkim rozwojem tych linii wywołał pozytywny skutek zarówno w warunkach podróżowania nimi jak też w malejących cenach biletów. Globalizacja i szeroko rozpowszechniony w dzi­siejszych czasach Internet ułatwiają rezerwowanie miejsc, biletów oraz całych wy­cieczek organizowanych przez biura podróży.Jednym z najważniejszych czynników jakie analizujemy decydując się na podróż samolotem, jest kwestia bezpieczeństwa. Szczególnego znaczenia nabiera on zwłas­zcza w dobie nagłaśnianych i szeroko omawianych w mediach katastrof lotniczych w różnych częściach świata. Warto zauważyć, iż pasażerski transport lotniczy jest sto­sunkowo przyjemny i bezpieczny. Świadczą o tym regularne statystyki prowadzone m.in. przez Urząd Lotnictwa Cywilnego, linie lotnicze bądź producentów samolotów. Można zwrócić uwagę na procedury bezpieczeństwa przeprowadzane na lotnisku bezpośrednio przed wylotem. Są one coraz bardziej szczegółowe i nie dopuszczają do wnoszenia na pokład samolotu niebezpiecznych substancji i przedmiotów. Najwięk­sze ograniczenia dotyczą bagażu kabinowego i strefy zastrzeżonej lotniska, gdzie za­brania się wnoszenia m.in. ostrych przedmiotów, substancji toksycznych i łatwo­palnych, broni, materiałów wybuchowych itd. Natomiast obowiązujące od 6 listopada 2006 r. nowe przepisy dotyczą wzmożonej kontroli pasażerów i ich bagażu podręcz­nego na okoliczności przewożonych płynów oraz innych zabronionych przedmiotów.Zanim dojdzie do kołowania samolotu po pasie i do startu, odbywa on szczegó­łową kontrolę prowadzoną przez licencjonowanych pracowników decydującą o do­puszczeniu go do lotu. Zarówno licencje wysoko wykwalifikowanych pracowników oraz pilotów jak również stan techniczny samolotów są regularnie nadzorowane przez służby lotnictwa cywilnego.Piloci oprócz posiadania wysokich kwalifikacji, muszą przechodzić rygorystyczne testy psychologiczne, w ramach których bada się ich zachowania w różnych sytuac­jach. Ponadto samoloty pasażerskie posiadające dwa lub więcej silników skonstruo­wane są w taki sposób, aby w razie awarii któregoś z nich mogły bez problemu dokończyć lot tylko z jednym silnikiem. Dodatkowo, w celu zapewnienia pasażerom dodatkowej pewności co do jakości i bezpieczeństwa określonego przewoźnika od­powiednie agencje m.in. Urząd Lotnictwa Cywilnego stosują tzw. czarną lisię czyli wykaz przewoźników, których zwyczajnie należy unikać. Zwykle są to linie objęte zakazem wykonywania połączeń do Unii Europejskiej z różnych powodów. Na liście może znaleźć się każdy przewoźnik, który nie spełnia określonych kryteriów bezpieczeństwa, lub którego maszyny ulegały w ostatnich latach częstym usterkom 36bądź wypadkom. W niektórych przypadkach regulacje ograniczone są jedynie do możliwości eksploatowania wyłącznie określonych statków powietrznych[l]. Obec­nie takim zakazom całkowicie lub częściowo podlegają m.in. IranAir, Air Astana, AfriJet czy też linie lotnicze z Gwinei Równikowej, Angoli, Gabonu czy Demokra­tycznej Republiki Kongo.Warto zwrócić uwagę, iż właśnie w rejonach objętych zakazem wykonywania lotów do Unii Europejskiej najczęściej dochodzi do katastrof samolotów pasażerskich z największą liczbą ofiar. W raporcie przygotowywanym regularnie przez niemieckie centrum badań nad bezpieczeństwem lotów JACDEC, możemy przyjrzeć się dokładnie obszarom z największą liczbą ofiar wypadków cywilnych statków po­wietrznych w ostatnich latach. Wyniki przedstawiają się następująco (Rys. la, lb, lc)Worldmap Of Airliner Hull Losses 2005- • f  '• '****%««£о ' | f  я «аГ ‘"« Ю М !,!  ' : - 0 -■ f,Я ■■С*в«й**<» •*»***г ó ti* ;о . : .  0X. v o  *a) Obszary z największą liczbą śmiertelnych ofiar wypadków lotniczych w roku 2005Woridmap Of Alftiner Hull LossAS 2008. : . . : . ■' ' . Г, • ,.f  ̂ .-  ' д■ 4 у  -я'-:;o Ob) Obszary z największą liczbą śmiertelnych ofiar wypadków lotniczych w roku 2008W oridm ap O f  Airliner Hull Losses 2010c) Obszary z największą liczbą śmiertelnych ofiar wypadków lotniczych w roku 2010 Rysunek 1 -  Obszary z największą liczbą ofiar wypadków cywilnych statków powietrznychŹródło: www.jacdec.deJak widać koncentracja obszarów z największą liczbą ofiar śmiertelnych w wypadkach lotniczych od kilku lat jest niemal bez zmian i dotyczy głównie regionu Afryki Środkowej, obszaru Oceanu Indyjskiego oraz państw na Bliskim Wschodzie.37Jedną z głównych przyczyn jest korzystanie z przestarzałej floty' maszyn, nie nadających się do lotów pasażerskich, które państwa Afrykańskie kupują po niskich cenach od krajów europejskich. Samoloty te, często wysłużone, stanowią zagrożenie dla pasażerów ze względu na często powtarzające się usterki techniczne podczas lotu co często kończy się katastrofą. Nie bez znaczenia jest fakt stosunkowo nisko wykwalifikowanej kadry pilotów i kontrolerów lotów w porównaniu do standardów europejskich. Ma to bezpośredni wpływ na liczbę turystów decydujących się korzys­tać z podróży samolotem do wymienionych obszarów. Przestarzała infrastruktura lotnicza powoduje niechęć do korzystania z tego typu usług, a narastająca obawa przed katastrofą w powietrzu nienowoczesnych samolotów skutecznie zniechęca turystów do podróży.Analizując przyczyny wypadków lotniczych na świecie można dostrzec, iż większość zdarzeń spowodowana jest tzw. „czynnikiem ludzkim”, czyli błędami za­łogi pokładowej. Są to czynniki wynikające głównie z uwarunkowań indywidualnych jednostki oraz jej otoczenia takie jak: przemęczenie, niedotlenienie, dezorientacja, odwodnienie itd. Spowalniają one reakcję pilota doprowadzając do osłabienia refleksu, zaburzeń wzroku oraz osłabiając zdolność do podejmowania prawidłowych decyzji. W 2009 r. CivilAviation Authority, organizacja sprawująca kontrolę nad lotnictwem w Wielkiej Brytanii ogłosiła, że „czynnik ludzki” czyli szeroko rozu­miany błąd załogi był przyczyną 75% wypadków z udziałem cywilnych samolotów w latach 1997-2006 [2]. Natomiast z danych NASA wynika, że aż 74% wypadków lotniczych do których doszło w Międzynarodowym Porcie Lotniczym w Denver po 2005 roku spowodowanych było błędami załogi [2].Każda katastrofa samolotu pasażerskiego odbija się szerokim echem w mediach i jest głośno komentowana w środowiskach ludzi korzystających z tego środka transportu. Przyczyną tego jest fakt, iż w większości wypadków lotniczych zwykle giną ludzie, często wszyscy znajdujący się na pokładzie.Często w mediach dokonuje się porównania różnych środków transportu, zesta­wiając transport samochodowy z lotnictwem pasażerskim. Porównania takie są bez­podstawne, biorąc pod uwagę istniejącą liczbę samolotów i samochodów oraz liczbę osób korzystających z obydwu środków transportu. Za bezpieczeństwem latania przemawiają dane, mówiące o ciągle zmniejszającej się liczbie wypadków z udziałem samolotów pasażerskich. Zestawienie wszystkich wypadków lotniczych ostatnich kilkudziesięciu lat daje całkiem pozytywny obraz w kwestii bezpieczeństwa latania samolotami pasażerskimi. Badania takie przeprowadziła amerykańska firma Boeing, analizując liczbę wypadków lotniczych wraz z ofiarami tych wypadków w latach 1959-2011 (Tab.l) [3].Tabela 1 -  Wypadki lotnicze w latach 1959-2011Rodzaj operacjiWszystkiewypadki(1959-2011)Wypadki w których zginęli ludzie (1959-2011)Liczba ofiar (1959-2011)Wypadki z całkowitym zniszczeniem maszvny (1959-2011) 'Loty pasażerskie 1424 483 28.553 680• regularne 1307 437 24.427 611• czarterowe 117 46 4126 69Lotv cargo 252 76 264 169Loty pokazowe, ćwiczeniowe itp. 122 44 208 74Razem 1798 603 29.025 923Źródło: o p ra c o w a n ie  w ła sn e  n a  p o d s ta w ie  http://wwv.boeing.com/news,'techissues/pdf'statsiim.pdf38Z analizy danych wynika, że od 1959 roku miało miejsce 1798 katastrof lotnic­zych, w których zginęło niewiele ponad 29 tysięcy osób co daje średnią ok. 1,5 śmiertelnej ofiary na dobę. Natomiast z ogólnej liczby katastrof, niewiele ponad połowa doprowadziła do całkowitego zniszczenia maszyny. Powyższe dane stawiają transport lotniczy jako stosunkowo bezpieczny środek transportu w porównaniu z in­nymi środkami transportu. Dodatkowo biorąc pod uwagę komfort podróżowania, szybkość przemieszczania się oraz coraz niższe ceny biletów lotniczych można stwierdzić, iż w niedalekiej przyszłości transport lotniczy będzie najbardziej popular­nym z dostępnych obecnie środków transportu.W ostatnich latach liczba linii lotniczych, które zakończyły działalność wprowadzając ogromne zamieszanie w portach lotniczych ciągle wzrasta.Jest to dość duży problem, mogący spowodować uzasadnioną niechęć turystów do korzystania z tego typu usług. Sytuacja dotyczy wielu przewoźników zarówno na rynku europejs­kim jak i linii amerykańskich. Skalę zjawiska przedstawia tabela 2, dotycząca wybra­nych linii lotniczych, które ogłosiły upadłość w ostatnich latach.Tabela 2 -  W ybrane linie lotnicze, które ogłosiły upadłość w ostatnich dziesięciu latach _______________Nazwa linii kraj pochodzenia Rok założenia Rok upadłościAirFinland Finlandia 2002 2012Air Poland Polska 2007 2012Aloha Airlines Stany Zjednoczone 1946 2008Ata Airlines Stany Zjednoczone 1973 2008ClimberAir Dania 1949 2012Helios Airways Cypr 1998 2006Malev Węgry 1946 2012Maxjet Airways Stany Zjednoczone 2003 2007OLT Express Polska 2011 2012Sabena Belgia 1923 2002SkyEurope Airlines Słowacja 2001 2009Skyways Express Szwecja 1993 2012SpanAir Hiszpania 1983 2012WindJet Wiochy 2003 2012Źródło: Opracowanie własneWarto zwrócić uwagę, że bankructwa dotyczą również firm, będących niegdyś potężnymi liniami i działających na rynku wiele lat.Powodów może być wiele:• brak płynności finansowej firmy;• wycofanie się inwestorów;• brak zleceń;• narastający dług;• wzrastające ceny ropy naftowej itp.Cały dramatyzm sytuacji wynika z tego, iż w momencie ogłoszenie upadłości firmy, często ogromna liczba klientów posiada już wykupione bilety. Zdarzają się również sytuacje, gdy turyści o bankructwie dowiadują się będąc już na lotnisku. Sy­tuacje związane z bankructwem zawsze należą do bardzo trudnych, gdyż niema ob­ecnie żadnych przyjętych procedur działania i turyści często muszą liczyć się z nieodzyskaniem pieniędzy za wykupione bilety. W przypadku, gdy do zapłaty doszło za pomocą karty kredytowej sytuacja jest trochę lepsza, gdyż korzystając z opcji39chargeback można złożyć reklamację w banku pozwalającą na odwołanie transakcji. Niestety klientom, którzy zapłacili za podróż gotówką często nie pozostaje nic innego jak tylko czekać na ostateczną decyzję przewoźnika dotyczącą tego, jakie działania podejmie wobec klientów.W przypadku tanich linii lotniczych nie obowiązują procedury podobne do bank­ructw biur podróży, gdzie prawo nakazuje obowiązek posiadania pewnej gwarancji bankowej, która w przypadku upadłości pomaga turystom wrócić do kraju bądź odzyskać zainwestowane pieniądze.Status poszkodowanych w przypadku niespodziewanego ogłoszenia bankructwa przewoźnika dotyczy nie tylko turystów, którzy już wykupili bilet. Poszkodowani są również pracownicy linii bądź portów lotniczych, którzy nagle stracili pracę, tak jak w przypadku bankructwa linii SpanAir spowodowanego wycofaniem się inwestora Qatar Airways, gdzie źródło utrzymania straciło nagle 2500 osób.Z przeprowadzonych przez autorów badań wynika, żewiększość potencjalnych tu­rystów uważa samolot pasażerski za najbardziej bezpieczny środek transportu, anajwiększą obawą przy rezerwowaniu biletów lotniczych nie jest strach przed katastrofą, tylko możliwość zgubienia bądź zniszczenia bagażu.O kondycji finansowej poszczególnych przewoźników nisko kosztowychdużo dyskutuje sięw obecnych czasach. W ostatnich latach wiele tanich linii lotniczych na różnych kontynentachnie poradziły sobie z problemami rynku i podjęły decyzję o bankructwie. Jednak nie dotyczy to wszystkich tanich przewoźników, podczas gdy jedni bankrutują inni chętnie przejmują klientów upadłych firm, przez co rosną w siłę, stając się potęgami w branży lotniczych przewozów pasażerskich.Literatura1. www. ec. europa. eu/transport/er-ban/list-pl.pdf2. http://www.prtl.pl/rynek_lotniczy_artykuly/3900.3. http://www. boeing, com/news/techissues/pdf/statsum.pdf.4. Bielkowicz, Z. „ Dokąd lecimy " Ruch turystyczny, sierpień 2009.5. Ranking o f  Major Airport On-Time Departure Performance Year-to-date through Ju ly  2006, Biuro Statystyk Transportu.6. Sobczyszczak, L. Rola tanich lin ii lotniczych w obsłudze ruchu turystycznego, Praca magis­terska, B iała Podlaska, 2012.БЕНЧМАРКИНГ В ПРОФОРИЕНТАЦИОННОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ВУЗАМедведева Г. Т., профессор, кандидат экономических наук,УО «Брестский государственный технический университет», г. БрестMedvedeva G.T., Professor, PhD,Brest State Technical University, BrestСтраны Центральной и Восточной Европы относятся к числу наиболее ди­намично развивающихся стран. Их опыт можно использовать в условиях РБ. Это относится, в том числе, к деятельности высших учебных заведений.Ключевые слова: инновационное развитие, научно-технический парк, под­готовка специалистов, бенчмаркинг, профориентационная деятельность.The countries o f East and Central Europe are considered to be developing most dynamically. Their experience can be used in the Republic o f Belarus. It is true for the higher education establishments, too.40

Bezpieczeństwo i ryzyko podróżowania tanimi liniami lotniczymi

https://rep.bstu.by/bitstream/data/36365/1/35-40.pdf

Bezpieczeństwo i ryzyko podróżowania tanimi liniami lotniczymi

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repository of Brest State Technical University