Machielse, J.E.M.

Schoenmakers, Eric

Tilburg, van T.G.

van Campen, Cretien

Dutch

Naar een sociale netwerkrichtlijn voor ouderen?C. van Campen, Sociaal en Cultureel PlanbureauE.C. Schoenmakers, Fontys HogescholenDe overheid heeft in toenemende mate aandacht voor het inzetten op leefstijlfactoren die het welzijn en de gezondheid van burgers beïnvloeden. Voorbeelden hiervan zijn de beweegrichtlijnen, de ‘rookvrije generatie’, voedingsvoorschriften en recentelijk de sociale afstandsrichtlijnen tijdens de corona-lockdowns. Het ministerie van VWS werkt aan de voorbereiding van een preventieve campagne met ‘voorbereiden op het ouder worden’ als primair doel. Aan de wetenschappelijke adviescommissie (WAC) van het actieprogramma ‘Eén tegen Eenzaamheid’ is gevraagd of zij het opstellen van een sociale netwerkrichtlijn in dat kader nodig en haalbaar vinden en of zij willen meedenken over de beschrijving van een dergelijke richtlijn. In dit interactieve symposium bespreken we de gedachtenvorming van een aantal leden van de WAC. Achtereenvolgens wordt ingegaan op (1) het belang van sociale relaties en eenzaamheid voor welzijn en gezondheid, (2) hoe een sociale netwerkrichtlijn eruit kan zien en (3) wat de voor- en nadelen van een sociale netwerkrichtlijn zijn. Het doel van dit symposium is om de gedachten over een sociale netwerkrichtlijn te toetsen en bediscussiëren met de deelnemers aan het symposium. Er wordt daarom afgesloten met een dialoog over draagvlak, acceptatie en navolging door burgers van gedragsrichtlijnen van overheden en professionals. De dialoog wordt gevoerd aan de hand van stellingen over de normativiteit, uitvoerbaarheid en ethische grenzen van richtlijnen. <br/

University of Humanistic Studies OAI Repository

Naar een sociale netwerkrichtlijn voor ouderen?C. van Campen, Sociaal en Cultureel PlanbureauE.C. Schoenmakers, Fontys HogescholenDe overheid heeft in toenemende mate aandacht voor het inzetten op leefstijlfactoren die het welzijn en de gezondheid van burgers beïnvloeden. Voorbeelden hiervan zijn de beweegrichtlijnen, de ‘rookvrije generatie’,  voedingsvoorschriften en recentelijk de sociale afstandsrichtlijnen tijdens de corona-lockdowns. Het ministerie van VWS werkt aan de voorbereiding van een preventieve campagne met ‘voorbereiden op het ouder worden’ als primair doel. Aan de wetenschappelijke adviescommissie (WAC) van het actieprogramma ‘Eén tegen Eenzaamheid’ is gevraagd of zij het opstellen van een sociale netwerkrichtlijn in dat kader nodig en haalbaar vinden en of zij willen meedenken over de beschrijving van een dergelijke richtlijn. In dit interactieve symposium bespreken we de gedachtenvorming van een aantal leden van de WAC. Achtereenvolgens wordt ingegaan op (1) het belang van sociale relaties en eenzaamheid voor welzijn en gezondheid, (2) hoe een sociale netwerkrichtlijn eruit kan zien en (3) wat de voor- en nadelen van een sociale netwerkrichtlijn zijn. Het doel van dit symposium is om de gedachten over een sociale netwerkrichtlijn te toetsen en bediscussiëren met de deelnemers aan het symposium. Er wordt daarom afgesloten met een dialoog over draagvlak, acceptatie en navolging door burgers van gedragsrichtlijnen van overheden en professionals. De dialoog wordt gevoerd aan de hand van stellingen over de normativiteit, uitvoerbaarheid en ethische grenzen van richtlijnen.Het belang van sociale relaties en eenzaamheid voor welzijn en gezondheidE.C. Schoenmakers11 Fontys HogescholenAchtergrond: Uit onderzoek blijkt dat sociale factoren, zoals sociaal isolement, sociale steun en eenzaamheid een belangrijke voorspeller vormen voor een lager ervaren welzijn (Beridze et al., 2020) en slechte gezondheid. Het gebrek aan sociale verbinding vormt een risicofactor vergelijkbaar met, of groter dan bekende risicofactoren als roken (tot 15 sigaretten per dag), obesitas en luchtvervuiling (Holt-Lunstad et al., 2010). Langdurige eenzaamheid is gerelateerd aan negatieve lichamelijke en mentale gezondheidsuitkomsten (Courtin & Knapp, 2017, Mann et al., 2021) en vroegtijdig overlijden (Holt-Lunstad et al., 2015). Er bestaan twee overkoepelende verklaringen voor de relatie tussen sociale relaties en welzijn en gezondheid. De ‘buffering’ hypothese stelt dat sociale relaties hulpbronnen bieden die een buffer vormen tegen negatieve gevolgen van stressoren, zoals negatieve levensgebeurtenissen en ziekte. Het ‘main effects’ model stelt dat sociale relaties niet alleen van belang zijn bij problemen of stress, maar altijd positieve gevolgen hebben voor welzijn en gezondheid (Heller & Rook, 2001; Cohen et al., 2000; Freeman & Rees, 2010), bijvoorbeeld doordat mensen zich conformeren aan sociale normen of doordat het vertonen van gezond gedrag in gezelschap meer uitnodigend is.Conclusie: Er bestaat een duidelijke verband waarbij sociale aspecten van het leven en eenzaamheid een verklaring bieden voor lager welzijn en slechte gezondheid op korte en lange termijn. Het onderhouden van een ‘goed’ sociaal netwerk is daarom belangrijk.Empirische onderbouwing van een sociale netwerkrichtlijn ter voorkoming van eenzaamheidT.G. van Tilburg1 1 Vrije Universiteit, AmsterdamAchtergrond: In de ouderdom neemt de kans op eenzaamheid toe, onder andere door verlies van relaties. Het optreden van sommige risicofactoren is vaak onvermijdelijk, maar primaire preventie kan de kans verminderen dat een oudere eenzaam wordt. Het formuleren van een specifieke richtlijn kan bijdragen aan het besef dat het netwerk onvoldoende kwaliteit heeft en dat actie is geboden om de kans op toekomstige eenzaamheid te verminderen. Methode: Prospectief onderzoek met gegevens van de Longitudinal Aging Study Amsterdam onder 731 ouderen (T1; leeftijd gemiddeld 68 jaar) die vier waarnemingen (T5) later ouder dan 80 jaar zijn. Na latente klassenanalyse van emotionele en sociale eenzaamheid op T1-T5 is variantieanalyse van vijf klassen van longitudinale eenzaamheid uitgevoerd op partnerstatus en netwerkkenmerken op T1.Resultaten: Er is een grote mate van continuïteit in de intensiteit van eenzaamheid over dertien jaar. Emotionele eenzaamheid neemt toe als een oudere de partner verliest. Voor een persoon die op T1 geen partner heeft, is er bescherming tegen eenzaamheid bij dertien of meer netwerkpersonen waarmee men een frequent en belangrijk contact heeft. Conclusies: De richtlijn kan zijn dat de netwerkomvang minstens dertien is. Dit is een veel grotere omvang dan eerder uit cross-sectioneel onderzoek is gebleken. De grote mate van continuïteit van eenzaamheid in de ouderdom vraagt ook preventie ver voor de leeftijd van 68 jaar. Voor- en nadelen van een sociale netwerkrichtlijnJ.E.M. Machielse11 Universiteit voor Humanistiek, UtrechtAchtergrond: Een groot aantal onderzoeken bevestigt een positief verband tussen een gevarieerd en substantieel sociaal netwerk enerzijds en gezondheid, welzijn en kwaliteit van leven anderzijds (bijvoorbeeld Cacioppo & Cacioppo, 2014; Holt-Lunstad & Steptoe, 2021; Pantell et al., 2013). Hoewel het instellen van een sociale netwerkrichtlijn tot gezondheidswinst kan leiden, roept leefstijlbeïnvloeding door de overheid ethische vragen op over wenselijkheid, legitimering, draagvlak, uitvoerbaarheid en navolging. Methode: Inventarisatie van argumenten en posities in de internationale literatuur en in het publieke debat in Nederland met betrekking tot leefstijlbeïnvloeding in het algemeen en sociale netwerken in het bijzonder, en van onderliggende opvattingen over de verantwoordelijkheid van de overheid en de individuele vrijheid van burgers.Resultaten: Er zijn verschillende standpunten over het antwoord op de vraag of en wanneer leefstijlbeïnvloeding acceptabel is, over de voorwaarden waaronder, en over de grenzen ervan (Ledderer et al., 2020; Ten Have, 2013). Richtlijnen ter bevordering van een gezonde leefstijl hebben niet voor iedereen prioriteit (RMO, 2014). Organisaties met leefstijlinterventies in hun takenpakket zien diverse knelpunten, zoals een gebrek aan motivatie bij de doelgroep, onduidelijkheid over eigenaarschap, en problemen met multidisciplinaire samenwerking en financiering (RIVM, 2013). Conclusie: Leefstijlinterventies zijn een inbreuk op de individuele vrijheid en hebben daarom altijd een rechtvaardiging nodig (Schmidt & Engelen, 2019). Er zijn verschillende scenario’s voor gedragsbeïnvloeding. Afstemming op en raadpleging van de beoogde doelgroep is een voorwaarde voor succes. 

Naar een sociale netwerkrichtlijn voor ouderen:Symposium

https://research.uvh.nl/ws/files/33988999/220513_Symposium_Naar_een_sociale_netwerkrichtlijn_voor_ouderen_TvT_CvC_AM_TvT_ES_AM_finale_versie.docx

Naar een sociale netwerkrichtlijn voor ouderen:Symposium

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

University of Humanistic Studies OAI Repository