Türkiye'deki Suriyelilerin Hukuki Durumu Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

ÖZET Suriye’de 15 Mart 2011 tarihinde Dera kentinde rejim karşıtı yapılan bir gösteri ile başlayan süreç kısa bir süre içerisinde iç savaşa dönüşmesiyle, Suriye’den Türkiye’ye doğru başlayan zorunlu göç, Türkiye’yi tarihinin en büyük göç hareketlerinden biriyle karşı karşıya bırakmıştır. Türkiye, Suriyelilere “açık kapı politikası” izlemiş ve kabul ettiği Suriyelilere “geçici koruma” statüsü vermiştir. Böylece Suriyeliler, ülkelerindeki durum normale dönünceye kadar Türkiye’de bir anlamda “misafir” konumunda barındırılmaya çalışılmıştır. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nden alınan son verilere göre Aralık 2019 tarihi itibariyle Türkiye’de “geçici koruma” kapsamında3.695.944 Suriyeli yaşamaktadır. Buradan hareketle bu çalışma, gerek ulusal gerekse uluslararası literatürde göç ve göçmen ile ilgili temel hukuki kavramların neye karşılık geldiğini karşılaştırmalı bir analize tabi tutarak, Türkiye’deki Suriyelilerin hukuki durumunu da yine bu kavramlar bağlamında sorgulamayı ve bunun üzerine bir değerlendirme yapmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda çalışmada, Türkiye’deki Suriyelilerin, hem Türkiye’nin de şerh koyarak imzaladığı 1951 Cenevre Sözleşmesi’ndeki mülteci tanımına hem de diğer uluslararası evrensel sözleşmelerde ve hukuk metinlerinde yer alan mültecilik tanımlarına birebir uymalarına rağmen, Türkiye’de kendilerine doğrudan “mültecilik” değil de “geçici koruma” statüsünün verilmesinin altında yatan en önemli iki sebepten birinin Türkiye’nin bulunduğu “coğrafi konum” ve bu konumu dolayısıyla her an kitlesel göçlere maruz kalabilme potansiyeli, diğerinin ise, kitlesel göç dalgalarıyla ülkeye gelen insanlara doğrudan “mültecilik” statüsü verilmesi durumunda ekonomik olarak ülkenin zor duruma girebileceği düşüncesi olduğu vurgulanmaktadır. Sonuç olarak bu çalışma, her ne kadar “geçici koruma” kapsamına alınmış olsalar da Türkiye’deki Suriyelilerin gerek uluslararası hukuk gerekse evrensel insan hakları açısından birer “mülteci” olduklarının unutulmaması gerektiğinin altını çizmektedir. Anahtar Kelimeler: Suriyeliler, Hukuki Statü, Göçmen, Mülteci, Sığınmacı, Geçici Koruma, Misafirlik. An Evaluation on the Legal Status of Syrians in Turkey Abstract The process that started with a demonstration against the regime on 15 March 2011 spurred by desire to reformDera/Syria quickly turned into a civil war. The resulting forced immigration presented Turkey with the challengeof one of history’s largest immigration movements. Turkey adopted “open door policy” towards Syrians and gavethem “temporary protection” status. Thus the Syrians were considered to be “guests” of Turkey until they couldreturn to their homeland. According to the latest data from the Immigration Administration General Directorate asof December 2019 3.695.944 Syrians living in Turkey. That’s why this study aimed to make a judgment andevaluation on the legal status of Syrians in Turkey, both the national and the international literature on migrationand migrants related to these basic legal concepts of what corresponds holding subject to a comparative analysis,the Syrians legal status again this concept in the context of the Turkey aims to query. In this context, the studyfound that although the Syrians in Turkey conform to the definition of refugee in the 1951 Geneva Convention,which Turkey has signed, and the definitions of refugee in other international universal conventions and legaltexts, one of the two most important reasons for granting them the status of “temporary protection” rather than“refugee” is that Turkey has a “geographical location” and therefore the potential, stresses that if people who cometo the country through waves of mass migration are given direct “refugee” status, economically the country could be in a difficult situation. As a result, this study underlines that although they are covered by “temporary protection”, it should not be forgotten that Syrians in Turkey are “refugees” both in terms of international law anduniversal human rights. Keywords: Syrians, Legal Status, Immigrant, Refugee, Asylum Seeker, Temporary Protection, Guest