Αντικείμενο της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής είναι η εφαρμογή του δικαίου του ελεύθερου ανταγωνισμού σε περιπτώσεις άρνησης πρόσβασης σε μεγάλα δεδομένα (big data) στις αγορές της ψηφιακής εποχής και ειδικότερα το κατά πόσο η άρνηση πρόσβασης μιας ψηφιακής πλατφόρμας στα δεδομένα που ελέγχει συνιστά αντι- ανταγωνιστική συμπεριφορά υπό το φως του αρ. 102 ΣΛΕΕ και το ενδεχόμενο εφαρμογής της θεωρίας των αναγκαίων διευκολύνσεων (essential facilities doctrine).
Στην πρώτη ενότητα, ελλείψει νομοθετικού ορισμού, ορίζεται η έννοια των big data με βάση τα εγγενή τους γνωρίσματα, που τα διακρίνουν από τις υπόλοιπες κατηγορίες δεδομένων, και επεξηγείται ο λόγος για τον οποίο η πρόσβαση στα big data κατατάσσεται σε ένα από τα πλέον επίκαιρα θέματα του δικαίου του ανταγωνισμού.
Στη δεύτερη ενότητα, αναλύονται τα χαρακτηριστικά της ψηφιακής οικονομίας, που ευνοούν την συγκέντρωση ισχύος από τις ψηφιακές πλατφόρμες, καθιστώντας δυσκολότερη την είσοδο νέων παικτών στην αγορά. Ως παράγοντες που δημιουργούν φραγμούς εισόδου στις ψηφιακές αγορές αναφέρονται η δωρεάν παροχή υπηρεσιών προς τους χρήστες, η δημιουργία αποτελεσμάτων ανατροφοδότησης (feedback effects), η δημιουργία αποτελεσμάτων δικτύου (network effects), τα υψηλά σταθερά κόστη και η ανάγκη σημαντικών επενδύσεων, το κόστος εναλλαγής πλατφόρμας και η δημιουργία αποτελεσμάτων εγκλωβισμού (switching cost, lock-in effects, αντίστοιχα).
Η τρίτη ενότητα αφορά στα προαπαιτούμενα για την εφαρμογή του αρ. 102 ΣΛΕΕ, τον καθορισμό της σχετικής αγοράς και της δύναμης στην αγορά. Ο καθορισμός της ψηφιακής αγοράς είναι απαιτητικό εγχείρημα, που αντιμετωπίζει ουσιαστικής και μεθοδολογικής φύσεως δυσκολίες, οι οποίες και εξετάζονται.
Στην τέταρτη ενότητα, παρατίθενται τα δομικά στοιχεία της θεωρίας των αναγκαίων διευκολύνσεων, όπως διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο μη ψηφιακών αγορών, μέσα από την εν συντομία ανάλυση της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) στις υποθέσεις Magill, Oscar Bronner, IMS, και Microsoft. Η προσέγγιση αυτή είναι αναγκαία για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων σχετικά με το αν η εν λόγω θεωρία προσιδιάζει στα ιδιαίτερα γνωρίσματα της ψηφιακής αγοράς ή η εφαρμογή της υπαγορεύει την ως ένα βαθμό παραλλαγή της.
Στην πέμπτη ενότητα εξετάζονται οι περιπτώσεις δεδομένων που είναι ευκολότερο να θεωρηθούν αναγκαία για την άσκηση αποτελεσματικού ανταγωνισμού σύμφωνα με την θεωρία των αναγκαίων διευκολύνσεων, καθώς και τα τεχνικά, κανονιστικά και οικονομικά εμπόδια που απαντώνται στην ψηφιακή οικονομία και μπορούν να αποκλείσουν την πρόσβαση των λοιπών παικτών της αγοράς από μια αναγκαία υποδομή δεδομένων. Για την εκτίμηση του αναγκαίου χαρακτήρα των δεδομένων λαμβάνεται υπόψη η πρόσφατη νομολογία της ευρωπαϊκής Επιτροπής σε υποθέσεις συγχωνεύσεων βάσεων δεδομένων σημαντικών επιχειρήσεων της ψηφιακής οικονομίας. Επιπλέον, εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να ερμηνευθεί ο αποκλεισμός του αποτελεσματικού ανταγωνισμού στις ψηφιακές αγορές, καθώς και αν είναι απαραίτητη η προϋπόθεση της δημιουργίας ενός νέου προϊόντος, προκειμένου να εξαναγκασθεί μια δεσπόζουσα πλατφόρμα να παρέχει πρόσβαση στα δεδομένα της. Περαιτέρω, εξετάζονται οι πιθανοί δικαιολογητικοί λόγοι που θα μπορούσε να προβάλλει η δεσπόζουσα πλατφόρμα, προκειμένου να δικαιολογήσει την άρνησή της να παρέχει πρόσβαση σε τρίτες επιχειρήσεις στα δεδομένα της. Στο τέλος της εν λόγω ενότητας επισημαίνονται ως λόγοι που υπαγορεύουν την συσταλτική ερμηνεία της θεωρίας των αναγκαίων διευκολύνσεων στις ψηφιακές αγορές, η προστασία των επενδύσεων στην καινοτομία, καθώς και ο ενδεχόμενος κίνδυνος συμπαιγνίας που μπορεί να προκύψει από την ανεξέλεγκτη ανταλλαγή δεδομένων.
Στην έκτη ενότητα παρουσιάζονται σε θέσεις τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης.The subject of this thesis is the application of competition law in cases of refusal of access to big data in the markets of the digital age and more specifically this thesis examines if the refusal of access of a digital platform to its controlled data constitutes an anti-competitive behavior under the light of no. 102 TFEU, within the scope of essential facilities doctrine.
Considering the lack of a legal termination of big data, in the first unit, I analyze the concept of big data based on their inherent features, which distinguish them from other data categories, and explain the reason why the access to big data is one of the most current issues in competition law.
In the second unit, I analyze the characteristics of the digital economy, which lead to the concentration of power in digital platforms, making it more difficult for any new player to enter the market. The provision of free services to users, the creation of feedback effects, the creation of network effects, the high fixed costs of digital markets and the need for significant investments, the cost of switching platforms and the creation of lock- in effects are mentioned as main factors that create barriers to entry into digital markets.
In the third unit the prerequisites for the application of no. 102 TFEU, the definition of the relevant market and market power are mentioned. The definition of a digital market is a demanding task, which faces substantial and methodological difficulties, which are being herein examined.
The aim of the fourth unit is to present the structural elements of the essential facilities doctrine, through a brief analysis of the case law of traditional and non- digital markets judged by the Court of Justice of the European Union (CJEU), such as Magill, Oscar Bronner, IMS, and Microsoft. This approach is necessary to conclude if the essential facilities doctrine, as implemented in the above case law, could also apply to the digital markets. If this doctrine is not applicable, reference should be made for its variation.
In the fifth unit I examine in which cases the data can be considered as indispensable for the effective competition according to the essential facilities doctrine. Moreover, I make reference to the technical, regulatory and financial barriers that can be found in the digital markets, which can exclude the access of new market players to the data infrastructure. For the assessment of the indispensable nature of the data, I take into account the recent case law of well-known databases’ mergers judged by the European Commission. In addition, I examine how the exclusion of effective competition in the digital markets could be interpreted, as well as whether it is necessary to create a new product in order to force a dominant platform to provide access to its data. Furthermore, the possible justifications of a dominant platform for its refusal to provide access to its data to third parties are examined. At the end, the protection of innovative investments and the risk of collusion that may arise from the uncontrolled exchange of data are mentioned as reasons which imply the restrictive interpretation of the essential facilities doctrine in the digital markets.
Following the above, in the sixth unit, I present my personal conclusions upon the examined issue
