Kapadokya Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü
Abstract
YÖK TEZ NO: 10540283Bu tezin amacı; George Orwell’in yenisöylem, bir ülkenin kurgusal oluşumu, ideolojik bir temelin oluşturulması ve yeni bir söylem gibi distopik konuları işleyen “1984” adlı eserinin çevirilerinde görülen çeviri kaymaları bağlamında dilbilimsel ve kültürlerarası iletişim ekseninde bir değerlendirme yapmaktır. “1984” adlı romanda çevirmenlerin kültürler arasındaki aktarım rollerine dair izler çeviri kaymaları bağlamında ödünçleme, öyküntü, birebir çeviri, yer değiştirme, başkalaştırma, eşdeğerlik ve uyarlama unsurları üzerinden derinlemesine inceleme yapılmıştır. İlk olarak çeviri pratiği ve kuramına ilişkin bilgiler sunularak çeviribilim alanına yönelik genel bir bakış sunulmuştur. İkinci olarak, literatür incelemesi yapılmış ve Vinay, Darbelnet ve Catford’un çeviri kaymaları ile ilgili kuramları ele alınmıştır. Sonrasında tüm prosedürler üzerinde durulmuştur. Catford tarafından öne sürülen kategoriler, kültürlerarası iletişim ve çevirmenin görünmezliği kavramı ayrıntılı olarak verilmeye çalışılmıştır. İlgili çalışmada doküman analizi uygulanmıştır. Kültürel ayak izleri taşıdığı düşünülen metinler öncelikle orijinal haliyle verilmiş ve daha sonra yedi adet hedef metin sunulmuştur. Son aşamada ise cümleler kıyaslanarak incelenmiş ve yorumlanmıştır. Çevirmenin görünmezliğinin çeviriler kapsamında mümkün olmadığı anlaşılmıştır. Çevirmenlerin kaynak dili ve mesajı deforme edecek bir üslup kullanmaktan kaçındığı görülmekle beraber Türk okurunun ve kültürünün azami ölçüde dikkate alınması suretiyle bir çeviri gerçekleştirildiği ve eserdeki birçok kavramın kültürel aktarımın ortaya çıkmasına kısmi engel teşkil ettiği de anlaşılmıştır. En çok kullanılan prosedürler, ödünçleme, birebir çeviri, yer değiştirme, başkalaştırma ve eşdeğerlik olmuştur. Tüm prosedürlerin kültürel aktarımın farklı noktalarında Türkçeye ve Türk okurunun önceliklerine uygun olarak uygulandığı görülmüştür. Son olarak 1984 romanının diğer çeviribilim yaklaşımlarıyla işlenmesi ve doküman analizi dışındaki yöntemlerin uygulanması gibi öneriler sunulmuştur
