Rereading Al-Tabari through Al-Maturidi: New light on the third century hijri

Abstract

MakaleErken dönem tefsir tarihindeki en önemli iki sima olan Ṭaberī ve Mātürīdī’ninaynı dönemde yaşamaları ve büyük oranda aynı problemlerle karşı karşıya kalmaları nedeniyle hem benzer konulardaki yaklaşımları hem de birbirlerine karşı konumları merak konusu olmuştur. Ṭaberī öncesi tefsīr tarihinde her ne kadar Muḳātil b. Süleyman gibi günümüze tefsirleri ulaşabilmiş isimler zikredilse de Ṭaberī’nin tefsir tarihi üzerindeki şekillendirici etkisi kuşkusuz daha büyük olmuştur. Ṭaberī merkeze alınarak oluşturulan tefsir tarihi, yararları olduğundan daha fazla kayıplara neden olmuştur. Hicri üçüncü asrın Ṭaberī zaviyesinden görülmesi, Ṭaberī’yi tanımamızda etkili olduğu kadar Ṭaberī’nin aynı dönemde dışarıdan nasıl görüldüğünü bilmemizi de engellemiştir. Yazar tarafından bu problemi aşabilmenin, aynı dönemdeki başka bir müfessirin gözüyle dönemi okumakla mümkün olabileceği düşünülmektedir. Elinizdeki bu makale, yayımlandığı tarih itibariyle Batıda yapılan Ṭaberī merkezli tefsir çalışmalarının geldiği noktayı özetlediği ve üçüncü yüzyıla yönelik alışılmışın dışında bir okuma önerdiği için tercüme edilme gereği duyulmuştur.As al-Ṭabarī and al-Māturīdī, the two most important figures in the history of early Qur’anic Exegesis, lived in the same period and faced the same problems to a large extent, both their approaches to similar issues and their positions against each other have been a matter of curiosity. Although names such as Muqātil b. Sulaymān whose exegesis have survived to the present are mentioned in the history of exegesis before al-Ṭabarī, the shaping effect of etkisiaberi on the history of tafsir was undoubtedly greater. The history of Qur’anic Exegesis, which was created by putting al-Ṭabarī in the center, has also caused more losses than its benefits. The fact that the third century of Hijri was seen from the al-Ṭabarī’s perspective was effective in our recognition of al-Ṭabarī as well as preventing us from knowing how al-Ṭabarī was seen from outside in the same period. It is thought by the author that it is possible to overcome this problem by reading the period through the eyes of another commentator in the same period. This article at hand,as of the date of its publication, it shows the point where the Western Qur’anic Exegesis studies made in the West and suggests an unusual reading for the third century, for this reason, it was necessary to be translate