Non-enzymatic glycation, oxidative stress (OS) and dyslipidemia are the main
metabolic alterations behind the development of macrovascular
complications (cardiovascular diseases) of diabetes mellitus (DM).
However, clinical relevance of biomarkers of these processes in patients with microvascular
complications (nephropathy, neuropathy, retinopathy) is less understood. Therefore, the aim
of this study was to examine advanced glycation products (AGEs), biomarkers of OS, and
dyslipidemia in 100 DM patients (33 without microvascular complications and 77 with
complications) and 30 subjects without DM. AGEs levels were higher in patients with
complications than in those without complications (median: 5.72; interquartile range: 4.60-
6.54 U/mL vs. median: 4.84; interquartile range: 4.10-5.40 U/L; P<0.05). In addition to
AGEs, the group with diabetic retinopathy had higher plasma total antioxidant capacity
(P<0.05), while the group with diabetic nephropathy had smaller LDL size than the patients
without these complications (25.48±1.26 nm vs. 26.21±1.19 nm; P<0.05). The patients
with co-existing cardiovascular disease were further characterized by dysfunctional HDL
particles, as evidenced by increased small HDL particles (P<0.05) and reduced paraoxonase-
1 activities. Significant increase in both pro-oxidant-antioxidant balance and ischemia-
modified albumin (P<0.05), with simultaneously decreased activity of superoxide-dismutase
(P<0.05) was found in patients with progressive diabetic neuropathy, indicating the highest
degree of oxidative damage. It can be concluded that patients with microvascular
complications of DM have aggravated redox imbalance and lipid profile alterations. In
addition to metabolic control, strategies aimed at lowering OS and correcting dyslipidemia
can contribute to the prevention of microvascular complications of diabetes.Neenzimska glikacija, oksidativni stres (OS) i dislipidemija su glavni metabolički
procesi koji dovode do razvoja makrovaskularnih komplikacija (kardiovaskularnih bolesti)
dijabetesa melitusa (DM). Međutim, klinički značaj određivanja biomarkera ovih procesa
kod pacijenata sa mikrovaskularnim komplikacijama (retinopatija, nefropatija, neuropatija)
nije dovoljno razjašnjen. Cilj ovog istraživanja je bio ispitivanje produkata uznapredovale
glikacije (AGE), biomarkera OS i dislipidemije kod 100 pacijenata sa DM (33 bez
mikrovaskularnih komplikacija i 77 sa komplikacijama) i 30 ispitanika bez DM. Nivo
cirkulišućih AGE je bio značajno viši u grupi pacijenata sa komplikacijama (medijana: 5,72;
interkvartilni raspon: 4,60-6,54 U/mL) u odnosu na pacijente bez komplikacija (medijana:
4,84; interkvartilni raspon 4,10-5,40 U/L; P<0,05). Pored povišenih koncentracija AGE,
pacijenti sa dijabetesnom retinopatijom su imali i povišene vrednosti totalnog oksidativnog
statusa (P<0,05), a pacijenti sa dijabetesnom nefropatijom manje dijametre LDL čestica
(25,48±1,26 nm) u poređenju sa sa pacijentima bez komplikacija (26,21±1,19 nm;
P<0,05). Nadalje, kod pacijenata sa pridruženim makrovaskularnim komplikacijama
(kardiovaskularnim bolestima) utvrđeno je prisustvo disfunkcionalnih HDL čestica, na
osnovu povećanog udela malih HDL čestica (P<0.05) i smanjene aktivnosti paroksonaze-
1. Pacijenti sa progresivnom dijabetesnom neuropatijom su imali značajno povišene
vrednosti prooksidativno-antioksidativnog balansa i ishemijom modifikovanog albumina
(P<0,05), uz istovremeno sniženje aktivnosti superoksid-dismutaze (P<0,05), što ukazuje da
je stepen oksidativnog oštećenja u ovoj grupi bio najveći. Može se zaključiti da, pored
adekvatne metaboliče kontrole, strategije usmerene ka sniženju OS i korekciji dislipidemije,
mogu doprineti prevenciji razvoja mikrovaskularnih komplikacija dijabetesa.VIII Kongres farmaceuta Srbije sa međunarodnim učešćem, 12-15.10.2022. Beogra
