Η ιστορία της ανθρωπότητας, από την αρχή της ύπαρξής της και ανεξαρτήτως προελεύσεως και πολιτισμών, είναι γεμάτη από αναφορές σε μεγάλα καταστροφικά γεγονότα, τα οποία υπήρξαν η αφορμή μεγάλων αλλαγών και μεταβάσεων. Κατά καιρούς, ο άνθρωπος απέδωσε τα καταστροφικά φαινόμενα είτε σε θεϊκό μένος (θεο-μηνία), είτε σε ανώτερες υπερφυσικές δυνάμεις, αισθανόμενος (και όντας) αδύναμος να τα ελέγξει ή/και να τα δαμάσει. Στη φάση αυτή, κατά την οποία η συντριπτική πλειοψηφία αφορούσε γεγονότα φυσικής προέλευσης (φυσικές καταστροφές), στόχος του ανθρώπου ήταν απλά να καταφέρει να προσαρμοστεί και να επιβιώσει από το μέγεθος των επιπτώσεων των καταστροφών αυτών.
Τον τελευταίο αιώνα όμως και καθώς η διεθνής εμπειρία περιλαμβάνει διαδικασίες καταγραφής και θεραπείας των καταστροφών, έγινε φανερό ότι εμφανίζονται και άλλοι τύποι καταστροφών, των οποίων η εκδήλωση δεν σχετίζεται απαραίτητα με φυσικά φαινόμενα, αλλά κυρίως με την ανθρώπινη δραστηριότητα (ανθρωπογενείς καταστροφές). Πρόκειται για γεγονότα εξίσου μεγάλης κλίμακας, με εξίσου σοβαρές επιπτώσεις με αυτές των φυσικών καταστροφών.
Καθώς λοιπόν οι κοινωνίες εξελίσσονταν, άρχισαν να αναπτύσσουν μηχανισμούς αντίδρασης σε κρίσεις και καταστροφές, οι οποίοι προσανατολίζονταν κυρίως στη μετα-καταστροφική περίοδο, με στόχο τον μετριασμό των επιπτώσεων. Αργότερα, άρχισε δειλά-δειλά να υπεισέρχεται και η έννοια της πρόληψης. Στο πλαίσιο αυτό και λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι πρόκειται για γεγονότα τα οποία δεν μπορούν να οριοθετηθούν χωρικά (ούτε χρονικά), αναπτύχθηκαν μέσα στους κόλπους της διεθνούς κοινότητας και των Διεθνών Οργανισμών (ΟΗΕ, ΕΕ, ΝΑΤΟ), μοντέλα κοινής δράσης, πάντα υπό το πρίσμα των εξελίξεων στο ‘Παγκόσμιο Θέατρο’ της Διαχείρισης Καταστροφών (Πλαίσιο Δράσης του Hyogo 2005, Πλαίσιο για τη μείωση του Κινδύνου Καταστροφής του Sendai 2015).
Ο στόχος της παρούσας Διπλωματικής Διατριβής είναι διττός. Αφενός, λαμβάνει χώρα μια προσπάθεια επεξήγησης και ανάλυσης των βασικών εννοιών της διαχείρισης καταστροφών και κρίσεων, με σαφή σκοπό την εξοικείωση του αναγνώστη και την κατανόηση από μέρους του της σπουδαιότητας του θεματικού αυτού πεδίου σε διεθνές επίπεδο. Αφετέρου, επιχειρείται μια παρουσίαση του τρόπου δράσης, καθώς και των μηχανισμών αντιμετώπισης, από πλευράς ΝΑΤΟ, των περιπτώσεων καταστροφών και κρίσεων.
Τέλος, μελετάται ο τρόπος δράσης της Συμμαχίας στην περίπτωση της επέμβασης στη Λιβύη (Μελέτη Περίπτωσης – Case Study), παρατίθενται τα σχετικά συμπεράσματα, καθώς και τα διδάγματα (lessons learned), για μελέτη και μελλοντική αξιοποίηση.The history of Humanity, from the beginning of its existence, irrespective of origin and civilizations, is full of references of great catastrophic events, which were the cause of major changes and transitions. From time to time, humans attributed those catastrophic phenomena either to Gods’ fury or supernatural forces, feeling (and being) powerless to control and/or to master them. During this period, where the vast majority regarded events of natural origin (natural disasters), human’s target was just to manage to adapt and survive from the magnitude of the implications.
However, during the last century and as international experience consists of disaster recording and cure methods, it was clear that there were also other types of disasters, the occurrence of which, had no necessary connection with natural events, but mainly with the human activity (manmade disasters). It refers to equally large-scale events, with equally serious impact, as that of natural disasters.
So, as the communities evolved, they began to develop reaction mechanisms to deal with crises and disasters. Those mechanisms were mainly oriented to the post disaster period, trying to limit the possible consequences. Later, the notion of prevention started to make its presence noticeable. Into this framework and having into consideration that we have to deal with events that cannot be either spatially (or chronically) defined, international community and International Organizations (UN, EE, NATO), developed models of common action, always in the light of the global evolutions in the field of Disaster Management (Hyogo Framework for Action 2005, Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015).
The present Thesis has a dual target. Firstly, an attempt of ‘disaster and crises basic definitions’ analysis takes place, so as to familiarize the reader with this field of great importance, in an international level. Additionally, there is a presentation of NATO’s way of action and NATO’s reaction mechanisms, regarding disasters and crises.
In the end, there is an approach to the Alliance’s way of action in the case of Libya intervention. Relative conclusions, as well as lessons learned are cited, for further study and future utilization
