Osmanlı Devleti idari teşkilatlanması içinde Akçaabat kazası, Akçaabat ve Yomra idari yapılarının
birleşmesiyle oluşuyordu. Trabzon Rum İmparatorluğunun Osmanlı Devleti’ne katılmasıyla birlikte
başlayan İslamlaşma süreci XVIII. yüzyıl kadar hayli artmıştı. Böylece Müslüman nüfusa İslam’ın öğretim
ve eğitim hizmetlerini verecek kurumlara ihtiyacı arttı. Bu sebeple Akçaabat kazası köylerindeki yaygın
eğitim kurumları ve bu kurumların işleyişi araştırma problemi seçildi. Akçaabat kazası köylerindeki
camilerin kuruluşları, yerlerinin seçilişi, bu esnadaki devlet ve toplum arasındaki etkileşimi ve bu
kurumların sürdürebilirlikleri için izlenen yollar üzerine araştırma tasarlandı. XVIII. yüzyıl sınırlı ve
merkez dışındaki yerleşim yerleri kapsamı oluşturdu. Araştırmada nitel araştırma yöntemi-tarihi doküman
incelemesi kullanıldı. Araştırma Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde yer alan hurufat defterleri esas
alındı. Yine çalışmanın geçerliliğini ve güvenirliği arttırmak amacıyla Başbakanlık Osmanlı Arşivi Genel
Müdürlüğü Arşivi ile araştırma ve diğer kaynaklardan yararlanıldı. Araştırmanın sınırlılığını tarihi
belgelerdeki dönemsel eksiklikler ve olaylar arasındaki kopukluklar oluşturdu. Sonuç olarak Akçaabat
köylerindeki yaygın eğitim kurumlarının hızlı biçimde yaygınlaştığı ve hizmet verdiği bu bağlamda yaygın
eğitim kurumu olarak faaliyet gösteren 94 caminin olduğu ve işleyişinin belirli kurallar dâhilinde
gerçekleştiği tespit edildi
