Sporedni proizvodi dobijeni u procesu mlevenja žitarica, pšenične i ovsene mekinje, hidrotermički su tretirane u cilju dobijanja gelova, koji se, kao zamenjivači masti, mogu koristiti u formulacijama prehrambenih proizvoda. Optimizacija procesnih parametara (koncentracija mekinja, vreme homogenizacije i temperatura homogenizacije) proizvodnje gelova vršena je primenom postupka odzivne funkcije (RSM). Gelovi od pšeničnih i ovsenih mekinja, koji su pripremljeni po prethodno utvrđenim optimalnim parametrima (za pšenične mekinje: 22,0% koncentracija mekinja, vreme homogenizacije od 11,7 min i temperatura homogenizacije od 83,2°C; za ovsene mekinje: 22,0% koncentracija mekinja, vreme homogenizacije od 10,0 min i temperatura homogenizacije od 95,0°C), su, dalje, kao zamenjivači masti, bili inkorporirani u formulaciju keksa na različitim nivoima supstitucije masti (30%, 40% i 50%). Fizičke, teksturne i senzorske karakteristike keksa sa zamenjivačima masti ispitane su u poređenju sa kontrolnim (punomasnim) keksom, te je nivo zamene od 30% izabran kao najpogodniji u smislu sniženja sadržaja masti, sa jedne strane, i ostvarenja željenih karakteristika, sa druge strane. S obzirom da su proizvedeni zamenjivači masti na bazi mekinja nutritivno vredni i bogati funkcionalnim komponentama, ustanovljeno je da je dodatak ova dva funkcionalana zamenjivača masti na nivou od 30% doprineo poboljšanju nutritivnih i funkcionalnih svojstava keksa u pogledu povećanog sadržaja prehrambenih vlakana i minerala, povoljnijeg odnosa PUFA/SFA, kao i porasta sadržaja antioksidativno delotvornih komponenti.Wheat and oat brans, by-products of grain processing, were processed by hydrothermal treatments into the form of gels for partial replacement of fat in food products. Response surface methodology (RSM) approach was applied to examine the effects and to optimize process parameters (bran concentration, homogenization time and homogenization temperature). Wheat and oat bran gels prepared according to the previously determined optimal parameters (for wheat bran: 22.0% bran concentration, homogenization time of 11.7 min and homogenization temperature of 83.2 °C; for oat bran: 22.0 % bran concentration, homogenization time of 10.0 min and homogenization temperature of 95.0 °C) were further incorporated as fat substitutes into the cookie formulation at different levels of substitution (30%, 40% and 50%). The physical, texture and sensory properties of cookies with fat replacers were examined in comparison with the control (full fat) cookies, and the fat replacement level of 30% was chosen as the most suitable in terms of reducing the fat, on the one hand, and achieving the desired mentioned characteristics, on the other. Knowing that the produced fat replacers are nutritionally valuable and rich in functional components, it has been found that the addition of these two functional fat replacers at the level of 30% contributed to the improvement of the nutritional properties of cookies in terms of higher content of dietary fibers, minerals and more favourable ratio of PUFA/SFA, as well as higher content of antioxidant components
