Recenzja książki: Jan Galarowicz, „Martin Heidegger,
genialny myśliciel czy szaman?”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014, ss.
252, ISBN 978-83-277-0058-

Gruszka, Daniel

Repozytorium Uniwersytetu Śląskiego RE-BUŚ

             Title: Jan Galarowicz, „Martin Heidegger, genialny myśliciel czy szaman?”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014, ss. 252, ISBN 978-83-277-0058-2 [recenzja]  Author: Daniel Gruszka  Citation style: Gruszka Daniel. (2016). Jan Galarowicz, „Martin Heidegger, genialny myśliciel czy szaman?”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014, ss. 252, ISBN 978-83-277-0058-2 [recenzja]. "Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne" (2016), z. 1, s. 261-263.   261REcEnzjE„Śląskie studia historyczno-teologiczne” 49,1 (2016), s. 261-263 Jan galarowicz, Martin Heidegger, genialny myśliciel czy szaman?, wydawnictwo waM, Kraków 2014, ss. 252, isbn 978-83-277-0058-2książka Jana galarowicza Martin Heidegger, genialny myśliciel czy szaman? jest próbą dokonania całościowej oceny dzieła Martina heideggera, filozofa niemieckiego, który podjął refleksję nad zapomnianym w dotychczasowej filozofii, a zarazem funda-mentalnym zagadnieniem bycia (sein). Jest kwestią bezsporną, iż jego myśl wywarła ogromny wpływ na późniejszą filozofię. kontrowersje wzbudza jednak zarówno życio-rys heideggera (w odniesieniu do sympatii politycznych oraz postawy moralnej), jak również sama treść jego dzieł – przez jednych traktowana jako przejaw geniuszu, przez innych uznawana za całkowicie bezwartościową, a nawet niebezpieczną. Jan galarowicz w swej publikacji nie stara się tych sporów rozstrzygać; przedstawia natomiast zarówno osobę, jak i ocenę myśli niemieckiego filozofa z różnych, nieraz skrajnych punktów wi-dzenia.Jan galarowicz jest doktorem filozofii, wykładowcą na Wydziale humanistycznym akademii górniczo-hutniczej w krakowie, członkiem Polskiego towarzystwa Filozo-ficznego i współpracownikiem Wydziału Filozoficznego Papieskiej akademii teologicz-nej. Jest autorem kilkudziesięciu publikacji, w tym kilkunastu książek, z czego cztery ostatnie poświęcone są antropologiczno-etycznej myśli karola Wojtyły. autor już we wstępie omawianej pozycji podkreśla, iż celem jego pracy nie jest napi-sanie kolejnej książki skierowanej zasadniczo do filozofów, lecz „publikacji popularnej, przeznaczonej dla szerszego kręgu odbiorów, która byłaby zarazem próbą sprawiedliwej oceny dzieła tego filozofa” (s. 8). Wszystkie dotychczasowe publikacje, zdaniem Jana ga-larowicza, skierowane były do wąskiej grupy specjalistów, a żadna z dotychczasowych nie analizuje obszerniej osobowości, życia i mentalności heideggera, nie dając odpowiedzi na nurtujące autora pytanie – czy był on genialnym myślicielem, czy też uwodzicielskim w swych słowach i pojęciach szamanem. recenzowana książka podzielona jest na trzy zasadnicze części. W pierwszej z nich, zatytułowanej „Życie – osobowość – droga myślenia”, ukazano życiorys i cechy charakte-ru Martina heideggera. oprócz podstawowych faktów biograficznych zawarto w niej roz-ważania odnośnie stosunku filozofa do narodowego socjalizmu i jego postawy w okresie istnienia iii rzeszy, a także odnośnie jego życia religijnego, a w szczególności związków z katolicyzmem i chrześcijaństwem w ogóle. autor zastanawia się, jaki wpływ miała jego filozofia na sympatie polityczne oraz stosunek do religii i odwrotnie, jaki wpływ wywarł narodowy socjalizm i myśl chrześcijańska na tę filozofię. Przedstawiono również romans filozofa z hannah arendt, który miał miejsce w trakcie powstawania najsłynniejszego dzieła Bycie i czas, starając się znaleźć odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu perype-tie osobiste nadały kształt jego myśli filozoficznej. Jan galarowicz zastanawia się także nad źródłami inspiracji dla myśli heideggera, wskazując między innymi na jego związki z husserlem czy z pismami Marcina lutra. autor analizuje również cechy osobowości i charakteru filozofa, z akcentem na liczne w tym zakresie kontrowersje, wyciągając wnio-ski w tym zakresie zarówno z poszczególnych znanych wydarzeń z życia twórcy lub jego wypowiedzi, jak i opracowań biograficznych czy też wypowiedzi osób, które bezpośred-nio się z nim zetknęły.262 REcEnzjEdruga cześć książki, nosząca tytuł „główne problemy”, przedstawia fundamental-ne w myśli heideggera zagadnienie bycia (sein). autor skupia się najpierw na próbie wyjaśnienia tego pojęcia, a w szczególności na tym, jak było ono rozumiane przez te-goż filozofa. Przedstawia następnie swoistą antropologię heideggera, skupioną na by-ciu człowieka (Dasein), a przede wszystkim zaproponowany przez niego swoisty aparat pojęciowy; opisuje i wyjaśnia atrybuty Dasein, takie jak „bycie w świecie”, „troska”, „trwoga”, czy „bycie ku śmierci”; wyjaśnia pojęcia egzystencji autentycznej i nieauten-tycznej. Podejmuje próbę znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy koncepcja człowieka przedstawiona przez niemieckiego filozofa nie jest jakąś postacią filozofii chrześcijań-skiej. analizuje również stosunek heideggera do zagadnienia Boga, wskazując na jego długie milczenie na ten temat oraz późniejsze stwierdzenie, iż „tylko Bóg mógłby nas jeszcze uratować”. Jan galarowicz, analizując filozofię Martina heideggera, odwołuje się do licznych komentatorów jego myśli, w tym do karla Jaspersa, Józefa tischnera czy ka-rola tarnowskiego, przy czym ten ostatni zajmuje stanowisko zdecydowanie krytyczne.W trzeciej części książki, zatytułowanej „uzupełnienie i podsumowanie”, przedsta-wione zostały zagadnienia etyczne filozofii Martina heideggera oraz jego rozważania dotyczące cywilizacji naukowo-technicznej. W obszernym podsumowaniu Jan galaro-wicz przedstawia wpływ, jaki niemiecki filozof wywarł na późniejszych myślicieli pol-skich i europejskich, jego zasługi, a także dokonuje krytycznej analizy jego filozofii. z jednej strony wskazuje na jego autentyczne, głębokie i oryginalne myślenie, zwrócenie uwagi na egzystencjalne problemy, rzucenie nowego światła na fundamentalne zagad-nienia filozoficzne: bytu i bycia, Boga, człowieka i moralności. Podkreśla, iż analiza Da-sein wywarła ogromny wpływ na współczesną myśl antropologiczną. z drugiej strony wskazuje na formalistyczny i scholastyczny wymiar filozofii heideggera, apodyktycz-ność twierdzeń, niejasność używanych sformułowań i terminów, a nawet skłonność do mitologizowania. tym samym, zdaniem autora, konieczne jest oddzielenie autentycznej myśli filozoficznej od owej mitologicznej warstwy pism filozofa.Przewodnią myślą autora książki jest ukazanie zarówno osoby Martina heideggera, jak i jego myśli filozoficznej jako przedmiotu licznych kontrowersji. każdy z rozdziałów pracy poprzedzony jest cytatami z wypowiedzi różnych filozofów i myślicieli odnoście osoby i twórczości niemieckiego filozofa, przy czym są to opinie przeciwstawne, ma-jące podkreślić aurę kontrowersji. Miejscami teza ta wyrasta ponad samą treść, czego przykładem jest przypisanie osobowości filozofa cech schizofrenicznych. analiza Jana galarowicza w tym wymiarze przybiera niekiedy czysto spekulatywny charakter. Przy-kładowo, autor wskazuje, iż milczenie heideggera odnośnie zagadnienia Boga w po-czątkowym okresie jego twórczości związane być mogło z chęcią odcięcia się w oczach środowiska naukowego od wizerunku myśliciela katolickiego, ku czemu brak jest jakich-kolwiek przesłanek. nie sposób zresztą twierdzić, by jego filozofia mogła być zaliczona do myśli katolickiej. Podkreślone w publikacji skłonności heideggera do mitologizowa-nia, intelektualnego uwodzenia słuchaczy, a nawet pewna aura tajemniczości czy nie-jasności w jego myśli niewiele ma również wspólnego z szamanizmem; użycie terminu „szaman” w tytule i w treści książki jest nie tylko merytorycznie nieuzasadnione, lecz także samo w sobie stanowi przykład próby uwiedzenia czytelnika aurą kontrowersji i skandalu. kontrowersje towarzyszyły życiu niemieckiego filozofa i towarzyszą jego myśli do dziś, jednakże ich wymiar i znaczenie zostały w książce Jana galarowicza przejaskrawione.znacznie lepiej publikacja prezentuje się w warstwie merytorycznej, w szczególności w odniesieniu do analizy myśli filozoficznej i antropologii Martina heideggera. książ-ka, jak już wspomniano, przeznaczona jest dla szerokiego kręgu odbiorców. Przekazanie 263REcEnzjEistotnych elementów tej myśli czytelnikowi nieobeznanemu z terminologią i pojęciami używanymi w filozofii było zadaniem niełatwym, z którego jednak autor wywiązał się wzorowo. W drugiej i trzeciej części publikacji przedstawione zostały najistotniejsze elementy filozofii Martina heideggera, a używane przez niego pojęcia zostały wyjaśnione w sposób możliwie przystępny, a jednocześnie spójny i pełny. Jan galarowicz nie ograni-czył się jedynie do streszczenia myśli niemieckiego filozofa; w swej książce przedstawił także wypowiedzi współczesnych filozofów na temat poszczególnych zagadnień. z tego też względu pomimo faktu, iż jest ona publikacją popularną, znaleźć może również od-biorców w kręgach naukowych. Publikacja opatrzona jest wieloma przypisami, a autor starał się naświetlić poruszaną problematykę z różnych punktów widzenia, powołując się w przypisach zarówno na dzieła samego heideggera, jak i na liczne publikacje poświęco-ne myśli niemieckiego filozofa.reasumując, w moim przekonaniu książka Jana galarowicza Martin Heidegger, ge-nialny myśliciel czy szaman? jest interesującą propozycją zarówno dla czytelnika posia-dającego już pewną wiedzę z zakresu filozofii, jak i dla szerszego grona odbiorców, szu-kających jedynie ogólnych wiadomości z zakresu filozofii i antropologii, przedstawionych w przystępny sposób. W odbiorze konieczne jednak wydaje się oddzielenie cennej, mery-torycznej wiedzy przekazywanej przez autora od rozważań czysto spekulatywnych czy skandalizujących.daniel gruszka„Śląskie studia historyczno-teologiczne” 49,1 (2016), s.  263-265Jürgen werbick, Wprowadzenie do epistemologii teologicznej, tłum. grzegorz raw-ski, wydawnictwo waM, Kraków 2014, ss. 396W serii „Myśl teologiczna” Wydawnictwa apostolstwa Modlitwy, dnia 16 września 2014 roku została opublikowana ciekawa pozycja niemieckiego teologa Jürgena Werbicka pt. Wprowadzenie do epistemologii teologicznej.autor, doktor habilitowany nauk teologicznych oraz były wykładowca teologii fun-damentalnej i teologii ekumenicznej, próbuje we wspomnianej wyżej publikacji udzielić odpowiedzi na podstawowe dla teologicznych dociekań pytanie: czym jest teologia i jaki jest jej naukowy status?książka powstała – jak wyznaje we wstępie autor – jako pomoc w zajęciach akade-mickich. Ma służyć czytelnikowi w usystematyzowaniu pewnych kategorii poznania teo-logicznego. głównym przedmiotem rozważań Werbicka jest kwestia, do jakich możliwo-ści argumentacyjnego sprawdzania przekonań religijnych może sięgać teologia. Jednak od razu trzeba stwierdzić, że autor nie daje jednoznacznej odpowiedzi, bo jak zauważa, rozważania te nie prowadzą do jakichś dowodów na prawdę chrześcijańskich przekonań wiary. W poznaniu teologicznym bowiem przedmiot badań daleko wykracza poza moż-liwości epistemiczne podmiotu poznającego. Metoda badawcza teologii w zestawieniu z ogromem tajemnicy, którą bada i o której orzeka, w swoich twierdzeniach nie osiągnie 

Jan Galarowicz, „Martin Heidegger, genialny myśliciel czy szaman?”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014, ss. 252, ISBN 978-83-277-0058-2 [recenzja]

https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/19827/1/Gruszka_jan_galarowicz_martin_heidegger.pdf

Jan Galarowicz, „Martin Heidegger, genialny myśliciel czy szaman?”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014, ss. 252, ISBN 978-83-277-0058-2 [recenzja]

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repozytorium Uniwersytetu Śląskiego RE-BUŚ