Uobičajena je praksa da se prilikom iskazivanja uspešnosti nacionalne ekonomije,
kao mera privredne aktivnosti koristi stopa ekonomskog rasta. Sa tim u vezi, postizanje
visokih i stabilnih stopa privrednog rasta nameće se kao ultimativni cilj, naročito u
zemljama u razvoju. Kako bi se unapredila dinamika rasta, neophodno je adekvatno upravljanje
faktorima koji ga determinišu. Modeliranje povezanosti ključnih makroekonomskih
varijabli je od višestrukog značaja, u kontekstu dinamiziranja stopa privrednog rasta.
Predmet doktorske disertacije odnosi se na ispitivanje ključnih faktora koji generišu
privredni rast. Predmet istraživanja je usmeren i na utvrđivanje potencijalnih veza
makroekonomskih varijabli i ekonomskog rasta. U fokusu pažnje se nalaze instrumenti
monetarne i fiskalne politike, odnosno njihova uloga u postizanju makroekonomske
stabilnosti i osnaživanju performansi rasta. Osnovni cilj istraživanja jeste da se na
bazi relevantne teorijsko-metodološke i empirijske analize, ispita statistička
značajnost i jačina uticaja odgovarajućih determinanti privrednog rasta na ukupnu
ekonomsku aktivnost. Teorijskom analizom i empirijskim testiranjem osnovnih modela
privrednog rasta, ustanovljeno je da humani kapital, reprezentovan u vidu ulaganja u
obrazovanje, kao i sektor za istraživanje i razvoj, predstavljaju generatore privrednog
rasta kako u razvijenim, tako i u zemljama u razvoju. Pored toga, na primeru Republike
Srbije je pokazano da je održivi ekonomski rast u dugom roku, moguć na bazi povećanog udela
investicija u strukturi agregatne tražnje, pri čemu veći udeo istih treba da bude
baziran na domaćim izvorima finansiranja.
Imajući u vidu da ekonomska politika predstavlja neophodan instrument za
postizanje makroekonomske stabilnosti, na primeru Republike Srbije su ispitani efekti
monetarne i fiskalne politike na privredni rast, dok je na primeru zemalja Jugoistočne
Evrope ispitana međuzavisnost ključnih makroekonomskih pokazatelja. Ključni rezultat
modeliranja makroekonomskih varijabli odnosi se na pozitivan uticaj inflacije na
privredni rast, i u kratkom i u dugom roku. Stoga, pred nosiocima monetarne politike u
zemljama Jugoistočne Evrope je veoma osetljiv zadatak, koji se odnosi na ciljano povećanje
ekonomske aktivnosti uz istovremenu konzistentnost sa održavanjem stabilne i niske
inflacije u dugom roku. Analiziranjem transmisionog mehanizma monetarne politike u
privredi Srbije, ustanovljeno je da devizni kurs i dalje predstavlja osnovni kanal
transmisije, kao i da eksterni šokovi vrše značajan uticaj na kretanje privredne
aktivnosti. Posmatrajući fiskalni aspekt, pokazano je da povećano učešće državnih
izdataka u strukturi agregatne tražnje, ne vrši trajni i pozitivni uticaj na ekonomski
rast. Kao potencijalni razlozi, nameću se slaba produktivnost javne administracije, kao i
viši nivo koruptivnih aktivnosti. Na kraju, treba istaći da dobijeni empirijski
rezultati treba da pruže koristan okvir donosiocima ekonomskih odluka u zemljama u
razvoju, prilikom koncipiranja odgovarajuće sektorske strukture nacionalne ekonomije.
Pored toga, empirijski rezultati u vezi sa efektima i razvojnim funckijama monetarne i
fiskalne politike u Republici Srbiji, mogu poslužiti kao preporuke nosiocima ekonomske
politike za sprovođenje odgovarajućih mera, u cilju osnaživanja performansi privrednog
rasta.ABSTRACT:
It is a common practice to use economic growth rates as a measure of economic activities
when the performance of a national economy is to be presented. Thus, the ultimate goal, especially for
developing countries, has been to achieve high and stable economic growth rates. Such goals can be
reached only by adequately managing the factors which determine the growth. The modelling of
relations among key macroeconomic variables has numerous advantages. The doctoral dissertation
aims at examination of key macroeconomic variables which influence economic growth and to
determine their potential links. The main emphasis is on the instruments of monetary and fiscal policy
and their role in achieving macroeconomic stability and enhancing growth performances. The main
goal of the research is to determine statistical significance and strength of impact which the
determinants of economic growth have based on the overall economic activity with relevant
theoretical, methodological and empirical analysis. Theoretical analysis and empirical testing have
shown that human capital, represented as investments in education, research and development sector,
are generators of economic growth in both developed and developing countries. In addition, the
research has shown that in case of the Republic of Serbia sustainable long-term economic growth is
possible with an increased share of investments in the structure of aggregate demand when such an
increase is based on domestic sources of financing.
Since economic policy is a necessary instrument for achieving macroeconomic stability, the
study has examined the effects of monetary and fiscal policy on economic growth on the example of
the Republic of Serbia while the interdependence between macroeconomic indicators has been
examined in case of the countries of Southeast Europe. The main finding of the modeling of
macroeconomic variables is the positive impact of inflation on economic growth both in short and
long term. Thus the monetary policy makers in the countries of this region have an extremely sensitive
task which requires targeted increase of economic activity with simultaneous consistency in
maintaining stable and low inflation in the long run. The analysis of the transmission mechanisms of
monetary policy in Serbian economy has shown that foreign exchange rate has still been the main
channel of transmission and that external shocks have a significant impact on the dynamics of
economic activity. The analysis of the fiscal aspect has revealed that an increased share of country’s
expenses in the structure of aggregate demand does not have a permanent and positive influence on
economic growth. The potential reasons are the low productivity of the public administration and a
higher level of corruptive activities. Finally, it should be emphasized that empirically obtained results
should provide a valuable frame to fiscal policy makers in developing countries when the concepts of
sector structure in a national economy are being created. Besides, empirical results concerning
effects and development functions of both monetary and fiscal policy in the Republic of Serbia can
serve as a recommendations to policy makers in implementing and managing adequate measures in
enhancing economic growth performances
