Schoevers, Robert A

Sommer, Iris E

Dutch

In clinical practice, psychiatric patients often receive two or even more diagnoses. Also, psychiatric diagnoses commonly change over time. Biomarkers to facilitate a differential diagnosis would be helpful, but the search to find such help has largely been in vain. The situation is different in neurology, since diagnoses do not commonly change and comorbidity is not the rule. Furthermore, in this field biomarkers for a differential diagnosis are readily available. The results from the recent genome-wide analysis by the BrainSTORM consortium published in Science (2018) have shed light on this inequality by showing that mental, but not neurological, disorders have largely overlapping genetic backgrounds. This finding suggests that the substrates of mental disorders, or at least their vulnerabilities, are to a large extent similar. The search for biomarkers in psychiatry should therefore continue in a generalised way, i.e. we should investigate common vulnerabilities for mental disorders in order to provide early supportive and protective measures to prevent any type of mental illness.</p

Proceedings - University of Groningen

   University of GroningenSterke genetische correlatie tussen psychische stoornissenSommer, Iris E; Schoevers, Robert APublished in:Nederlands Tijdschrift voor GeneeskundeIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:2019Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):Sommer, I. E., & Schoevers, R. A. (2019). Sterke genetische correlatie tussen psychische stoornissen.Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 162. https://www.ntvg.nl/artikelen/sterke-genetische-correlatie-tussen-psychische-stoornissen/reactiesCopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license.More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne-amendment.Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Download date: 11-12-2022Sterke genetische correlatie tussen psychische stoornissenIris E. Sommer en Robert A. SchoeversBinnen en buiten de psychiatrie wordt veel gediscussieerd over het belang en vooral over de beperkingen van de diagnostischeclassificaties waarmee dagelijks wordt gewerkt.1 Ook de recentste versie van de ‘Diagnostic and Statistical Manual of MentalDisorders’ (DSM-5) baseert diagnostische categorieën op afspraken over het voorkomen van combinaties van veelal subjectiefwaargenomen symptomen.Bij de diagnose ‘depressieve stoornis’ is het bijvoorbeeld vereist dat een patiënt gedurende minimaal 14 dagen het grootste deelvan de tijd last heeft van minimaal 5 van in totaal 9 mogelijke symptomen. Dat betekent dat verwoording en interpretatie vanklachten het verschil kunnen maken tussen het wel of niet hebben van een psychische stoornis. Daarnaast is er sprake van eenverontrustend hoge mate van ‘comorbiditeit’; het merendeel van de patiënten kwalificeert voor meer dan één psychische stoornis.2Ook zijn er vrijwel geen symptomen die pathognomonisch zijn voor een specifieke stoornis en die niet voorkomen bij patiënten meteen andere psychiatrische aandoening.In deze discussie wordt vaak geopperd dat er geen biomarkers voorhanden zijn die kunnen differentiëren tussen bepaaldepsychiatrische aandoeningen en dat dit een grote tekortkoming is. Vaak wordt daarbij gerefereerd aan andere vakgebieden, zoalsde neurologie of de interne geneeskunde, waarvoor beter objectiveerbare diagnostische criteria wel beschikbaar zijn. Een recentepublicatie in Science maakt duidelijk waarom diagnostische biomarkers zo moeilijk te vinden zijn in de psychiatrie.Science-artikel samengevatRecentelijk publiceerde Science de resultaten van een door een internationaal consortium uitgevoerde, zeer grote, genoombredeanalyse waarin werd gekeken naar de genetische overeenkomst tussen 25 veelvoorkomende hersenaandoeningen.3 Wereldwijdwerd erfelijk materiaal uit bloed verzameld van ruim 1.000.000 deelnemers van wie ongeveer een kwart een hersenaandoeninghad; dit betrof zowel neurologische aandoeningen (ziekte van Alzheimer, ziekte van Parkinson, CVA, focale en gegeneraliseerdeepilepsie, migraine, multiple sclerose) als psychiatrische aandoeningen (depressie, bipolaire stoornis, schizofrenie, ADHD, autisme,syndroom van Gilles de la Tourette, anorexia nervosa).Elk van de deelnemende centra voerde dezelfde analyses uit. Er werd onderzocht of ‘single nucleotide polymorphisms’ (SNP’s)waarvan bekend is dat deze relatief frequent voorkomen (dat wil zeggen: bij ten minste 5% van de bevolking), vaker voorkwamenbij patiënten met een specifieke aandoening dan bij controlepersonen. Vervolgens werd de overlap tussen ziekte-gerelateerdeSNP’s bepaald. Om de genetische variatie te verkleinen, gebruikten de onderzoekers uitsluitend het DNA-materiaal van Europesedeelnemers. Gegevens over cognitief functioneren (bijvoorbeeld het aantal opleidingsjaren, opleidingsniveau),persoonlijkheidstrekken (bijvoorbeeld neuroticisme, gemeten met gevalideerde vragenlijsten) en roken werden ook in de analysesmeegenomen.De onderzoekers lieten zien dat er een sterke genetische correlatie was tussen de psychiatrische aandoeningen onderling; dezecorrelatie was het sterkst voor depressie en ADHD (figuur). Neuroticisme, cognitief functioneren en roken speelden bij vrijwel allepsychiatrische aandoeningen een belangrijke rol. Opvallend was dat de resultaten voor neurologische aandoeningen heel anderswaren: er was nauwelijks genetische overlap tussen de neurologische aandoeningen onderling. Migraine was de enigeneurologische aandoening die genetische overeenkomst vertoonde met de psychiatrische aandoeningen en die eveneenscorreleerde met neuroticisme.COMMENTAARNED TIJDSCHR GENEESKD. 2018;162:D3450 1Implicaties van de resultatenDe bovengenoemde onderzoeksresultaten laten zien dat er voor de meeste neurologische aandoeningen een unieke erfelijke aanlegbestaat, wat hoogstwaarschijnlijk resulteert in een specifiek ziektemechanisme, terwijl dat voor psychiatrische aandoeningen niethet geval is. Het is dus geen toeval dat de neurologie zich kan bedienen van valide diagnostische biomarkers, zoals ontladingen opeen eeg, afwijkende eiwitconcentraties in de liquor of wittestofafwijkingen op een MRI-scan, en de psychiatrie niet. De geringemate van genetische overeenkomst tussen de neurologische aandoeningen ligt hier waarschijnlijk aan ten grondslag. Migrainevormt een uitzondering: deze aandoening vertoont wel veel overlap met andere (psychiatrische) aandoeningen en is inderdaad eenaandoening zonder adequate biomarkers.De bevindingen helpen ook om de lage reproduceerbaarheid – zowel tussen verschillende psychiaters onderling als bij éénpsychiater in de loop van de tijd – van psychiatrische diagnostiek te begrijpen. De grap dat dezelfde patiënt van drie verschillendepsychiaters drie verschillende diagnoses krijgt, is soms maar al te waar. De onderzoeksresultaten wijzen erop dat we psychischestoornissen niet moeten zien als afzonderlijke aandoeningen, maar als een continuüm van tinten die vloeiend in elkaar overgaan.De genetische overeenkomst tussen psychiatrische aandoeningen maakt ook inzichtelijk waarom psychiatrische patiënten somseen ‘carrière’ doormaken in hun ziekteproces. Een jong meisje ontwikkelt al vroeg slaapproblemen, die tijdens de pubertijd overgaanin een angststoornis. Op haar 16e voldoet ze aan de criteria voor een depressieve episode en 4 jaar later krijgt zij de diagnose‘bipolaire stoornis’. Het overgaan van de ene diagnose in de andere is kenmerkend voor de psychiatrie. Dit berust nietnoodzakelijkerwijs op onzorgvuldige diagnostiek, maar op de genetische overeenkomst tussen de diverse psychische stoornissen,die afhankelijk van omgevingsfactoren en de ontwikkeling van de hersenen in de verschillende levensfasen anders tot uitdrukkingkomt. Het ene psychiatrische beeld komt voort uit het andere. Dergelijke overgangen zijn in de neurologie ongebruikelijk.Tot slotDe hoop dat valide diagnostische biomarkers hun intrede zullen doen in de psychiatrie is met de publicatie van een recent artikel inScience fors getemperd. Er blijkt echter wel sprake te zijn van een gedeelde genetische kwetsbaarheid voor psychiatrischeaandoeningen. Het kwantificeren van deze gedeelde erfelijke aanleg geeft aan of iemand wel of niet kwetsbaar is voor psychischestoornissen in het algemeen. Zo’n meetbare kwetsbaarheid kan nuttig zijn voor preventie en vroege behandeling.Het inzetten van preventieve strategieën, zoals het voorkómen van huiselijk geweld, incest en pesten, evenals het aanleren vanFiguurSterke genetische correlatie tussen psychiatrische aandoeningenSchematische weergave van de belangrijkste resultaten van een meta-analyse die recentelijk werd gepubliceerd in Science. (a) Er is een sterke genetischecorrelatie tussen de psychiatrische aandoeningen onderling. Neuroticisme, cognitief functioneren en roken correleren elk met vrijwel alle psychiatrischeaandoeningen. (b) Er is geen genetische correlatie tussen de neurologische aandoeningen onderling. Migraine is de enige neurologische aandoening diegenetische overeenkomst vertoont met enkele van de psychiatrische aandoeningen (niet zichtbaar in de figuur) en die correleert met neuroticisme.COMMENTAARNED TIJDSCHR GENEESKD. 2018;162:D3450 2emotie-regulatietechnieken zal dus niet de kans op één psychiatrische aandoening verkleinen, maar die op meerdere psychiatrischeaandoeningen tegelijk. Behandelingen die gericht zijn op het compenseren van de gedeelde erfelijke aanleg kunnen effectief zijnvoor verschillende psychische stoornissen. Cognitieve gedragstherapie, mindfulness en behandeling met SSRI’s worden immers nietvoor niets toegepast bij patiënten met een angststoornis, persoonlijkheidsstoornis, depressie of dwangstoornis.Kortom, de onderzoeksresultaten bieden een extra aansporing om de huidige psychiatrische diagnostiek te verbeteren: weg vaneng gedefinieerde ziektebeelden, richting bredere transdiagnostische stageringsmodellen.Online artikel en reageren op ntvg.nl/D3450Rijksuniversiteit Groningen, UMCG. Afd. Neurowetenschappen: prof.dr. I.E. Sommer, neurowetenschapper en psychiater. Afd.Psychiatrie: prof.dr. R.A. Schoevers, psychiater.Contact: I.E. Sommer (i.e.c.sommer@umcg.nl)Belangenconflict en financiële ondersteuning: er zijn mogelijke belangen gemeld bij dit artikel. ICMJE-formulieren met debelangenverklaring van de auteurs zijn online beschikbaar bij dit artikel.Aanvaard op 24 oktober 2018Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2018;162:D3450Literatuur1. Maj M. Psychiatric diagnosis: pros and cons of prototypes vs. operational criteria. World Psychiatry. 2011;10:81-8.doi:10.1002/j.2051-5545.2011.tb00019.x. Medline2. Oiesvold T, Nivison M, Hansen V, Skre I, Ostensen L, Sørgaard KW. Diagnosing comorbidity in psychiatric hospital: challenging thevalidity of administrative registers. BMC Psychiatry. 2013;13:13. doi:10.1186/1471-244X-13-13. Medline3. Brainstorm Consortium. Analysis of shared heritability in common disorders of the brain. Science. 2018;360(6395). pii: eaap8757.doi:10.1126/science.aap8757. Medline——————COMMENTAARNED TIJDSCHR GENEESKD. 2018;162:D3450 3

Strong genetic correlation between mental disorders

https://pure.rug.nl/ws/files/78587296/d3450.pdf

Strong genetic correlation between mental disorders

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Proceedings - University of Groningen