Sztuki naukowe Toma Stopparda: Metafora i eksperyment

Abstract

The science play is a well-established genre of dramatic writing in the Englishspeaking theatrical tradition. This paper discusses three full-length science plays by the prominent British playwright Tom Stoppard. These are Hapgood, Arcadia, and The Hard Problem. The plays are based on popular science sources and offer their audience an access to science. After providing a brief history of the science play and the science show, the paper shows that Stoppard develops the dramatic and theatrical traditions by involving science on the textual (giving popularised scientific knowledge in the form of dialogised lectures) and performative levels (demonstrating or illustrating science on stage), primarily to turn it into a metaphor of human behaviour. Hapgood and Arcadia further engage with science on the structural level, thus becoming thought experiments reflecting upon science. The most recent play, The Hard Problem, develops textual and performative strategies related to science but ceases to experiment with the form, leaving more space for the audience to draw ethical conclusions.Sztuka naukowa to ugruntowany gatunek dramatu w anglojęzycznej tradycji teatralnej. Artykuł omawia trzy sztuki naukowe wybitnego brytyjskiego dramatopisarza Toma Stopparda. Są to Hapgood, Arkadia i The Hard Problem. Oparte są one na źródłach popularnonaukowych, dzięki czemu przystępnie przedstawiają widzom zagadnienia naukowe. Po zaprezentowaniu krótkiej historii sztuki naukowej i pokazu naukowego, artykuł pokazuje, w jaki sposób Stoppard rozwija tradycje dramatyczne i teatralne, angażując naukę na poziomie tekstowym (podając popularną wiedzę naukową w formie dialogowanych wykładów) i performatywnym (demonstrując lub ilustrując naukę na scenie), przede wszystkim po to, by uczynić z niej metaforę ludzkich zachowań. Co więcej, Hapgood i Arkadia podejmują zagadnienia naukowe na poziomie strukturalnym, stając się w ten sposób eksperymentami myślowymi odzwierciedlającymi naukę. Najnowsza sztuka The Hard Problem rozwija strategie tekstowe i performatywne związane z nauką, ale nie eksperymentuje już z formą, pozostawiając widzom więcej miejsca na samodzielne wyciąganie wniosków etycznych