Doświadczenia z utylizacją osadów ściekowych w złożach trzcinowych

Abstract

W ciągu ostatnich kilku lat podejmowane są próby wykorzystywania nowych, ekologicznych technologii unieszkodliwiania osadów ściekowych. Stanowią one uzupełnienie, a niekiedy mogą być stosowane zamiennie w miejsce tradycyjnych metod unieszkodliwiania takich jak: spalanie, składowanie, czy przyrodnicze zagospodarowanie. Stosunkowo nowym rozwiązaniem są technologie wykorzystujące hydrofity (tzn. rośliny wodne i wodolubne, takie jak np.: trzcina pospolita, pałka wodna, sit, tatarak, czy wiklina) do wzrostu na mineralnym podłożu z naniesionymi warstwami osadów ściekowych. Najczęściej stosowana jest trzcina pospolita. Hydrofitowa metoda utylizacji osadów polega na stosowaniu wielowarstwowych nawodnień osadami o niskiej zawartości suchej masy 0,5÷1,0% w złożach trzci-nowych. Są to obiekty nadziemne (złoża) lub podziemne (baseny) zasiedlone przede wszystkim trzciną pospolitą, w których nie usuwa się doprowadzonych osadów w długim okresie czasu, wynoszącym nawet 10÷15 lat. W metodzie hydrofitowej odwodnienie osadów ściekowych jest spowodowane grawitacyjnym odciekaniem wody oraz ewapotranspiracją. Odwodnione osady w złożach trzcinowych ulegają również stabilizacji. Stabilizacja jest rezultatem przemian biochemicznych osadów zachodzących w sąsiedztwie korzeni trzcin. Osady ściekowe odwadniane w złożach trzcinowych ulegają częściowej stabilizacji i higienizacji. Otrzymywany materiał charakteryzuje się składem chemicznym zbliżonym do substancji humusowej, a więc nadaje się do rolniczego wykorzystania. Prawidłowa eksploatacja złóż trzcinowych wymaga określenia optymalnych dawek osadów: ich ilości oraz częstotliwości doprowadzania w celu zapewnienia odpowiedniego okresu spoczynku pomiędzy kolejnymi zalewami. Ilość doprowadzanych osadów w czasie musi być dostosowana do wieku trzciny oraz zależy od rodzaju osadów i zawartości w nich suchej masy. Objętość osadów w analizowanych dotychczas złożach trzcinowych ulegała zmniejszeniu średnio o 89%. Objętość odprowadzanych wód ociekowych ze złóż trzcinowych malała wraz ze wzrostem miąższości warstwy zgromadzonych osadów i wzrostem ich pojemności retencyjnej. Obiekty hydrofitowe zapewniają wysoki stopień odwodnienia osadów. Po zakończeniu eksploatacji, średnia wilgotność osadów wynosi nawet około 60% i jest niższa niż w przypadku odwadniania w urządzeniach mechanicznych lub w tradycyjnych poletkach odciekowych. Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano, że wilgotność maleje wraz z głębokością. Oznacza to, że najmniejszą wilgotność mają warstwy najgłębsze, a więc zdeponowane najwcześniej. Na podstawie badań przeprowadzonych w obiektach polskich i jednym duńskim wykazano, że ilości metali ciężkich w osadach odwadnianych w złożach trzcinowych nie przekraczały wartości dopuszczalnych przy rolniczym wykorzystaniu