Εισαγωγή: Τα ΜΜΕ διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη διάχυση των πληροφοριών υγείας και τον καθορισμό της ημερήσιας θεματολογίας, επηρεάζοντας αντιλήψεις και συμπεριφορές ατόμων, ασθενών, ιατρών, καθώς και της πολιτικής ηγεσίας. Παράλληλα, εκφράζεται έντονη ανησυχία αναφορικά με ελλιπή, παραπλανητική ή ανακριβή κάλυψη των θεμάτων υγείας, που συνδέεται με προκλήσεις και περιορισμούς του ιατρικού ρεπορτάζ. Η έλλειψη εκπαίδευσης των δημοσιογράφων στην κάλυψη θεμάτων υγείας αποτελεί βασικό παράγοντα που επηρεάζει την ποιότητα της παρεχόμενης πληροφόρησης. Οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι εκφράζουν ενδιαφέρον για σχετική εκπαίδευση, η οποία ωστόσο είναι περιορισμένη, ιδιαίτερα στην Ευρώπη.
Σκοπός: Στόχος της παρούσης διατριβής είναι να διερευνήσει τις πεποιθήσεις των δημοσιογράφων διαφορετικών Ευρωπαϊκών χωρών αναφορικά με τη δημοσιογραφία της υγείας και τη σχετική εκπαίδευση. Η διατριβή αυτή επιδιώκει να προσδιορίσει το προφίλ των δημοσιογράφων που καλύπτουν θέματα υγείας, τις αντιλήψεις τους αναφορικά με την ποιότητα και τα εμπόδια του ιατρικού ρεπορτάζ, καθώς και την ανάγκη εξειδικευμένης εκπαίδευσης, παρέχοντας στοιχεία αναφορικά με τις θεματικές, τις δεξιότητες και τον τύπο εκπαίδευσης που επιθυμούν.
Υλικό και Μέθοδοι: Στην έρευνα συμμετείχαν 176 δημοσιογράφοι από επτά Ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ρουμανία και Φινλανδία). Χορηγήθηκε ερωτηματολόγιο μεταφρασμένο στη γλώσσα κάθε χώρας, το οποίο αποτελείται από 24 ομάδες ερωτήσεων και βασίστηκε σε εργαλείο σχετικής έρευνας στις ΗΠΑ (Kaiser Family Foundation & Association of Health Care Journalists, 2009). Η στατιστική ανάλυση περιλάμβανε περιγραφικές αναλύσεις για το σύνολο των ερωτημάτων και πολυπαραγοντική ανάλυση. Διεξήχθη ανάλυση ως προς το συνολικό δείγμα και σε επίπεδο χώρας και διαφορετικών ομάδων δημοσιογράφων (βάσει χαρακτηριστικών).
Αποτελέσματα: 61,4% των συμμετεχόντων είναι δημοσιογράφοι υγείας και 32,4% καλύπτουν θέματα υγείας περιστασιακά. Το 80,2% των συμμετεχόντων θεωρεί την κάλυψη των ιατρικών θεμάτων από τα ειδησεογραφικά μέσα μέτρια (43,0%) ή καλή (37,2%). Ως πηγές για την άντληση ιδεών ρεπορτάζ υγείας, οι συμμετέχοντες χρησιμοποιούν συχνότερα προσωπικές επαφές στον χώρο της υγείας και ειδικούς (52,4%), καθώς και επιστημονικά ιατρικά περιοδικά ή κλαδικά έντυπα (39,6%). Η πλειονότητα θεωρεί ότι ο ειδησεογραφικός οργανισμός στον οποίο ανήκει σπανίως (39,4%) ή μερικές φορές (27,1%) βασίζεται αποκλειστικά σε δελτία ή συνεντεύξεις τύπου χωρίς περαιτέρω διερεύνηση και αναφορές, με σημαντικές αποκλίσεις ανά χώρα. Ως σημαντικότερα εμπόδια στην κάλυψη των θεμάτων υγείας αναφέρουν την πρόσβαση και συνεργασία με πηγές, την ανεπαρκή εκπαίδευση σε θέματα υγείας, την έλλειψη χρόνου, τη γραφειοκρατία και τη διαχείριση αντικρουόμενων συμφερόντων. Περισσότεροι από έξι στους δέκα δημοσιογράφους (66,5%) δεν έχουν λάβει εξειδικευμένη εκπαίδευση στην κάλυψη θεμάτων υγείας, με τα υψηλότερα ποσοστά να εμφανίζονται σε Ελλάδα (87,0%), Γερμανία (84,0%) και Εσθονία (80,0%). Η πλειοψηφία των δημοσιογράφων θεωρεί, ωστόσο, την εξειδικευμένη εκπαίδευση απαραίτητη (51,7%) ή χρήσιμη (47,1%). Δημοσιογράφοι που έχουν λάβει εξειδικευμένη εκπαίδευση, όπως οι συμμετέχοντες σε Ρουμανία και Ισπανία όπου παρουσιάζονται τα υψηλότερα ποσοστά εκπαίδευσης (55,0% και 59,3% αντίστοιχα), τη θεωρούν πιο απαραίτητη. Δημοσιογράφοι των οποίων το κύριο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον είναι η ιατρική έρευνα και επιστήμη είναι επίσης πιο πιθανό να τη θεωρούν απαραίτητη, σε σχέση με εκείνους οι οποίοι δεν ενδιαφέρονται για το συγκεκριμένο τομέα δημοσιογραφίας (ΣΛ=3,16; p=0,017). Υψηλό ποσοστό συμμετεχόντων επιθυμεί περισσότερη εκπαίδευση στην ιατρική έρευνα και επιστήμη (54,3%), σε πολιτικές υγείας (49,4%) και στα οικονομικά της υγείας (46,8%). Επίσης, μεγάλο είναι και το ποσοστό των δημοσιογράφων, οι οποίοι ενδιαφέρονται να ενισχύσουν δεξιότητες που αφορούν στην αξιολόγηση συγκρουόμενων συμφερόντων (48,6%), στην ερμηνεία ιατρικών ερευνητικών ανακοινώσεων (46,2%) και στην κατανόηση στατιστικών δεδομένων (45,9%). Τέλος, ο επιθυμητός τύπος εκπαίδευσης για το μεγαλύτερο μέρος των συμμετεχόντων, είναι οι ομάδες εργασίας/σεμινάρια (83,4%) ή τα εθνικά συνέδρια (82,6%), διάρκειας μίας (32,7%) έως δύο (36,4%) ημερών, το διαδικτυακό υλικό (79,8%) καθώς και τα έντυπα βιβλία/ οδηγοί (74,8%).
Συμπεράσματα: Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι που εξειδικεύονται ή καλύπτουν περιστασιακά το ιατρικό ρεπορτάζ σε Ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν λάβει σχετική εκπαίδευση, γεγονός που θεωρείται σημαντικό εμπόδιο στην κάλυψη των θεμάτων υγείας. Παράλληλα, η εξειδικευμένη εκπαίδευση θεωρείται απαραίτητη ή χρήσιμη από αυτούς που έχουν λάβει σχετική εκπαίδευση, και, βάσει της πολυπαραγοντικής λογιστικής παλινδρόμησης, προέρχονται από χώρες με υψηλά ποσοστά εκπαίδευσης (π.χ Ρουμανία & Ισπανία) ή/και καλύπτουν πρωτίστως θέματα ιατρικής έρευνας και επιστήμης, ενώ δεν έχουν ως πρωταρχικό ενδιαφέρον τα οικονομικά της υγείας ανεξαρτήτου χώρας προέλευσης και στις δύο τελευταίες αναφορές.Introduction: Journalists play a key role in the dissemination of health-related information and agenda setting, influencing the perceptions and behaviors of individuals, patients, health professionals and policy makers. Τhere is concern about incomplete, unbalanced or inaccurate coverage of health issues associated with the challenges and limitations that health journalists face. The lack of specialized training for health journalists can influence the quality of health reporting. Journalists are interested in educational opportunities, which appear however to be limited, especially in Europe.
Objective: The objective of this dissertation is to investigate the beliefs of journalists from different European countries about health journalism and related education. The thesis aims to describe the profile of journalists that report on health, their perceptions of the quality and the barriers to health reporting, and the need for specialized training. It also seeks to provide information on the health topics, skills and type of training preferred by journalists.
Materials and Methods: A total of 176 journalists from seven European countries (Germany, Greece, Estonia, United Kingdom, Spain, Romania, and Finland) participated in the survey. A questionnaire, translated into the seven relevant languages, was administered to participants. The questionnaire consisted of 24 groups of questions and was based on the survey tool of related research conducted in the United States (Kaiser Family Foundation & Association of Health Care Journalists, 2009). Statistical analysis included descriptives for all the questions of the survey and logistic regression. Analyses were conducted on the basis of the total sample, on a country-specific basis, as well as on different groups of journalists, based on their characteristics.
Results: 61,4% of participants were health journalists and 32,4% were journalists occasionally reporting on health issues. 80,2% of participants consider the coverage of news media with regard to health issues as fair (43,0%) or good (37,2%). Participants’ most frequent sources of story ideas are personal contacts in the health sector and experts (52,4%), followed by medical journals and trade press publications (39,6%). The majority of journalists believe that their news/media organization rarely (39,4%) or sometimes (27,1%) reports stories based on news releases or news conferences without substantial additional reporting, including contacting independent sources. Significant differences emerged per country. The most common obstacles when reporting on health are related to accessing and working with sources, inadequate training on health and medical issues, lack of time, bureaucracy, and conflicts of interest. Over six out of ten journalists (66,5%) have not received specialized training on reporting health issues. Greece (87,0%), Germany (84,0%) and Estonia (80,0%) have the highest percentages of journalists that have not received specialized training. However, the majority of participants consider specialized training as necessary (51,7%) or good to have yet unnecessary (47,1%). Journalists who have received specialized training, particularly in countries where the majority of journalists have received specialized training, as the cases of Romania and Spain (55,0% and 59,3% respectively), consider it more necessary. Journalists who have a primary focus on medical research and science have higher odds of considering specialized training as necessary, in contrast to journalists whose primary focus is not medical research and science (OR=3.161; p=0,017). The health topics of most interest to participants in regards to training are medical research and science (54,3%), health policy (49,4%) and business/economics of health care (46,8%). Concerning specific skills, participants are mostly interested in improving their ability to evaluate conflicts of interest (48,6%), interpret medical research reports (46,2%) and understand statistics (45,9%). Preferable types of training include workshops (83,4%) or national conferences (82,6%), of one (32,7%) or two-day (36,4%) duration, online informational material (79,8%), and printed books and resource guides (74,8%).
Conclusion: Most journalists specializing in health reporting or occasionally covering health issues in Europe have not received relevant training, which is considered a major obstacle in health reporting. At the same time, specialized education is considered to be necessary or useful by journalists who have received such training. Also, based on multivariate logistic regression, specialized education is considered to be necessary or useful by journalists who come from a European country where journalists are educated on health reporting (e.g Romania & Spain), if their primary focus is medical research and science or if their primary focus is not business/economics of health care irrespective of the country of origin in both last cases
