Τυφλότητα: κοσμικό φαινόμενο και θρησκευτικός συμβολισμός στην αρχαιότητα και τη Καινή Διαθήκη

Abstract

Με θεματικό πυρήνα την απέλπιδα ασθένεια της τύφλωσης στη Βίβλο και ιδιαιτέρως στο σώμα της Καινής Διαθήκη, στόχος της εργασίας είναι η ανάδειξη της αναγωγικής διάστασης του ανθρωπίνου πάθους και της πίστεως, μέσα στο πλαίσιο της θείας οικονομίας, καθώς και των συμβολικών –εσχατολογικών προεκτάσεων που προσλαμβάνει η χορήγηση του φωτός από τον Ιησού Χριστό, το οποίο τόσο στη βιβλική σκέψη, όσο και ευρύτερα στη κοσμοαντίληψη του αρχαίου κόσμου είναι ταυτόσημο με την ίδια τη ζωή και τις θεϊκές εκδηλώσεις του στον υλικό κόσμο. Για την μελέτη του ανωτέρω φαινομένου, τίθενται υπό μελέτη, τέσσερις αυτοδύναμες σκηνές θαυματουργικής θεραπείας της τύφλωσης, καθ' έκαστον των ευαγγελιστών μαρτυρούμενες: τη θεραπεία του τυφλού της Ιεριχούς, όπως απαντά στη συνοπτική παράδοση (Mκ. 10:46-52, Μτθ. 20:29-34, Λκ.18:35-43), λίγο πριν τη είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα. Τη ζωοποίηση των οφθαλμών του εκ γενετής τυφλού όπως καταγράφεται στο νεότερο χρονικά Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο (Ιω.9:2-35), καθώς και την τύφλωση-θεραπεία του Αποστόλου Παύλου, η οποία διασώζεται στο ιστορικό βιβλίο των Πράξεων του Ευαγγελιστή Λουκά. Αν και σε μια πρώτη ανάγνωση οι αφηγήσεις αυτές δείχνουν να κινούνται σε αντιδιαστολή μεταξύ τους, εντούτοις κατά ένα ιδιαίτερο τρόπο τείνουν συνδέονται, καθότι στο πλαίσιο της δοκιμασίας και της σωματικής κατάπτωσης, περιγράφουν την ανθρώπινη ύπαρξη ευεργετούμενη και μετέχουσα στο σωτηριώδες έργο του Θεού, δημιουργώντας τοιουτοτρόπως τις προϋποθέσεις ώστε να τις προσεγγίσουμε συγκριτικά. Έχοντας ως σπονδυλική στήλη της εργασίας την ιδιότυπη αυτή κειμενική τους σχέση, μέσω της ιστορικοκριτικής, αφηγηματολογικής και θεολογικής προσέγγισης, θα συνεξετάσουμε το περιεχόμενο των εν λόγω διηγήσεων, προκειμένου να διερευνηθούν οι συγκλίσεις και οι αποκλίσεις μεταξύ τους, ως προς τα αφηγηματικά μέσα και τους συμβολισμούς που επιστρατεύει ο εκάστοτε ευαγγελιστής, προκειμένου να μεταγγίσει στον αναγνώστη την βαθύτερη διάσταση της χριστολογικής αλήθειας και κοσμολογίας. Παράλληλα λαμβάνοντας υπόψιν τόσο το μυθολογικό, όσο και λογοτεχνικό υλικό της χρονικής περιόδου που συντάσσονται τα κείμενα της Καινής Διαθήκης (1ο αι.μ.Χ.), αλλά κυρίως προγενέστερο αυτών, θα επιχειρήσουμε να ανιχνεύσουμε και να αντιληφθούμε την κοινωνική υπόσταση των τυφλών και την έννοια τυφλότητας αντίστοιχα ως φαινομένου στο πολιτιστικό και θρησκευτικό φάσμα ιδεολογιών. Έτσι από τα όρια του μύθου και της αρχαίας Ελλάδος θα οδηγηθούμε νοητά στη περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας όταν και καταγράφονται τα ευαγγελικά κείμενα, με το διακειμενικό υλικό να εγκιβωτίζεται στο εκάστoτε κεφάλαιo με τέτοιο τρόπo ώστε να οδηγεί σε συμπεράσματα, κατά το δυνατόν τεκμηριωμένα και πoλύπλευρα, για τον τρόπo με τον οπoίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνoνταν την έννοια του φωτός και κατ’ επέκταση του πώς αντιμετώπιζαν την σωματική αυτή απόκλιση, δηλαδή την στέρηση του ύψιστου αγαθού της ζωής, της οράσεως.Having as its subject the desperate disease of blindness in the Bible and especially in the body of the New Testament, the aim of this work is to highlight the reductive dimension of human passion and faith, within the context of the divine economy, as well as the symbolic-eschatological extensions it takes the provision of light by Jesus Christ, which both in biblical thought and more broadly in the worldview of the ancient world is synonymous with life itself and its divine manifestations in the material world. To study the above phenomenon, four autonomous scenes of the miraculous healing of blindness from the texts of the New Testament are put under study. First, he healing of the blind man of Jericho, shortly before Jesus' entry into Jerusalem found in the Gospels of Mark (10: 46-52,), Matthew (20: 29-34), and Luke (18: 35-43). Then the healing of the man born blind written by John the Evangelist, (9: 2-35), and finally the blindness- recovery of the Apostle Paul, which is preserved in the historical book of the Acts of the Evangelist Luke. Αlthough at first glance these narratives may seem to line out in opposition to each other, nevertheless, they tend to be connected, as, in the context of the trial and physical decline, they describe human existence benefiting and participating in God's saving work, thus creating the conditions in order to approach them comparatively. Having this as the point of reference, through the historical-critical, narrative, and theological approach, we will examine the content of these narratives, in order to explore the convergences and discrepancies between them, in terms of the narrative means and the symbolism used by the evangelists in order to transmit to the reader the deeper dimension of Christological truth and cosmology. At the same time, taking into account both the mythological and literary material of the time period in which the texts of the New Testament (1st century AD) are written, but mainly before them, we will try to detect and understand the social status of the blind and the concept of blindness as a phenomenon in the cultural and religious spectrum of ideologies. Thus, from the borders of myth and ancient Greece, we will be led conceivably to the period of the Roman Empire when the Gospel texts are recorded, with the intertextual material being encapsulated in each chapter in such a way as to lead to conclusions, as far as possible, for the way in which people perceived the meaning of light and consequently how they dealt with this bodily deviation, that is, the deprivation of the highest good of life, of vision

    Similar works