The Legitimacy and Effectiveness of Law & Governance in a World of Multilevel Jurisdiction

Boogaard, G.

Leiden University Scholary Publications

/EERSTE OVERHEID HET LAAGSTE PUTJEGeerten Boogaard 10 jul 2020 ReageerBij de aanbieding van het smeekschrift door de lokale bestuurders, vorige week in Den Haag, gaf minister Ollongren actede presence. Er moet immers geld op tafel komen en het gemeentefonds zit bij haar ministerie. Toch vond ik het vooral een merkwaardige vertoning om de oude, trotse gemeenten als willekeurige uitvoeringsinstantieszo met de pet te zien rondgaan. Juist daarom was het goed dat ze het toch deden. Want zo bleek een gebrek aan middelenniet het grootste probleem. Het gaat uiteindelijk niet om de financiële verhoudingen, maar om de interbestuurlijke.  Hoewel de lokale begrotingsproblemen vele oorzaken hebben, blijft de kern van de kwestie de kosten van het sociaaldomein. Die vormen steeds meer een ‘koekoeksjong in de gemeentelijke begroting’, aldus de VNG. Met name deonbeheersbare jeugdhulp slaat grote gaten, maar ook de bureaucratisch verkapte maatregelen als het‘abonnementstarief’ en de ‘opschalingskorting’ hakken er aardig in. Vijf jaar na de decentralisaties in het sociaal domeinis de bodem van de lokale schatkisten bereikt en begint het koekoeksjong andere maatschappelijke voorzieningen uit hetgemeentelijke nest te drukken.  Het beeld van het sociaal domein als een financieel koekoeksjong is goed getroffen. Want ook in bestuurlijk opzicht is hetsociaal domein een vreemde eend in de bijt. Van met name de Jeugdwet heeft het mij altijd verbaasd dat daarover in deklassieke termen van decentralisatie werd gesproken. Terwijl vanaf de tekentafel al duidelijk was dat de gemeenten‘slechts het hoe, en niet het wat’ van de jeugdzorg kregen toebedeeld. De individuele jeugdhulpplicht zelf stond juridischafdwingbaar in de wet. Een monopolie op de toegang tot de zorg kregen de gemeenten evenmin. Ook de huisarts moestkunnen indiceren en de inkoop van zorg moest regionaal. Met minder geld maar wel met een stevigestelselverantwoordelijkheid vanuit Den Haag in de nek. In het ei dat de gemeenten in 2015 gingen uitbroeden zat geengedecentraliseerd beleidsterrein, maar afgeschaalde uitvoering van een taak. Het enige wat écht helemaal bleek te zijnovergeheveld, waren de financiële risico’s. De koekoeken die deze eieren in het gemeentelijke nest leggen, zijn devakdepartementen die samen met parlementaire fractiespecialisten de gemeenten inschakelen als uitvoeringsinstanties.Ze delen geen bevoegdheden, maar rollen beleid uit.  Als zij het over decentralisatie hebben, dan is dat vooral het beleidsmatige verhaal van de gemeenten als ‘eerste overheid’met ‘uitvoeringskracht’ om ‘dichtbij de mensen’ vooral ‘maatwerk’ te bieden. Maar in de constitutionele autonomie vaneen democratisch proces dat is gericht op het maken van eigen politieke keuzes zijn ze matig geïnteresseerd. Van destelselverantwoordelijkheid zien ze wezenlijk het probleem niet.  Afgelopen donderdag kwamen de gemeenten in Den Haag vragen om meer voedsel voor hun koekoeksjong. De TweedeKamer beloofde er nog eens goed naar te kijken. Maar zij zijn zelf de koekoek. Diezelfde dag nam de Tweede Kamer de/Bron: https://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/opinie/columns/eerste-overheid-het-laagste-putje.14511235.lynkx.© Copyright 2020 Kluwer. Alle rechten voorbehouden.nieuwe inburgeringswet aan. Terwijl het ontwerp van die wet sterk aan de Jeugdwet doet denken. Nauwelijks geld ofbeleidsruimte, wel veel afdwingbare resultaatverplichtingen, verplichte winkelnering en gedeeldeverantwoordelijkheden. Er zijn aanvullende afspraken gemaakt dat het allemaal goed komt, maar dat was in 2015 ookhet verhaal. Het afschalen van nationale taken naar een gemeentelijke uitvoering vraagt om andere bestuurlijke verhoudingen. Nietalleen op het niveau van de gemeenten zelf, om dat de ideologie van de dualisering slecht past bij het politiseren vanuitvoeringstaken. Maar vooral ook in de interbestuurlijke verhoudingen. Die moeten juridisch explicieter en beterafdwingbaar worden vastgelegd. Zodat gemangelde gemeenten zich niet als echte uitvoeringsorganisaties met een petitieop de Hofplaats hoeven te melden, maar als gelijkwaardige medeoverheden – bijvoorbeeld – met een verzoekschrift naarde Afdeling interbestuurlijke geschillen van de Raad van State kunnen. In die zin was het wel goed dat juist Ollongrenaanwezig was. Zij werkt immers aan een algemene Decentralisatiewet.

Eerste overheid het laagste putje

https://scholarlypublications.universiteitleiden.nl/access/item%3A3141809/download

Eerste overheid het laagste putje

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Leiden University Scholary Publications