خلفية البحث وأهدافه: کثرت في السنوات الأخیرة حالات الوفاة الناجمة عن الأحداث الطارئة والموت المفاجئ الذي لا یمکن التنبؤ به والإعداد له، لما نشهده من تفشي أمراض غریبة. بشکل عام، هناك حالتان أو زمانان في ما یتعلق بالموت: الزمن المحتوم، والزمن المشروط. فالأوّل هو العمر الذي قدّره الله للإنسان أن یعیشه فلا یؤخر ولا یُقدّم فهو أجلّ مسمّی لدی الله. اما الثاني أو المشروط فقد یأتي للإنسان قبل أوانه. مثل الموت المفاجئ الذي یحلّ بالإنسان من خلال الأحداث والأمراض الممیتة فتنتهي بها حیاة الإنسان قبل أوانها. والحسنات من أهم العوامل المؤثرة في علاج الأمراض. فقد یقول القرآن الکریم والتعالیم الدینیة أن الصدقة من أنجع أسالیب علاج الأمراض. وانطلاقاً من هذه القناعة، تسعی هذه الدراسة لتسلیط الضوء علی آثار الصدقة وفوائدها في علاج الأمراض وإطالة العمر. فقد اعتمدت الدراسة علی الآیات الکریمة والأحادیث الشریفة في التدلیل علی هذه العقیدة ونظرت إلیها من خلال الروایات وآیات القرآن الکریم.
منهجية البحث: المنهجیة التي اعتمدتها الدراسة منهجیة تطبیقیة. فقد استخدمت الدراسة من أمهات المصادر الإسلامیة مثل القرآن الکریم، وتفسیر المیزان، وبحار الأنوار، وتطبیقات جامع الأحادیث، وجامع التفاسیر لاستخراج المفردات والمصطلحات ذات الصلة بالدراسة مثل مفردة الصدقة، وعلاج الأمراض، وإطالة العمر، والموت المفاجئ، والصحة الروحیة. اما المواقع الألكترونیة مثل قواعد البیانات الشبکیة کـ: اس.آي.دي. ومغیران، وإیران داك، وباب مد، وریسرتش غیت، وساینس دایرکت. یُذکر أنّه تمت مراعاة جمیع الموارد الأخلاقیة في هذا البحث وإضافة إلی ذلك فإن مؤلفي البحث لم یشیروا إلی أيّ تضارب في المصالح.
المعطیات: اظهرت المعطیات التي خلصت إلیها الدراسة خلال بحثها في الآیات الکریمة والروایات الشریفة، أن التصدّق یؤثر بشکل کبیر في علاج الأمراض وتبعاً لذلك تأجیل الموت المشروط وإطالة العمر. وصیانة الإنسان من الموت المفاجئ وما یؤول إلیه من آثار إیجابیة في صحة الإنسان نفسیاً وجسدیاً.
الاستنتاج: علاج الأمراض من أهم آثار الصدقة ونتائجها حسب التعالیم الإسلامیة. وقد حدّد لنا الله سبحانه وتعالی في کتابه الکریم شروط قبول الصدقة. وفي حال غیاب تلك الشروط فإن الصدقة لم تکن عملا نبیلا، أما إذا تمت مراعاة هذه الشروط فأن الآثار الکبیرة لهذا العمل الدیني ستتجلّی للإنسان بوضوح. فإذا التزم الإنسان بهذه الشروط في التصدّق فأنّه یمکن أن ینقذ حیاة الإنسان أو یتفادی الأمراض الممیتة ومآل ذلك إطالة العمر وتأجیل الموت المشروط أو غیر المسمی.Background and Objective: Sudden deaths are on the rise today. Many people die of unpredictable accidents and diseases. There are generally two types of human death: Definite time and conditional time. In fact, the definite time of man's death is the destined life determined by God. Nothing can move it forward or backward. It is immutable for God; but conditional time arises in the event of sudden death due to accidents or diseases and human death occurs sooner than God has decreed. Good human behaviors are effective factors in treating diseases. In this regard, the Holy Quran and the lessons of Islam have introduced alms as the best way to treat diseases and increase a patient's life. In the present study, we examined the effects and benefits of alms on the treatment of the disease and increasing the patients’ life, and we have stated the necessary conditions for the realization of the intended effects using the Quranic verses and hadiths.
Methods: This is a comparative study. These Islamic sources have been used to obtain and analyze texts with the keywords of alms, treatment of disease, longevity, sudden death and spiritual health: The Holy Quran, Al-Mizan, Baharalanvar and the software of Jame' al-Ahadith and Jame' al-Tafasir. Also the searched databases include SID, Magiran, IranDoc, Pubmed, Research Gate and Science Direct. The authors reported no conflict of interests.
Results: Based on the findings from the verses and hadiths, paying alms has a significant role in the treatment of diseased and subsequent delay in conditional time of death and increased longevity of the patients.
Conclusion: According to the teachings of Islam, one of the effects of giving alms is the treatment of diseases; Therefore, we investigated the conditions that God has introduced in the Qur'an for the acceptance of alms, and by observing these conditions, the effects of alms will appear. By paying alms according to the specified conditions, the lives of the patients can be saved and their longevity can be increased.سابقه و هدف: امروزه انسان‌های زیادی بر اثر حوادث و بیماری‌های زودهنگام و ناگهانی از دنیا می‌روند. به‌طور کلى، زمان فرارسیدن مرگ انسان دو نوع است: زمان قطعی و زمان مشروط. زمان قطعی مرگ انسان درواقع همان عمری است که خداوند برای او مقّدر کرده است و هیچ چیزی نمی‌تواند آن را جلو یا عقب ببرد و نزد خداوند متعال تغییرناپذیر است؛ اما زمان مشروط دربارۀ مرگ‌هاى ناگهانی بر اثر حوادث یا بیماری‌ها پدید مى‌آید و مرگ انسان زودتر از آنچه خداوند مقرر کرده است، فرا می‌رسد. اعمال نیک انسان از عوامل مؤثر در درمان بیماری‌ها است. در این زمینه، قرآن کریم و آموزه‌های دین اسلام صدقه را بهترین روش درمان بیماری‌ها معرفی کرده است. در مطالعۀ حاضر، به بررسی آثار و فواید صدقه در درمان بیماری و افزایش عمر بیمار پرداخته شده و شرایط لازم برای تحقق آثار مدنظر با تمسک به آیات و روایات بیان شده است.
روش کار: این مطالعه از نوع تطبیقی است. برای استخراج و تحلیل متون با کلیدواژه‌های صدقه، درمان بیماری، افزایش عمر، مرگ‌های ناگهانی و سلامت معنوی از منابع اسلامی قرآن کریم، تفسیر المیزان، بحارالانوار و نرم‌افزار جامع‌الاحادیث و جامع‌التفاسیر؛ و همچنین پایگاه‌های اطلاعاتی اس.آی.دی، مگیران، ایران‌داک، پاب‌مد، ریسرچ‌گیت و ساینس‌دایرکت استفاده شده است. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.
یافته‌ها: بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده از آیات و روایات، پرداخت صدقه در درمان بیماری و به تبع آن تأخیر در زمان مشروط مرگ و افزایش عمر بیمار نقش بسزایی دارد.
نتیجه‌گیری: مطابق با آموزه‌های دین اسلام از آثار صدقه‌دادن، درمان بیماری است. بنابراین، شرایطی بررسی شده که خداوند در قرآن، برای قبول‌‌شدن صدقه‌ها معرفی کرده است و با رعایت این شرایط، آثار صدقه نمایان خواهد شد. با پرداخت صدقه بر مبنای شرایط تعیین‌شده می‌توان موجب نجات جان افراد بیمار و افزایش عمر آنان شد
