ÖZETAMAÇ: Yorgunluk, romatolojik hastalıklar başta olmak üzere kronik hastalıklarda sıkça rastladığımız bir yakınmadır. Sistemik Lupus Eritematoz (SLE), Behçet (BH), Romatoid Artrit (RA) ve Takayasu Arteriti (TA) hastalarında yorgunluğu değerlendirmek ve yorgunluğun hastalık aktivitesi, yaşam kalitesi, depresyon, anksiyete ve fonksiyonel kayıp ile ilişkisini araştırmak çalışmanın amacını oluşturmaktadır.GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışmaya Romatoloji polikliniğimize başvuran 99 SLE, 123 BH, 100 RA, 58 TA hastası ve 71 adet sağlıklı kontrol dahil edildi. Tüm hastalar ve sağlıklı kontroller Yorgunluğu Çok Boyutlu Değerlendirme Ölçeği (MAF), Kısa Form-36 (SF-36), Sağlık Değerlendirme Anketi (HAQ) ve Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği’ni (HAD) doldurdular. Her bir hasta grubunda hastalık aktivitesini değerlendirmek için doktor globali ve sırasıyla SLE için SLEDAI, BH için BSAS, RA için DAS28, TA için ITAS2010 ölçekleri kullanıldı. Ortalama MAF skorları hasta grupları ve sağlıklı kontroller arasında ve ayrıca her gruptaki hastalığı aktif ve inaktif olan hastalar arasında T-test ile karşılaştırıldı. MAF’ın hastalık aktivite ölçekleri ve yukarıda adı geçen diğer hasta kökenli ölçütler ile ilişkisini değerlendirmek için pearson korelasyonu ve regresyon analizi yapıldı.SONUÇ VE TARTIŞMA: Dört hasta grubunda da ortalama MAF skorları sağlıklı kontrollere kıyasla istatistiksel olarak anlamlı yüksek idi (p<0.05) (yüksek MAF skoru artmış yorgunluğu göstermektedir). Yorgunluğun hastalık aktivitesi ile ilişkisi her grup içinde değişkenlik gösterirken bütün gruplarda MAF skorunun depresyon, anksiyete, fonksiyonel yetersizlik ve yaşam kalitesinde düşüş ile güçlü birlikteliği olduğu görüldü (p<0,05). MAF yorgunluk ölçeğinin özellikle RA ve BH’da hastalık aktivitesi ile korelasyon göstermesi sebebiyle DAS 28 ve BSAS ile birlikte kullanılabileceğini öngörüyoruz. Ayrıca her 4 hasta grubunda klinik pratikte yaşam kalitesi, duygu durum bozukluğu ve fonksiyonel yeterliliği değerlendirmek için sıklıkla kullandığımız SF-36, HAQ ve HAD’a ek olarak yorgunluğun da dikkate alınmasını ve bu sebeple MAF vb. ölçeklerin daha yaygın kullanılması gerektiğini düşünüyoruz. ABSTRACTINTRODUCTION: Fatigue is a common symptom seen in chronic diseases especially in rheumatological disorders. The objective of this study is to investigate fatigue in Systemic Lupus Eritematosus (SLE), Behcet (BD), Rheumatoid Arthrithis (RA) and Takayasu Arteritis (TA) patients and to examine the relationship between fatigue and disease activity, quality of life (QoL), depression, anxiety and functional disability.MATERIALS AND METHODS: 99 SLE, 123 BD, 100 RA, 58 TA patients and 71 healthy controls were enrolled to this study in Marmara University Rheumatology outpatient clinic. All subjects were asked to complete the Multidimensional Assessment of Fatigue (MAF) questionnaire, Short Form-36 (SF-36), Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) and Health Assessment Questionnaire (HAQ). The clinical activity scores among each patient group were determined by SLEDAI for SLE, BSAS for BD, DAS28 for RA and ITAS2010 for TA. Physician’s global assessment score is also used to assess the disease activity. We performed T-test to compare MAF scores in both patients groups versus healthy controls and patients with active disease versus inactive disease. We also performed Pearson’s correlations and regression analyses to identify the associations between MAF and other patient reported outcomes above.RESULTS AND CONCLUSION: Mean MAF scores were significantly higher in all patient groups compared with healthy controls (p<0.05) (higher MAF scores show increased fatigue). The relationship between MAF and disease activity showed differences for each patient group. However, we observed that there is statistically significant association between increased fatigue and depression, anxiety, disability and lower QoL in all groups (p<0.05). In conclusion, MAF scale might be used with DAS 28 and BSAS in RA and BD patients who have significant correlations between fatigue scale and disease activity scores, as seen in this study. We assume that fatigue should be considered in SLE, BD, RA and TA patients and MAF scale might be used in clinical practice as well as SF-36, HAQ and HAD scales which the physicians perform to assess QoL, disability and mood disturbances for rheumatoid patients commonly.
