Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Abstract
ÖZETBu çalışmada, Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından Gülhane Hatt-ı Hümayu’nun ilan edilmesine kadar geçen süre içinde Osmanlı savaş organizasyonunda gerçekleştirilen yeniden yapılanma mercek altına alınmaktadır. Söz konusu bu dönüşüm kapsamında, geçici ücretli savaşçılıktan çok zorunlu askerliğe dayalı daimî ve düzenli bir askerî teşkilata geçiş yapılmak istenmiştir. Devlet ile toplum arasındaki ilişkilerin yeniden düzenlenmesini gerekli kılan bu proje, askerî olduğundan çok siyasî bir operasyon olarak görülmek durumundadır. Çalışmada, Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla birlikte başlatılan düzenli orduya geçişte, Sultan II. Mahmud’un ölümüne dek geçen sürede ne derece muvaffak olunabildiği sorgulanmaktadır. Siyasî merkezin daha fazla beşerî, aynî ve nakdî kaynağı askerî maksatlı olarak seferber etmeye çalışırken ne tür ideolojik ve retorik kurgulara başvurduğu, özellikle dini ne şekilde araçlaştırarak mutî asker/yurttaş üretmek için kullandığı da bu bağlamda ele alınmaya çalışılmıştır. Ordudaki yeniden yapılanmanın öncü bir “Batılılaşma” hamlesi olup olmadığı, bu dönemde gerçekleştirilen teknoloji transferinin Osmanlı tarihinin geneli içinde yeni bir başlangıç oluşturup oluşturmadığı gibi sorular bu bağlamda cevaplanmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: II. Mahmud, Yeniçeri Ocağı, Asakir-i Mansure, Osmanlı Ordusu, Zorunlu Askerlik ABSTRACTThis study aims to examine the reorganization of Ottoman military from the abolition of the Janissaries (1826) to the announcement of the Edict of Restoration (1839). That transformation was expected to replace the ad hoc hired mercenary bands in Ottoman army with permanent and regular troops dependent on compulsory military service of Ottoman Muslim subjects. In fact, this issue is more political rate than pure technical, as it anticipated a re-organization of relations between state and society. The Ottoman political center seems to have invented some certain ideological and rhetoric fictions and exploited Islam to mobilize more resources than before and produce docile and conformist soldiers/citizens. The question whether this military/political reorganization might be labeled as a “Westernization” project, is also discussed in this context.Keywords: Sultan II. Mahmud, The Janissaries, Asakir-i Mansure, Ottoman Army, Conscriptio
