Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Abstract
ÖZETOsmanlı Devleti’nin toplumsal hayatına ışık tutan Şer‘iyye sicil defterleri, günümüz tarihçilerinin vazgeçemedikleri birer kaynak halini almıştır. Çünkü, Şeriyye Sicilleri o dönemin sosyal hayatını, ekonomik hayatını, mahallî tarihini, şehir tarihini vuzûhuyla bize gösteren tarihi başvuru kaynaklarının başında gelir. Bu kayıtlar, günlük hayatta kişilerin şikâyetleri üzerine art arda defterler halinde tutulmuştur. Maddi ve manevi kültürümüz açısından bu tarihi arşiv kaynaklarının değeri tarihimiz açısından çok mühimdir. Bu çalışmada Üsküdar Kadılığı’nın 23 No’lu defteri diplomatik açıdan incelenmiş olup h. 968-970 (m. 1561-1563) tarihlerindeki kayıtları içermektedir. Üsküdar’ın sosyal yaşamı hakkında önemli bilgiler içeren bu defter, alım-satım işlemleri, kaçak köleler, katil davaları vs. hakkındaki hüccetlerden (mahkeme kararları) oluşmaktadır. Bu tezin içerisinde, metin transkripsiyonu, metnin özeti, konularına göre sınıflandırılmış tasnif tablosu ve dizin mevcuttur. Giriş kısmında şer‘iyye sicilinin tarifi, genel özellikleri, muhtevası ve öneminden bahsedilmiştir. Girişin ikinci kısmında ise üzerinde çalıştığımız defterin fizikî ve içeriksel tanımından bahsedildikten sonra metni yazarken uyguladığımız, takip ettiğimiz imlaya deyinilmiştir ve son olarak da defterde yer alan hüccetler belli bir sınıflandırılma dahilinde konularına göre ayrılmış, her biri hakkında kısaca açıklamada bulunulduktan sonra, her konudaki hükümlerin numaraları dipnotta belirtilmiştir. Ayrıca bu konu tasnifinin tablosu hazırlanmış, ve konularına göre hüccetlerin numaraları varak numarasını da belirterek tabloda gösterilmiştir.Giriş kısmından sonra tezin ikinci bölümde metnin okumasına geçilmiş ve transkripsiyonu verilmiş 1 numaralı varaktan itibaren numaralandırılan hükümlerin başında hangi varak içerisinde oldukları parantez içerisinde belirtilmek sureti ile yazılmıştır. Üçüncü kısımda ise 23 numaralı defterde yer alan her bir sicilin teker teker özetleri çıkarılmış ve bu özetler tablo içerisinde hüküm numarası ve varak numarasıyla birlikte gösterilmiştir. Tezin son bölümünde ise Üsküdar Kadılığı’na ait 23 No’lu Şeriyye Sicil Defterinde yer alan kayıtlardaki önemli şahıs, yer, konu, eşya ve diğer kelimelerden oluşan bir indeks hazırlanmıştır. ABSTRACTKadı registers that shed the light on the social life of the Ottoman Empire are one of the most important sources for today historian. Because, Kadı registers are top of history sources that thay look our social life, economical life, local history and town history of the Ottoman Empire. This registers were keeping with complaint of human life. The value of this historical sources are very important our material and moral culture. In this thesis, 23. register of Üsküdar Kadılığı contains h. 968-970 (m.1561-1563) registers. This registers which contain rich important infoımation about social life of Ottoman Empire belonged to debt cases, to inheritance cases, to runaway slave, to murder cases and about this situation judgement (hüccet).This thesis incule transcription of these pages, summary of these pages, chart of subject classfication. Thera are discription of Kadı registers, general characteristics and importance in the part of the entrance. The second part of entrance, after referring about physical description, there is speeling part which used while writting Kadı registers. After that, the judgements (hüccet) are classified with their subject. Besides this, the cahrt of subject classification is prepared and the numbers of judgements about their subject are looked on the chart. After the entrance, the second part of thesis, there is resding of registers and transcription is gived. In the third part, every registers which in the 23. register are worked on the summary looks on the chart with their judgements numbers and paper numbers. At the end of the thesis, index which consist of important person names, place names, subject and good names that they are in the 23. registers is prepared
