Buysse, M.

Mahauden, Michel

Van Camp, Marc

Dutch

Ghent University Academic Bibliography

rijksuniversiteit gent HYDROGEOLOGISCHE STUDIE VAN HET PROVINCIAAL DOMEIN ZILVERMEER EN OMGEVING TE MOL MET BETREKKING TOT EEN MOGELIJKE VERONTREINIGING VAN HET GRONDWATER DOOR DE GEMEENTELIJ­KE STORTPLAATS (Postelse Steenweg) Samenvatting Opdrachtgever Provinciebestuur van Antwerpen Leiding : Prof.Dr. W.DE BREUCK Verslag en studie : Lic.M.BUYSSE Lic.M.MAHAUDEN Lic.M.VAN CAMP Dokumentnummer : TGO 86/66 Datum : mei 1988 laboratorium voor toegepaste geologie en hydrogeologie geologisch instituut S 8 krijgslaan 281 B-9000 gent telefoon 091-22.57.15 HYDROGEOLOGISCHE STUDIE VAN HET PROVINCIAAL DOMEIN ZILVERMEER EN OMGEVING TE MOL MET BETREKKING TOT EEN MOGELIJKE VERONTREINIGING VAN HET GRONDWATER DOOR DE GEMEENTELIJKE STORTPLAATS (Postelse Steenweg) Samenvatting 1. INLEIDING Op 21 april 1987 werd het Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie (L TG) door het Provinciebestuur' van Antwerpen aange­zocht om bovenvermelde studie uit te voeren. In een eerste fase werden de beschikbare gegevens ge'fnventari­seerd en verwerkt. In een tweede fase werden een aantal boringen rondom de gemeente­lijke stortplaats uitgevoerd, teneinde de ondergrond, de grondwater­stroming en de grondwaterkwaliteit te onderkennen. Tevens werden de hydraulische kenmerken bepaald met een pompproef. In een derde fase werd met een matematisch model de evolutie van de grondwaterverontreiniging te wijten aan de stortplaats in ruimte en tijd gesimuleerd. Hierbij werd rekening gehouden met de resultaten be­komen uit de eerste twee fasen. 2. LIGGING De stortplaats, met een oppervlakte van ca. 26 ha is gelegen ten noordoosten van het Provinciaal Domein, langsheen de Postelse Steenweg (fig. 1 ). Fig. - Ligging van het studiegebied en van de geologische doorsnede. I I\) I -3-Het gebied rondom de stortplaats bevindt zich op een peil van ca. +30,0 tot +33,0*. De top van de stortplaats ligt op +38,0 tot +40,0 ten westen van de weg Balen-Postel en op ca. +33,0 ten oosten van deze weg. De hydrografie van het gebied wordt voornamelijk bepaald door de kanalen en de daarmee in verbinding staande irrigatienetwerken en plassen. In de onmiddellijke omgeving van de stortplaats en van het Provinciaal Domein komen geen natuurlijke waterlopen voor. 3. HISTORIEK VAN DE STORTPLAATS In 1958 werd aan de gemeente Mol voor een periode van 30 jaar een vergunning verleend tot het uitbaten van een stortplaats langsheen de Postelse Steenweg, in de verlaten I ignietontginningsputten. In 1982 werd, naar aanleiding van het afvalstoffendecreet van 2 juli 1981 een nieuwe vergunningsaanvraag ingediend. De verdere uitba­ting van de stortplaats werd door de betrokken overheidsdiensten ge­weigerd (13 december 1984) zodat, na afwerking, de stortplaats op 1 apr i I 1985 gesloten werd. Gedurende de periode 1958-1985 werden de oude lignietontginnings­putten volgestort en daarna opgehoogd met huishoudelijke en industrië­le afval. * Alle peilen zijn aangegeven ten opzichte van het nulpeil van de TAW (Tweede Algemene Waterpassing van het Nationaal Geografisch Insti­tuut) -4-4. VELDWERKZAAMHEDEN Van juni tot augustus 1987 werden volgende werkzaamheden uitge­voerd (fig. 2) : - verkenningsboringen op zes plaatsen met plaatsing van diepe en on-diepe filters (SB1 tot en met SB6) - vijf boringen ten behoeve van de pompproef (SB7 tot en met SB11) - vier handboringen (HB1 tot en met HB4) - geofysische boorgatmetingen in alle diepe boorgaten - pompproef - grondwaterstandsmetingen op drie tijdstippen - grondwatermonstername op 14 putten in samenwerking met het Provin-ciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) - grondwateranalysen op 14 monsters door het PI H. 5. GEOLOGIE - LITOLOGIE Volgens de verzamelde gegevens en de uitgevoerde boringen ver­toont het grondwaterreservoir ter hoogte van de gemeentelijke stort­plaats van boven naar onder het volgende profiel (fig. 3) : - een meestal goed doorlatende laag van 0,4 tot 2,5 m dikte, bestaande uit kwartaire dekzanden; - een slecht doorlatende laag, met name het ligniet- en kleikamplex van ca. 0,9 tot 3,5 m dikte; - een goed doorlatende laag van ca. 14 tot 22 m dikte bestaande uit witte fijne tot middelmatige zanden (Zanden van Mol I); - een goed doorlatend pakket van ca. 245 tot 265 m dikte bestaande uit glaukoniethoudende fijne en middelmatige zanden, al dan niet weinig kleihoudend tot kleihoudend. Enkele weinig doorlatende sterk -5-�eilvijver LEGENOC boring met geofysische boorgatmeting boorgat(en) uitgerust met peilbuis(2en) SB8 �610 seg @+ O+ @SB7 SB11@. HBJ@ @ @o-He1 HB2 . peilbuis waaruit grond�atermonster is ontnomen vast meetp\.nt nr. il2 Fig. 2 Ligging van de boringen en van de vaste meetpunten, opgenomen in het hydrologisch meetnet �s I I I . I weg Balen- Postel . l r- stort --�·I A' N� weg . Mot- Postel kanaal I . l l i SIB I B 2161201 SB ll SIB ll SIB27 518 J bll B337 +50----�'�-' ---,.-;,'=-:-:-:-;' �' �' =-=-:-=-:---.-1:1....---:-l��--_;'-·-KLEIDAM LIGNIET- EN KLEn<OMPlEX • ,11 KWARTAIR peil GDB10 mTAW I �-------------5 . ·,. . . A DEN VAN MOL MI ... 0 ·. ZANDEN VAN KASTERLEE " -50��-------------------------------------�--------------------�--ZANDEN VAN DIEST -100 -1 lANDE 0 1 km c-=-Fig. 3 - Geologische doorsnede AA'. I m I -7-kleihoudende zanden tot zandhoudende kleilagen komen hierin voor. Dit pakket bestaat van boven naar onder uit de Zanden van Kasterlee, de Zanden van Diest, de Zanden van Dessel, de Zanden van Antwerpen en de Zanden van Voort; - de zeer slecht doorlatende Klei van Boom. Hieruit blijkt dat tussen de Klei van Boom en het ligniet- en kleikemplex één enkel doorlatend zandig geheel voorkomt. 6. GRONDWATERSTROMING EN HYDRAULlSCHE KENMERKEN VAN DE LAGEN Uit de grondwaterstandsmetingen (periode augustus-oktober 1987) in de Zanden van Kasterlee, de Zanden van Mol I, het ligniet en de kwartaire dekzanden kan men besluiten dat (fig. 4) : - de grondwaterstanden in de Zanden van Kasterlee en de Zanden van Mol I geen noemenswaardig verschil vertonen. De algemene grondwater stromingsrichting is van oost naar west. Nabij de ontzandingsputten wordt ze be'i'nvloed door het waterpei I in deze plassen. - boven het ligniet- en kleikemplex in het stort en in de onmiddellij-ke omgeving ervan komt een watervoerende laag voor waarvan de grond­waterstand hoger is dan in de onderliggende Zanden van Mol I zodat een vertikaal neerwaarts gerichte stroming door het ligniet- en kleikemplex plaatsheeft. Uit de pompproef werden de hydraulische kenmerken van de Zanden van Mol I bepaald : de horizontale en vertikale doorlatendheden en de berging van deze afzettingen werden berekend. De resultaten werden als gegevens in het matematisch model ingevoerd. peil 1111 TAWl •35 r>W I Provinciaal Domein � "Zil vermeer" � S81 • 29 67 · . . · .. : : . : . . ··.· 0 SO 100 15D 2DO "' co•�•.C•c===� .. .-====� ze U vijver kleidam ? T . .-:·.· . .  · . . . ... · · . .. ',._:: .. ·.·.· .. . : · · . : · .. ·. E.� I . I weg Balen·- Postel . I zandwinningsput van Rouw ·---------ZANDEN VAN 'MOL.MI ... .. . . . . � D 11111 tot •- llj11 und W "''-'"'•lig ·­� llel [Ja •rei- hoeri lijn iend �� veen, logniet EJ weinig g<lnt- 1•••""1 [:] -•nig kleibrollken � , •. .• . .  ·j ·------• 33 28 STORT stljglloogle 111 de Zonden �•n Mol I ••tertlfef '" de kw1rta1re �linden. het ltortmatef'tlll e... tiet h9"11l�t �laktewatH Fig. 4 - Schematische doorsnede van het stijghoogte­patroon in de omgeving van de stortplaats. (de grootte van de pijlen die de stroom­richting aangegeven heeft geen absolute w��rnP.l I ():) I -9-7. GRONDWATERKWALITEIT De kwaliteit van het natuurlijke grondwater in de Zanden van Mol I in de omgeving van de stortplaats is het resultaat van de men­ging van twee watertypes : het oorsprenkel ijke grondwater dat. zeer weinig zouten bevatte, en het zoutere irrigatiewater (kanaalwater). De resultaten van de grondwateranalysen tonen aan dat ten westen van de stortplaats (in de richting van de grondwaterstroming) een verontreiniging kan worden vastgesteld. De grootste verontreiniging komt voor in de ondiepe putten. Vergelijking* van de aangetroffen grondwaterkwaliteit met de waarde voor de normen van leidingwater volgens het K.B. van 27 april 1984 laat toe de relatieve verontreinigingsgraad van het grondwater te bepalen. Er kan worden vastgesteld dat in de onmiddellijke omgeving van de stortplaats sterk verontreinigd grondwater wordt aangetroffen in de ondiepe putten zowel boven (filter HB1 in de ligniet en dekzan­den) als onder het ligniet- en kleikemplex (ondiepe filters in de Zanden van Mol 1). Het water uit de diepere filters in de Zanden van Mol en Kasterlee zijn weinig tot niet verontreinigd (fig. 5 en 6). * Deze vergelijking kombineert de volgende fysische en chemische grootheden : + + - algemene parameters : conductiviteit, droogrest, Na • K • 2+ 2+ - - 2-Ca • Mg • Cl • N03, SO 4 - algemene verontreinigingsparameters : KMnO 4-verbruik, Kjeldahi-N, N02 - speficieke verontreinigingsparameters (zware metalen) Pb, Zn, Ni, Cu, Cr, Cd .· o· zeilvijver (lp- ....... __ 0 50 c• • -10-l[GENDE niet verontreinigd 0 - 1 zeer weinig verontreinigd 2 - 5 weinig verontreinigd 6 - 9 verontreinigd 10 - 13 sterk verontreinigd > 14 fig. 5 - De verontreinigingsgraad in de bemonsterde putten, planaanzicht. De diepte van de filters kan uit fig. 6 worden afgeleid. (Vergelijking met de normen voor leidingwater zie 7.) peil lm TAWI �w I SB1 I A' -----:---!NE � STORT . I SB4 SBS I I J<X-..d(�'V'./V"V'v"V"v"V"V'V � I SB6 I • ]),2) HB1 (geprojekteerd •30----r�' �f===============�;;;;�==fl���t===���gx��======��� �;j���5v;;;;������x�������� rt � rf L�llle[-�n K�mplex --- � ��� ; �: •25 �-�_:.:: 5B10 (geprojekteerd) --}; f:.:_. l:·.::;: ._, • 581 F2 -., : 1::0 rU a 5B6 F2 ;:.-::_ . ::_:.··r, 'i+.-+lf-- 5B2 F2 (geprojekteerd) b=.�....,. :�·� SBB ( geprojekteerd) --:llJ:.�;· ·:.:·::: fSBS r2 [i� · :·. : 58 9 (geprojekteerd) �:::�:: _ .. I\� �-· �}:.' ._. , . t/:: Zanden van Mol I 17.: . :. · . f ':· r:� =: •20 -----h�----------------------------rr.�w.r------------------------------------------------------------�4--��; )��: rt�l �· ,? '/. ::/ LEGENDE :: �.:. (�: � "'":- ·:f: niet verontreinigd 0 - 1 t:::-:::::::::1 [::{ '. ! · ;·;!.- r- :: zeer weinig verontreinigd 1�2�-- �95� •.. , :· [: ;:. :: :�:•15 ---+�+----------------------------��·�:;"ttl:: �:::-t--------------------------1 weinig verontreinigd ·.··.· :'.' :=:- verontreinigd i ••. ! ' r:· : : �� [·: · sterk verontreinigd _(:. � �� . �: •10 ---if';l<il:ltFf"rB�5_ B_ 1 _F 1_---:::,.-..::::;;"_------nt-f.ttt"ta:w-:1-=-SBS F1 -:�: f:  5B3 --tJ 0 '{.: SB2 F1 (geprojekteerd) --------------7,� 586 F1 � � � . � .o 01 : .. : Zanden van . Kasterlee �a-. •S---�&------------------------- ----��9r------------------------------------------------------------��-:;G-�'G !.o ,:, � . 584 0 50 I--100 m o ------ ------------------�-"----------��--------------------------------------------------------------------; --· Fi!!. 6 - De verontreini!!inl!s!!raad in de i;emonsterde outten. doorsnede. (Vergelijking met de normen voor leidingwater zie 7.) I _. _. I -12-Opmerkelijk is de aanwezigheid van verontreinigd grondwater in de ondiepe filter (Zanden van Mol I) geplaatst in het Provinciaal Domein op meer dan 200 ril afstand van de stortplaats. Deze vertontreiniging is in hoofdzaak te wijten aan hogere waarden voor zware metalen. Ook werden plaatselijk relatief hoge gehalten aan organische stoffen vastgesteld. 8. SIMULATIE VAN DE GRONDWATERVERONTREINIGING MET EEN MATEMATISCH MODEL Met behulp van een tweed i menticneef matematisch model werd het grondwatrstromingspatroon en de evolutie van de globale grondwaterkwa­liteit in een horizontale en een vertikale doorsnede in de omgeving van de gemeentelijke stortplaats gesimuleerd. Gezien de beperkingen van het model, de vereenvoudigingen bij enkele ingevoerde gegevens en het kleine aantal veldwaarnemingen die­nen de resultaten van het model (echter vooral van uit kwantitatief oogpunt) met de nodige omzichtigheid te worden ge'fnterpreteerd. Met het horizontaal model werd bepaald in welke richting de ver­ontreiniging zich verplaatst. Uit de modelsimulatie blijkt dat er ver­dund stortperkolaatwater in de noordoostelijke hoek van de zeilvijver zou stromen (fig. 7). De verdere uitbating van de zandwinningsput naast de stortplaats zal voor gevolg hebben dat alle verontreiniging hieruit in deze put zal terechtkomen (fig. 8). Het vertikaal model verschaft inzicht in de vertikale stromingen en de evolutie van de verontreingingspluim. Het blijkt dat de veront­reiniging zich voornamelijk in de diepte verspreidt tot omstreeks 1 990, als door uitbreiding van de zandwinningsput naast de stortplaats het stromingspatroon sterk gewijzigd wordt. Door de ontstane opwaartse -13-:i � er; "' 0 N . "" "' � "! � "': er; "' "' .;. 0 0 0 0 0 ;; ;; ;; ;; � N N N n "'"'"' "' ;; N wo. 1000. 1500. 2000. 2500. M Fig. 7 - Het horizontaal model, toestand _na 21,25 jaar (maart 1985). .. -14-:::! "'! "'! u: D . "' "' 0 � "': � u: 0> 0> 0> ó è 00 è ;;; ;;; ;;; ;;; ;:; § N N N n n n n n N § -500. 1000. 1500. 2000. 2500. M fig. 8 - Het horizontaal model, toestand na 31,25 jaar (maart 1995). -15-stroming wordt de verontreinigingspluim naar omhoog geduwd in deze zandwinningput. De verontreiniging die zich reeds stroomafwaarts van deze put bevindt zal afhankelijk van de stijghoogtekonfiguratie ofwel naar de zandwinningsput ofwel naar de ·zeilvijver .bewegen (fig. 9 en 1 0). Rekening houdend met de resultaten van deze studie is het aange­wezen om zowel de grondwaterkwaliteit als de kwaliteit van het water van de zeilvijver verder te onderzoeken en enkele waarnemingsputten bij te plaatsen. .· kanaal plas Kwaadmechelen-Dessel H H J I I I J I I J I J I J I J I 1 J J J . J J J J J I J I I I zeilvijver I l l l l t f 1 l r l r f l I · l l 0 0 1500. Fig. 9 - Het vertikaal model, simulatie van de toestand na 25 jaar (december 1988) 0 0 ;;:; ! STORT 0 0 ' C\1 1"1 0 0 1"1 1"1 Zandwimingsput van RoUlil I -en I I: 0 N kanaal Kwaadmeehel en-� H I J I J J J J I J J J I J J J I J I I I I J I I i i i J \ \ zeilvijver I 1 l " l l l l l t ' Î l 1 l zandwinningsput zan�t� ______ _ s_w_rt __________ � rm�� soo. 20QQ.H Fig. 10 - H�t vertikaal model, simulatie van de toestand na 31,25 jaar (maart 1995) .. I -...:! I 

Hydrogeologische studie van het provinciaal domein Zilvermeer en omgeving te Mol met betrekking tot een mogelijke verontreiniging van het grondwater door de gemeentelijke stortplaats (Postelse Steenweg) - samenvatting

https://biblio.ugent.be/publication/8504988/file/8527029.pdf

Hydrogeologische studie van het provinciaal domein Zilvermeer en omgeving te Mol met betrekking tot een mogelijke verontreiniging van het grondwater door de gemeentelijke stortplaats (Postelse Steenweg) - samenvatting

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Ghent University Academic Bibliography