Chamon, Merijn

Ghent University Academic Bibliography

Romazigeuners in het EU-recht  Merijn Chamon  ANALYSE  De actualiteit roept vaak juridische vragen op. In deze rubriek analyseert De Juristenkrant de juridische achtergronden van een actueel thema.  Uitzetting van Romazigeuners in het EU-recht  De Franse Republiek repatrieert sinds kort Romazigeuners op grote schaal naar hun thuisland Roemenië of Bulgarije. Maar is dat beleid wel verenigbaar met het Europees recht?  Een eerste vraag betreft de verenigbaarheid met het vrij verkeer van personen. De Roma met Roemeense of Bulgaarse nationaliteit zijn EU-burgers en genieten in die hoedanigheid een aantal rechten onder de EU-verdragen. Het antwoord op de bovengestelde vraag ligt grotendeels vervat in richtlijn 2004/38, de zogenaamde burgerrichtlijn. Artikel 7 van de burgerrichtlijn bepaalt dat elke EU-burger het recht heeft langer dan drie maanden te verblijven op het grondgebied van een andere lidstaat als hij daar werknemer of zelfstandige is of over voldoende bestaansmiddelen en een ziektekostenverzekering beschikt voor zichzelf en zijn familieleden. Het vrij verkeer van werknemers geldt in een aantal lidstaten nog niet onverkort voor Roemeense en Bulgaarse onderdanen (waaronder Frankrijk, maar ook België), aangezien er nog transitiemaatregelen gelden voor de lidstaten toegetreden in 2007. Zij genieten daarentegen wel al de overige rechten onder de EU-verdragen.  Het verblijfsrecht van EU-burgers die aan de voorwaarden voldoen, is evenwel ook niet absoluut. Het gastland behoudt het recht EU-burgers uit te wijzen, zij het onder zeer strikte voorwaarden. Zo schrijft de richtlijn voor dat een lidstaat die maatregelen enkel kan treffen om redenen van openbare orde, publieke veiligheid of volksgezondheid. De maatregelen moeten evenredig zijn en uitsluitend gebaseerd op het persoonlijke gedrag van de betrokkene. Strafrechtelijke veroordelingen zijn daarvoor bijvoorbeeld geen voldoende grond. Het gedrag moet ook een werkelijke, actuele en voldoende ernstige bedreiging voor een fundamenteel belang van de samenleving vormen. Motiveringen die los staan van de gegevens van het individuele geval of die verband houden met algemene preventieve redenen mogen niet worden aangevoerd. Specifiek wat het voldoen aan de voorwaarden uit artikel 7 betreft, schrijft artikel 14 voor dat de gaststaat ook niet automatisch mag overgaan tot uitwijzing van een EU-burger wanneer die beroep doet op zijn socialebijstandsstelsel. Daarnaast voorziet de richtlijn ook in procedurele waarborgen voor de EU-burger waartegen de gaststaat wenst op te treden.  Romazigeuners in het EU-recht  Merijn Chamon  Nu moet in het Franse beleid een duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen de gedwongen en vrijwillige uitwijzing. Tot de eerste kan beslist worden als er een ernstige dreiging is voor de openbare orde (via een arrêté préfectoral de reconduite à la frontière - APRF) of als de betrokkene een onredelijke belasting vormt voor het socialebijstandsstelsel (via een obligation de quitter le territoire français - OQTF). De vrijwillige uitwijzing is een regeling die al voorafgaand aan de toetreding van Roemenië en Bulgarije door Frankrijk werd uitgewerkt. Specifiek voor EU-burgers geldt de mogelijkheid om gebruik te maken van de (eufemistisch betitelde) regeling aide au retour humanitair indien zij zich bevinden in een staat van dénuement ou de grande précarité. De EU-burger en zijn gezin krijgen dan een compensatie per persoon om terug te keren naar hun land van oorsprong. Het is hen daarbij niet verboden nadien terug te keren naar Frankrijk, hoewel slechts éénmaal gebruik kan gemaakt worden van de regeling. Bij een vrijwillige terugkeer gelden de strikte voorwaarden van de burgerrichtlijn niet. Bij het uitvaardigen van APRF’s en OQTF’s gelden deze voorwaarden echter wel en zal de Franse overheid elk geval individueel moeten beoordelen. Dan kan ze enkel evenredige maatregelen treffen, waarbij uitwijzing in het kader van een preventief beleid niet mogelijk is. Het onmiddellijk uitvaardigen van een APRF tegen Roemenen of Bulgaren die misdrijven plegen, zoals de minister van Binnenlandse Zaken Brice Hortefeux aankondigde, gaat dus eveneens te ver.  Uit mediaberichten lijkt af te leiden dat de recente repatriëringen hoofdzakelijk vallen binnen het aide au retour humanitair programma en het geen APRF-uitwijzingen zijn, zoals het harde zero-tolerancediscours van de Franse regering zou doen vermoeden. Deze retoriek, die refereert aan de openbare orde en publieke veiligheid, lijkt dan ook vooral bedoeld voor interne consumptie. Ze maakt dus niet zozeer de eigenlijke juridische grond uit van de repatriëringen. Gelet op de strikte voorwaarden in de burgerrichtlijn, sluit het EU-recht immers grootschalige uitwijzingscampagnes in het kader van een zero-tolerance beleid uit.  Naast de vraag naar de verenigbaarheid van het Franse beleid in het licht van het vrij verkeer van personen is er ook een mensenrechtenluik aan de problematiek. Zo verbieden zowel het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens als het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie de collectieve uitzetting en discriminatie op grond van etnie. Ook hier moet er echter opnieuw gewezen worden op het belang van de juridische kwalificatie van de maatregelen genomen door de Franse overheid. Zo heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens verduidelijkt in Čonka t. België dat er voor collectieve uitzetting sprake moet zijn van een gedwongen uitzetting. Verwacht kan worden dat het Hof in Luxemburg bij een interpretatie van het Handvest, het Hof in Straatsburg hierin zal volgen.  Romazigeuners in het EU-recht  Merijn Chamon   In de publieke verontwaardiging die ontstaan is rond het beleid van de Franse overheid, werd de vraag reeds gesteld waarom de Europese Commissie niet optreedt tegen deze flagrante schending van het Europees recht. Prima facie lijkt het Franse beleid inderdaad een schending van het EU-recht in te houden, maar zoals Commissaris Reding ook heeft aangegeven, moeten de feiten op het terrein eerst grondig bestudeerd worden. Vooralsnog staat, steeds volgens Reding, enkel vast dat Frankrijk de burgerrichtlijn niet helemaal correct heeft geïmplementeerd wat betreft de bepalingen inzake procedurele waarborgen.   De maatregelen van de Franse overheid moeten dus op hun feiten beoordeeld worden en niet op het politiek discours van de Franse regering. Bijgevolg is een schending van het Europees recht minder evident als op het eerste zicht zou lijken.  Merijn Chamon, assistent vakgroep Europees Recht, Universiteit Gent 

Analyse: uitzetting van Roma-zigeuners in het EU-recht

https://biblio.ugent.be/publication/1096116/file/6745308

Analyse: uitzetting van Roma-zigeuners in het EU-recht

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Ghent University Academic Bibliography