52 p. ; Bibliogr.: pp. 34-35 : il.Hezkuntza Emozionala azkenaldian indar hartzen doan kontzeptua da,
baina oraindik ere asko dira gaiaren inguruko zalantzak. Teoría asko izan
bai baina praktikan honen isla ez dela egi bilakatzen hipotesitik abiatuta
ikerketa teoriko/ praktiko bat burutuko da izaera ezberdineko
ikastetxeetako irakasleekin.
Gradu Amaierako Lan hau Haur Hezkuntza etapan zentratzen da eta
adin tarte honetako haurren garapena eta adin tarte honetako haurren
hezkuntza beharrizanetan zentratzen da, egungo hezkuntza sistemak
zer nolako erantzuna eskaintzen dien aztertzeko.
Lana hiru ataletan banatu liteke: lehenengoan, egungo marko teorikoa
aztertzen jardungo dugu; bigarrenean, Goierriko hiru ikastetxe
ezberdinetan Hezkuntza Emozionala nola lantzen den aztertuko da eta
azken zatian, bi atal hauetatik eratorritako ondorioak eta aurrera
begirako iker ildoak aztertuko dira

Etxeberria Mendiguren, Leire

Basque

Archivo Digital para la Docencia y la Investigación

          Universidad Euskal Herriko del Pais Vasco UnibeJ1sitatea ETA KIROL FAKULTATEA FACULTAD 1 HEZKUr<TZA DE EDUCACIÓN Y DEPORTE LABURPENA: HEZKUNTZA EMOZIONALA HAUR HEZKUNTZAN Leire Etxeberria Mendiguren Hezkuntza Emozionala azkenaldian indar hartzen doan kontzeptua da, baina oraindik ere asko dira gaiaren inguruko zalantzak. Teoría asko izan bai baina praktikan honen isla ez dela egi bilakatzen hipotesitik abiatuta ikerketa teoriko/ praktiko bat burutuko da izaera ezberdineko ikastetxeetako irakasleekin. Gradu Amaierako Lan hau Haur Hezkuntza etapan zentratzen da eta adin tarte honetako haurren garapena eta adin tarte honetako haurren hezkuntza beharrizanetan zentratzen da, egungo hezkuntza sistemak zer nolako erantzuna eskaintzen dien aztertzeko. Lana hiru ataletan banatu liteke: lehenengoan, egungo marko teorikoa aztertzen jardungo dugu; bigarrenean, Goierriko hiru ikastetxe ezberdinetan Hezkuntza Emozionala nola lantzen den aztertuko da eta azken zatian, bi atal hauetatik eratorritako ondorioak eta aurrera begirako iker ildoak aztertuko <lira.   ...................................................................................................................................................... 1  ........................................................................................................................................... 2  ..................................................................................................................................... 3 SARRERA ETA OINARRIZKO HIZTEGIA .............................................................................................................. 3 1. HEZKUNTZA EMOZIONALA ......................................................................................................................... 4 2. ADIMEN EMOZIONALA ............................................................................................................................... 4 3. KONPETENTZIA EMOZIONALAK .................................................................................................................. 5 ADIMEN EMOZIONALA 2-6 URTE BITARTE ...................................................................................................... 7 HEZKUNTZA EMOZIONALA ETA CURRICULUMA ............................................................................................. 9  .......................................................... 9 ................................................................................. 10  .................................................................................................................................... 14  ................................................................................................................................................... 17 LAGINA: ........................................................................................................................................................ 17 INSTRUMENTUA:.......................................................................................................................................... 17 PROZEDURA: ................................................................................................................................................ 18  .................................................................................................................................................. 19  ............................................................................................................................................... 27  ....................................................................................................... 32  .......................................................................................................................................... 34  ............................................................................................................................................. 36 1. ERANSKINA: ELKARRIZKETA ............................................................................................................................ 1 2. ERANSKINA: 1. IRAKASLEA (TRANSKRIBAPENA) .................................................................................................. 2 3. ERANSKINA: 2. IRAKASLEA (TRANSKRIBAPENA) .................................................................................................. 6 4. ERANSKINA: 3. IRAKASLEA (TRANSKRIBAPENA) .................................................................................................. 9 1 Universidad Euskal Herriko del Pais Vasco UnibeJ1sitatea SARRERA: HEZKUNTZA ETA KIROL FAKULTATEA FACULTAD DE EDUCACIÓN Y DEPORTE HEZKUNTZA EMOZIONALA HAUR HEZKUNTZAN Leire Etxeberria Mendiguren Egungo hezkuntza legedia irakurriz gero ikasleei hainbat gaitasunen garapena eskatzen zaiela ikusiko dugu: ikasten ikasteko gaitasuna, elkarbizitzarako gaitasuna, komunikaziorako gaitasuna... Baina komunikabideei erreparatzea besterik ez da haurrei eskatzen dizkiegun gaitasun horiek gure gizartean presentzia gutxi dutela ohartzeko. Hezkuntza aldaketaren motor gisa ulertzen bada, akatsetatik ikasi eta arazoei modu alternatibo eta eraginkorrean erantzuteko gaitasunak eskuratzea beharrezko izango dute ikasleek. Hau burutze aldera, egungo marko legalak, hainbat gaitasun garatzearen garrantzia azpimarratzen du lehen e san moduan. Hau lantzerako unean, ordea, zer nola e gin behar genuke?. Adituek aldarrikatu moduan orain arteko hezkuntza kontzeptuala ez da aldaketarako prest dauden indibiduoak hezteko gai izan. Akademikoki bikaintasuna ezagutu izan duten subjektu askok, porrota pairatu dute egunerokotasunean, baina zergatik?. Hainbat autoreren esanetan, adimen mota anitz daude gure harnean eta guztiak garatzea beharrezkoa da, gure bizitzan zehar eremu ezberdinetan arrakasta izateko. Gauzak honela, ondorengo lanean adimen emozionala, nola lantzen den aztertu nahi da, adimen akademikoaz harantzago, ondorengo, hipotesiaren arabera: Hezhuntza Emozionalaren inguruan teoría asho Iandu izan bada ere, teoría hauek prahtikan ez dira asho islatzen da. Ondorengo proiektuak bi atal nagusi izango ditu. Lehena, Marko Teoriko izenarekin identifikatzen da, bertan Adimen Emozionala eta Hezkuntza Emozionala teorikoki aztertzen dira, ondoren, egungo Hezkuntza Marko Legala aztertzera igarotzeko, Hezkuntza Emozionalaren ikuspegitik eta egungo hezkuntza sisteman martxan diren proiektu ezberdinak ere aztertzen dira, zer nola hezurmamitzen den hezkuntza emozionala proiektu ezberdinetan ikusteko. Atal hau amaituta, gradu amaierako lan honen oinarri teorikoa finkatutzat joko da, alderdi enpirikoari leku egiteko. Bigarren atalean, egungo HEren egoera aztertzea helburu duen ikerketa bat garatuko da. Izaera ezberdinetako ikastetxeetan hezkuntza emozionalak duen leku eta presentzia aztertuko da hemen, dituzten ikuspegi, ezagutza, metodo, sinesmen eta material ezberdinak aztertzeko. Azkenik, bi atalen inguruko informaziotik eratorritako ondorioak aurkeztuko dira, egungo HEren markoa hobeto ulertze aldera, bai eta iker lerro berrien inguruko hausnarketa bat burutu ere. 2 Universidad Euskal Herriko del Pais Vasco UnibeJ1sitatea ETA KIROL FAKULTATEA FACULTAD 1 HEZKUr<TZA DE EDUCACIÓN Y DEPORTE JUSTIFIKAZIOA: HEZKUNTZA EMOZIONALA HAUR HEZKUNTZAN Leire Etxeberria Mendiguren Hemen aurkezten den ikerketaren gaia, azken urteetan garrantzia hartuz joan den paradigma baten inguruan eraikia da; adimen emozionalaren existentzia; adimen arrazionalarenaz gain. Honen. adierazgarri Prats-en hitzak: "La sociedad del siglo XXI.{ ... ) necesitará personas que se relacionen adecuadamente con los demás, que sepan controlar sus emociones. que sepan escuchar, que sepan auto motivarse, que transmitan entusiasmo, etc. { ... ) En definitiva, que tengan inteligencia emocional." {Prats. 2000:45). Irakasle eta gizarte honen kide aktibo moduan. ardura sortarazten dictan gaia da egungo gizartearen krisi morala: errefuxiatuah, pobrezia (emozionala zein ehonomihoa), auhera berdintasuna, ehologia, hlase sozialah ... askorentzat ideal bat izan den Europa honL gabezia barkaezinak ikusten dizkiot nik. Hezitzaile moduan, nire ardura dela iruditzen zait egoera honen inguruan zerbait egitea. eta horretarako ezinbestekotzat jotzen dut, egungo errealitatearen kontzientzia hartzen laguntzea nire ikasleei. Honetarako ikastetxeek ekintza solidario ezberdinak burutu ohi dituzte: ekonomia jasangarriaren inguruko azokak, biodibertsitatearen aldeko ekintzak, inklusioaren aldeko jarduerak. .. Rontzientziazioa beharrezkoa da, baina, honez gain gizartea eraldatzeko tresnak eskaini behar dizkiegu haurrei, eromenaren erdian, beraien buruan konfiantza izan eta beraien usteen arabera jokatzeko gai izan behar dira, kritikotasunez errealitatea epaitu eta moralitatearen barruan jokatzeko. Honetarako eduki akademikoak ez dira nahiko, eta honexegatik iruditzen zait hezkuntza emozionala horren interesgarria: ikasleei etorkizunari perspektiba berri batetik aurre egiten lagunduko die la iruditzen zaidalako. Paradigma berria izaki, adimen emozionala hezkuntza eremuan zer nola integratu eta aurrera eramaten den ikertu nahi da. Azken urteetan garrantzia hartu duen aspektua den heinean; beronen integrazioa hezkuntza sisteman nola ematen ari den jakitea. etorkizunari begirako esku-hartzeetan oso interesgarria izan litekeelakoan bainaiz. 3 Universidad Euskal Herriko del Pais Vasco UnibeJ1sitatea HEZKUNTZA ETA KIROL FAKULTATEA FACULTAD DE EDUCACIÓN Y DEPORTE MARRO TEORIKOA HEZKUNTZA EMOZIONALA HAUR HEZKUNTZAN Leire Etxeberria Mendiguren SARRERA ETA OINARRIZKO HIZTEGIA Atal honetan. hezkuntza emozionalaren gainean jardungo gara. bere gain hartzen dituen termino eta kontzeptu ezberdinak azalduz, bai eta, kontzeptu hauek haurrengan eta hezkuntza sisteman nola ematen diren behatuz ere. Honi ekin aurretik, ordea, interesgarria da, nahasketarik izan ez dadin, terminologia apur bat zehaztea: hezhuntza emozional. adimen emozional eta honpetentzia emozional moduan zer ulertzen den azalduz, ondorengo ataletan hauetariko bakoitza sakonduko baita, eta hauetatik abiatuz egungo haurren eta hezkuntza sistemaren markoa eraikiko baita emozioei dagokienean. Bisquerra-k (2016), bere web orrian, hiru kontzeptu hauen arteko ezberdintasunak lantzen ditu. Honen arabera, hezkuntza emozionala, prozesu hezitzaile jarraitua da, garapen emozionalari dagokionean. Garapen emozional hau, garapen kognitiboarekin batera, pertsonaren garapen integralerako bide izango da. Hezkuntza emozionalaren bidez gertatzen den garapen emozionalak, pertsonen adimen emozionalean eragingo du, adimen emozionala baita emozioak atzemateko, baloratzeko eta espresatzeko gaitasuna, sentimenduak sortzeko gaitasuna pentsamenduekin lotuta, emozioak ulertzeko eta ezagutzeko gaitasuna, bai eta emozioak erregulatzeko gaitasuna ere. Gaitasun hauek Hezkuntza Emozionalaren bidez landuz, adimen emozionala garatuko da eta honen albotik konpetentzia emozionaletan trebatuko gara, adimen emozionalaren gaitasunek ahalbidetuta bestelako egoerei aurre egiteko. Konpetentzia emozionalak dira. emozioen inguruko gure ezagutzak (kontzeptualak), gaitasunak (egiten jakin) eta jarrerak eta portaerak (egon edo izaten jakitea) uztarturik ekintza. arazo, egoera ezberdinak modu eraginkorrean ebazteko gaitasunak. Hiru terminoek elkarlotura zuzena badute ere, bistan da ezberdintasun nabariak ere badituztela. Ondorengo lerroetan termino bakoitzean sakonduko dugu: 4 Universidad Euskal Herriko del Pais Vasco UnibeJ1sitatea ETA KIROL FAKULTATEA FACULTAD 1 HEZKUr<TZA DE EDUCACIÓN Y DEPORTE l. HEZKUNTZA EMOZIONALA HEZKUNTZA EMOZIONALA HAUR HEZKUNTZAN Leire Etxeberria Mendiguren "Proceso educativo, continuo y permanente, que pretende potenciar el desarrollo emocional como complemento indispensable del desarrollo cognitivo, constituyendo ambos los elementos esenciales del desarrollo de la personalidad integral. Para ello, se propone el desarrollo de conocimientos y habilidades sobre emociones con objeto de capacitar al individuo para afrontar mejor los retos que se plantean en la vida cotidiana. Todo ello tiene como finalidad aumentar el bienestar personal y social." (Bisquerra, 2010: 5) Bisquerrak eskaintzen digun aurreko definiziotik abiatuta, garrantzitsua da azpimarratzea hezkuntza emozionala (HE) prozesu bat dela, hau da, ez da hezkuntza formalean momentu zehatz batean ematen den esku-hartzea, programatua egon behar den eta bestelako hezkuntza motekin hatera (hezkuntza kognitiboa, ikasgaiak, hain zuzen) doan prozesua baizik. Izan ere, ezin dugu ahaztu. aurretik aipatu dugun bezala, pertsonok bizitzarako, ongizate pertsonal eta sozialerako, adimen kognitiboa ez ezik adimen emozionala (AE) ere oso beharrezko dugula. Azkenik, aintzat hartu behar dugu, Bisquerra-k (2010) aipatzen duen bezala, erronkei aurre egiteko konpetentziak ematen dizkigula HEak. 2. ADIMEN EMOZIONALA Ez da lan erraza adimen emozionala zer den definitzea. Literaturak definizio eta azalpen ugari eskaini ditu honen inguruan. Mayer eta Salovey (1997) jo izan dira AEren sortzailetzat (Fernández-Berrocal eta Ruiz-ek, 2008 jasoa) eurak izan ziren, adimen emozionala, adimen arruntetik bereizita lantzen lehenak, gaitasun gisara agertu zituzten adimen honi egotziriko ezaugarriak. Hala ere, geroago Goleman-ek (1995) ezagutarazi zuen AEa bere, "Gaitasun Emozionala" liburuarekin. Goleman-en (1995) modelo teorikoari jarraiki, AEa adimen mota bat da eta honi esker emozioak arazoei aurre egiteko unean beharren arabera egokitzea posible da. Autore honek lau oinarrizko gaitasun egozten dizkio adimen mota honi (ikusi l. irudia), lehen hirurak emozioen inguruan arrazoitzeko eta azkena emozio bidez pentsamendua errazteko: lehena, emozioak hautemateho, baloratzeho eta hanporatzeho gaitasuna; bigarrena, emozioah ulertu eta egoera emozionala 5 Universidad Euskal Herriko del Pais Vasco UnibeJ1sitatea ETA KIROL FAKULTATEA FACULTAD 1 HEZKUr<TZA DE EDUCACIÓN Y DEPORTE HEZKUNTZA EMOZIONALA HAUR HEZKUNTZAN Leire Etxeberria Mendiguren ezagutzeko gaitasuna; hirugarrena, emozioak erregulatzeko gaitasuna; eta azkenik, pentsamendua errazteho emozioah aurhitzeko edo sortzeko gaitasuna. EMOZlOAK MANElATU tMOZIOAK UltRTU Irudia 1: Adimen Emozionalaren gaitasunak. Iturria: donostiaeuskaraz.eus Autore askok landu dute adimen emozionala azken hamarkadetan eta egun, gizakiaren garapen integrala bermatzeko beharrezko aldagaitzat ikusten da kontzeptu hau. Honen adibide da Fernández- Berrocal eta Extremera-k (2002} euren artikulu batean inteligentzia emozionala garatzeak duen garrantziari eginiko aipamena, kontziente intelektual altuak, ez duela arrakasta eta zoriontasuna bermatzen argudiatuz. Honen ildotik, Golemanek (1995} dio gure arrakastaren %20an soilik eragiten duela kontziente intelektualak, gainontzeko %80a adimen emozionalaren menpe dela, honen harnean: auto-motibazioa, jarraikortasuna, bulkaden kontrola, humore erregulazioa, enpatia ... bezalako gaitasunak <laude. Adimen kognitiboarekin alderatuz, aurki genezakeen bestelako ezberdintasun garrantzitsu bat, betiereko garapena da. Prats-en (2000} esanetan, adimen arrazionala 12 urtetik aurrera gutxi gora behera, bere horretan mantentzen da, aldiz, adimen emozionala garatzen jarrai genezake. 3. KONPETENTZIA EMOZIONALAK Sarreran konpetentzia emozionalak definitu badira ere, goazen orain konpetentzia hauen azterketa sakonago bat burutzera: 6 Universidad Euskal Herriko del Pais Vasco UnibeJ1sitatea ETA KIROL FAKULTATEA FACULTAD 1 HEZKUr<TZA DE EDUCACIÓN Y DEPORTE HEZKUNTZA EMOZIONALA HAUR HEZKUNTZAN Leire Etxeberria Mendiguren Aierdi, Lopetegi eta Goikoetxea-k (2008), Goleman-ek (2000) eginiko konpetentzia emozionalen sailkapenari jarraitzen diote. Honek, bi eremutan banatu ditu Ronpetentzia Emozionalak. Batetik, pertsona-barruko konpetentziak ditugu (kontzientzia emozionala, erregulazio emozionala eta autonomia emozionala) eta, bestetik, pertsonarteko konpetentziak ditugu (trebetasun sozio- emozionala eta bizitzeko eta ongizaterako trebetasunak). Ronpetentzia emozionalen eredu hau, autore ezberdinek landu izan dute; ondorengo irudian Bisquerra-k (2016) aurkezten duen proposamen bat ageri da, Goleman-en teoriari jarraiki, konpetentzia bakoitzaren barruan mikro-konpetentzia batzuk aurkezten <lira: ~ B'l()"ZIMltl-Pc ·~re.e.M2i*~ ~ * OOitli ~ jlrlze.o. * ~~oot *rtzeD. * OOio, ~da jiOR.Mruielo i9'ie,rQkzi*~ riateo. ~ -l\Sl.M SO"ZH\1.-At k1lV'\P( íEV\íZl-1\: * trp.ro. ~ ~ ~"'1. EMO "ZIOl\-A:lA\:~ * .Ptfo.z®\ ~~º eto. solvzioo. * C.AArrew ~.,_ &ertiahl. ~cttroheo. * c¡p¡~ro e,rr~ * ~'1ito.zio Wlrt.Drro. ~rutiw.tze.o. * ~'1ito.zio e&prest\:xn prrutiWJiw. *OOi~ ynrfeWtzeo. * )Arr~ro. ~aneto. ~rQZioo. * .,(\se.rttbtatw. *~M *~OO. *fmEi~o. ·-~ *-Ptrait ~~mtkd Irudia 2: Ronpetentzia Emozionalak Bisquerra (2016) 7 Universidad Euskal Herriko del Pais Vasco UnibeJ1sitatea ETA KIROL FAKULTATEA FACULTAD 1 HEZKUr<TZA DE EDUCACIÓN Y DEPORTE HEZKUNTZA EMOZIONALA HAUR HEZKUNTZAN Leire Etxeberria Mendiguren Orain artean marko teorikoa kontzeptu ezberdinen gainean eraiki dugu; orain, kontzeptu hauek errealitatean nola uztartzen diren erreparatuko dugu. ADIMEN EMOZIONALA 2-6 URTE BITARTE Adimen emozionalaren garapena ebolutiboa da, norbanako bakoitza ezberdina bada ere, nolabaiteko prozesu ebolutibo bat jarraitzen dugula gizakiok esan daiteke. Honela autore ezberdinek adin tarte ezberdinetan haurrek ageri dituzten ezaugarri emozionalak jaso dituzte. Esku artean dugun Gradu Amaierako Lanak, HH etapako Hezkuntza Emozionalari erreferentzia egiten dionez, adin tarte honetako (2-6 urte) haurren ezaugarri emozionalak aipatuko ditugu jarraian. Haurrak eskolaratzen direnetik emozio ezberdinak ezagutzen eta esperimentatzen dituztela argi izan behar dugu. Jaio eta lehen hilabeteetatik sentitzen ditugu poza, haserrea, harridura, antsietatea, beldurra eta tristura moduko oinarrizko emozioak (Harris, 1989; Palacios et al.-ek, 1999 jasoa). Eskolaratzeko lehen urteetatik aurrera, haurrak emozio konplexuagoak sentitzeko gai izango dira, eta emozio hauei esker autokontzientzia lortuz joango da haurra (Palacios et al., 1999). Emozio hauek izango dira: lotsa, harrotasuna eta kulpa. Hauek sentitzeko beharrezko da arauen eta balare sozialen ezagutza, norberaren jarreraren ebaluazioa arau hauekiko eta arrakasta edo porrotaren atribuzioa nork bere buruarekin egitea (Palacios et al., 1999). Beraz, bistan da, AEaren eboluzio maila aurreratuagoa beharko dela emozio hauek sentitzerako garaian, oinarrizko emozioekin alderatuz gero. Aipatu den moduan AEa dimentsio aniztuna da. Beraz, ezin azal liteke AEren garapena bere osotasunean, barne elementuei modu indibidualizatuago batean erreparatu gabe. Ondorengo paragrafoetan konpetentzia emozionalen inguruko irudian (ikus 2. irudia) aurkezturiko mikro-konpetentzia batzuen garapena aurkeztuko da, HH etapan eboluzioa oso modu behagarrian adierazten duten mikro- konpetentzia batzuena hain zuzen ere. Auto-efikazia: Autonomía emozionalaren mikro-konpetentzietako bat da. Niaren kontzientziarekin estimulatuta lorpenaren gainean eginiko atribuzioa dela esan genezake hau. Lehen urteetan, oinarrizko emozioak (poza eta tristura) arrakasta edo porrotarekin lotuta egongo dira (Berk, 1999; Abarka-k, 2003 jasoa), hiru urte ingururekin, ordea, arrakasta eta porrota faktoreei, exekuzioaren 8 9     10 11 12 13 14 15 16 17   18 19 - - - - - - - - - - 20 - - -    - - - 21 - - -  22      23        24    25       o  o  o 26 27 28 29 30 31     32  33    34            35                      1 ★★★★★★★★★★★★★ 2 ★★★★★ 3 ★★ 4 ★★★★ 5 ★★ 6 ★★★★ 7 ★★★★★ 8 ★★★★ 9 ★★ 10 ★ 11 ★★★★ 12 ★★★★ 13 ★★

Hezkuntza emozionala Haur Hezkuntzan

http://addi.ehu.es/bitstream/10810/45621/1/GRAL_Etxeberria.pdf

Hezkuntza emozionala Haur Hezkuntzan

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Archivo Digital para la Docencia y la Investigación