Dobrzyńska, Teresa

Polish

Czasopisma Uniwersytetu Opolskiego (E-Journals)

Lucylla Pszczołowska (1924-2010)TERESA DOBRZYŃSKA < Warszawa)24 lutego b.r. zmarła w Warszawie w wieku 85 lat Profesor Lucylla Pszczołowska -  przez całe swe życie naukowe związana z Instytutem Badań Literackich PAN. Jeszcze na początku tego roku obchodziliśmy 60. rocznicę podjęcia przez nią pracy naukowej, a w ubiegłorocznej „Stylistyce” ukazał się obszerny artykuł jubileuszowy omawiający jej dorobek.Działalność naukowa prof. Pszczołowskiej, niezwykle owocna i rozwijająca się do ostatnich tygodni życia, wzbudza podziw i najwyższy szacunek. Była autorką lub współautorką wielu fundamentalnych opracowań z dziedziny wersologii -  znaną i cenioną w kraju i za granicą.Prace Lucylli Pszczołowskiej dotyczyły różnych systemów metrycznych, bu­dowy stroficznej oraz brzmieniowej organizacji tekstu. Ich znakomitym podsumo­waniem i rozwinięciem jest monografia Wiersz polski. Zarys historyczny (wydana dwukrotnie -  w roku 1997 i 2001), ukazująca ewolucję form wiersza i ich rolę w dziejach literatury polskiej. Monografia ta wyróżniona została prestiżową Na­grodą im. Aleksandra Brucknera; stanowi ona podstawowe kompendium wiedzy na temat wykorzystania wiersza w różnych epokach, kierunkach literackich i w poszczególnych gatunkach oraz w dziełach wybitnych autorów.Zmarła Badaczka pozostawiła też dziesiątki drobniejszych publikacji z zakresu wersologii, poetyki i stylistyki. Część tych studiów została zebrana w tomie W iersz-styl-poetyka (2002). Świadomości językowej i stylistycznej poświęcona była j edna z najwcześniej szych prac zespołowych powstałych przy udziale Lucylli Pszczołowskiej -  antologia Ludzie Oświecenia o języku i stylu (1057).Wielką wartość w wymiarze międzynarodowym miały prace komparatystyczne inicjowane i koordynowane przez Profesor Pszczołowską od połowy lat 70. -  początkowo przy wsparciu Marii Renaty Mayenowej i Zdzisławy Kopczyńskiej, a ostatnio z pomocą Doroty Urbańskiej. Ich wyniki publikowane były w kolej­nych tomach serii Słowiańska Metryka Porównawcza. Opracowania te, wydane w419Stylistyka XIX8 zbiorach monotematycznych (tom IX został przygotowany do druku w ostatnich miesiącach życia Uczonej i czeka na wydanie), ukazały językowe i kulturowe uwarunkowania form wierszowych w różnych literaturach słowiańskich. Analiza tworzywa językowego utworów wierszowanych, przeprowadzona na dużym, sta­tystycznie relewantnym materiale, z uwzględnieniem odrębności prozodyjnej i odmienności systemowej różnych języków, umożliwiała rzeczywiste rozpozna­nie funkcji semantycznej poszczególnych ukształtowań rytmicznych, stwarzała także solidne podstawy do badania motywacji wyboru postaci wiersza w przekładzie.Konferencje poświęcone tym zagadnieniom, współorganizowane przez Profe­sor Pszczołowską, skupiały przez kilka dekad najwybitniejszych wersologów z całej Słowiańszczyzny. Uczestniczyli w nich m.in. Miroslav Ćervenka, Michaił Gasparow, Svetozar Petrovic -  uczeni cieszący się najwyższym uznaniem na fo­rum międzynarodowym. Rezultaty badań tego wielonarodowego zespołu wzbo­gaciły nie tylko dorobek slawistyki, ale wniosły też istotny wkład do metodologii badań nad wierszem w perspektywie ogólnoświatowej.Dzięki inicjatywom prof. Pszczołowskiej Instytut Badań Literackich stał się w Polsce głównym ośrodkiem studiów nad wierszem i jedną z niewielu liczących się instytucji naukowych na świecie, w których wersologia uprawiana była na najwyższym poziomie metodologicznym. Badania te uwzględniały szeroki kontekst historyczny i kulturowy, co szczególnie dobrze widać w zainicjowanych przez prof. Pszczołowską studiach kontrastywnych prowadzonych wraz z grupą badaczy ukraińskich. Ich wyniki ogłoszone zostały w tomie Na styku kultur, wiersz polski i ukraiński (2007).Obok pracy badawczej Lucylla Pszczołowską zajmowała się z dużym powo­dzeniem dydaktyką. Prowadziła wykłady i seminaria na Uniwersytecie Warszaw­skim, w Akademii Teologu Katolickiej i na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Amsterdamie, gdzie przez kilka lat nauczała historii i teorii literatury. Uczestni­czyła również w działaniach Instytutu na rzecz nąiszerszego środowiska poloni­stycznego, współpracując z Komitetem Głównym Olimpiady Literatury i Języka Polskiego, za co została odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej. W związku z tą działalnością pedagogiczną i popularyzatorską powstała Jej ce­niona w środowisku akademickim książeczka Dlaczego wierszem (1963; wyd. 2 uzup.: 2003).Wiele czasu i trudu Uczona poświęciła różnym działaniom zespołowym i pra­com redakcyjnym. Była członkiem Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich w kilku kadencjach. W 1969 r. została redaktorem naczelnym serii: Poetyka. Za-420ChronicleLucylla Pszczołowska (1924-2010)rys Encyklopedyczny. Przez ponad 20 lat współpracowała z komitetem redakcyj­nym „Pamiętnika Literackiego”, gdzie od 1982 r. prowadziła dział poświęcony ba­daniom nad językiem artystycznym. We wszystkich tych gremiach była bardzo ak­tywna, wspierała kolegów swymi mądrymi, czasem krytycznymi opiniami -  zawsze mającymi na uwadze wysoki poziom badań.Najwięcej Profesor Lucylli Pszczołowskiej zawdzięcza Pracownia Poetyki Teoretycznej i Języka Literackiego, którą kierowała bezpośrednio przez 12 lat, od roku 1981, i nad którą roztaczała opiekę naukową także po przej ściu na emeryturę, właściwie do końca życia. Dla młodszych badaczy była autorytetem naukowym i przewodnikiem życiowym, wzorem rzetelności i pracowitości. Ceniliśmy Jąjako człowieka mądrego i niezłomnego.421

Lucylla Pszczołowska (1924-2010)

https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/s/article/download/3585/3062

Lucylla Pszczołowska (1924-2010)

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Czasopisma Uniwersytetu Opolskiego (E-Journals)