Powikłania ze strony układu pokarmowego są częstym objawem niepożądanym leczenia przeciwnowotworowego [1, 2]. Biegunka występuje u około 65% chorych leczonych skojarzaniem lapatynibu z kapecytabiną [3, 4] i może być przyczyną wtórnych powikłań, konieczności zmniejszenia dawek leków, a także negatywnie wpływać na funkcjonowanie chorych [1]. Poniżej przedstawiono opis przypadku chorej z rozpoznaniem HER2-dodatniego raka piersi w stadium rozsiewu leczonej na Oddziale Onkologii Szpitala Specjalistycznego we Wrocławiu. Ze względu na nadmierną ekspresję receptora HER2 chora otrzymywała leki ukierunkowane molekularnie antagonizujące HER2.Podczas leczenia 3. linii lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną wystąpiła biegunka. Po wprowadzeniu leków zapierających i zmianie diety jej nasilenie się zmniejszyło, pozwalając na kontynuację leczenia z dobrym efektem klinicznym

Freier, Beata

Witkiewicz, Wojciech

Zarzycka, Teresa

Ziółkowska, Barbara

Polish

Via Medica Journals

E16 www.opk.viamedica.plBarbara Ziółkowska, Teresa Zarzycka, Beata Freier, Wojciech WitkiewiczOddział Chemioterapii z Pododdziałem Chemioterapii Dziennej, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we WrocławiuPrzewlekła biegunka podczas leczenia lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną u chorej leczonej z powodu rozsianego raka piersi z nadmierną ekspresją receptora HER2Onkol. Prak. Klin. 2011; 7, supl. E: E16–E18OPIS PRZYPADKUAdres do korespondencji: Lek. Barbara Ziółkowska, lek. Teresa Zarzycka, Oddział Chemioterapii z Pododdziałem Chemioterapii Dziennej, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny  we Wrocławiu, ul. Kamieńskiego 73a, 51–124 Wrocław, e-mail: barbara.ziolkowska@gazeta.pl, zarzyckat@gmail.comWstępPowikłania ze strony układu pokarmowego są czę-stym objawem niepożądanym leczenia przeciwnowotwo-rowego [1, 2]. Biegunka występuje u około 65% chorych leczonych skojarzaniem lapatynibu z kapecytabiną [3, 4] i może być przyczyną wtórnych powikłań, konieczności zmniejszenia dawek leków, a także negatywnie wpływać na funkcjonowanie chorych [1]. Poniżej przedstawiono opis przypadku chorej z rozpoznaniem HER2-dodatnie-go raka piersi w stadium rozsiewu leczonej na Oddziale Onkologii Szpitala Specjalistycznego we Wrocławiu. Ze względu na nadmierną ekspresję receptora HER2 chora otrzymywała leki ukierunkowane molekularnie antago-nizujące HER2.Podczas leczenia 3. linii lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną wystąpiła biegunka. Po wprowadzeniu leków zapierających i zmianie diety jej nasilenie się zmniejszyło, pozwalając na kontynuację leczenia z do-brym efektem klinicznym.Opis przypadkuChora w wieku 56 lat po menopauzie, bez istotnych chorób w wywiadzie, zgłosiła się do tutejszej poradni onkologicznej we wrześniu 2009 roku. Od 8 lat obser-wowała guz prawej piersi. W okresie około roku przed wizytą pojawił się naciek skóry piersi.W badaniu klinicznym stwierdzono: guz piersi prawej wielkości 9 × 8 × 5 cm, z krwawiącym owrzodzeniem wielkości 6 cm, w skórze od linii przymostkowej prawej do pachowej środkowej prawej liczne satelitarne guzki średnicy do 1 cm, obustronnie niepowiększone węzły chłonne pachowe. W badaniu fizykalnym nie stwierdzo-no innych klinicznie istotnych odchyleń. Stan sprawności ogólnej chorej (PS, performance status) oceniono według kryteriów Eastern Cooperative Oncology Group (ECOG) jako 1.Dnia 21.09.2009 wykonano oligobiopsję guza piersi. W ocenie histopatologicznej stwierdzono: Carcinoma ductale infiltrans NOS B-R-Elston 7 punktów, G2 — pro-ces nacieka naskórek i wytwarza tam owrzodzenie. W badaniu immunohistochemicznym: ER (receptor estrogenowy) — 95% (+2), PgR (receptor progestero-nowy) — 10% (+2), HER2 (+2). Metodą hybrydyzacji fluorescencyjnej (FISH, fluorescent in situ hybridisation) stwierdzono amplifikację genu HER2.W rentgenogramie klatki piersiowej opisano obec-ność cieni krągłych w obu polach płucnych. Wielo-ogniskowy rozsiew do płuc potwierdzono w tomografii komputerowej (TK). W badaniu ultrasonograficznym (USG) jamy brzusznej (22.09.2009) nie wykazano istot-nych zmian. Stężenie Ca 15.3 przed leczeniem wynosiło 331,3 j./ml. Stopień zaawansowania klinicznego ocenio-no jako cT4BN0M1.Dnia 02.10.2009 chora rozpoczęła paliatywną chemioterapię wg schematu FAC (doksorubicyna — 50 mg/m2, 5-fluorouracyl 500 mg/m2, cyklofosfamid 500 mg/m2) podawanego w cyklach co 3 tygodnie. Ze względu na uzyskaną regresję zmian w płucach i guza pierwotnego, odpowiedź biochemiczną i dobrą tole-E17Barbara Ziółkowska i wsp., Przewlekła biegunka podczas leczenia lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną www.opk.viamedica.plrancję chemioterapii chora kontynuowała leczenie do wyczerpania kumulacyjnej dawki życiowej doksoru-bicyny (450 mg/m2). Ocena odpowiedzi po 8 cyklach według FAC potwierdziła częściową odpowiedź w płu-cach utrzymującą się od 5. cyklu leczenia oraz znaczną regresję zmiany miejscowej. W badaniu klinicznym nie stwierdzono guza w piersi prawej, pozostał płaski naciek wielkości 10 × 5 cm z nieznacznie sączącym owrzodze-niem w części centralnej.Ze względu na amplifikację genu HER2 i brak prze-ciwwskazań [frakcja wyrzutowa lewej komory (LVEF, left ventricular ejection fraction) — 65%; w badaniach labo-ratoryjnych bez odchyleń od normy, PS (ECOG) — 1] dnia 25.05.2010 chora rozpoczęła leczenie paklitakselem (w dawce 175 mg/m2) w skojarzeniu z trastuzumabem (w dawkach: 8 mg/kg — dawka nasycająca i 6 mg/kg — kolejne dawki) w rytmie co 3 tygodnie. Po 4. cyklu leczenia paklitakselem z trastuzumabem chora zgłosiła objawy polineuropatii obwodowej, której nasilenie oceniono początkowo jako I stopień (wg CTC AE v.3.0, Common Terminology Criteria for Adverse Events), a po kolejnych 3 cyklach objawy nasiliły się do II stopnia. Wobec stabilizacji potwierdzonej w badaniu klinicz-nym i TK klatki piersiowej oraz toksyczności związanej z podawaniem paklitakselu, po 7. cyklu zakończono leczenie paklitakselem. Ponieważ u chorej rozpoznano raka piersi o typie luminalnym B z nadmierną ekspresją HER2, kontynuowano leczenie trastuzumabem, koja-rząc lek ukierunkowany molekularnie z hormonoterapią — letrozolem (w dawce 2,5 mg/d.). Chora nie zgłaszała żadnych działań niepożądanych leczenia.W kolejnych badaniach radiologicznych i w badaniu przedmiotowym po 9. i 12. cyklu wykazano stabilizację zmian przerzutowych w płucach, oraz stanu miejscowe-go. Po 15. cyklu leczenia, w kwietniu 2011 roku, doszło do progresji choroby w postaci powiększenia o około 50% zmian przerzutowych w obu polach płucnych oraz zwiększenia owrzodzenia w piersi. Ponadto w dole pa-chowym prawym pojawiły się 2 guzki wypełnione treścią ropną. Stan chorej nadal spełniał kryteria I stopnia według ECOG; w badaniu echokardiograficznym serca potwierdzono prawidłową LVEF (57%), a wyniki badań laboratoryjnych mieściły się w granicach normy.Zakończono podawanie trastuzumabu z letrozolem i dnia 06.04.2011 rozpoczęto leczenie 3. linii kolejnym lekiem antagonizującym HER2 — lapatynibem w sko-jarzeniu z kapecytabiną, w dawkach: lapatynib 1250 mg i kapecytabina 2000 mg/m2 p.c./d., podawane w 2 daw-kach podzielonych.W 5. dniu pierwszego cyklu chora zgłosiła wystą-pienie około 3–4 luźnych stolców na dobę (biegunka w I stopniu wg CTC AE). Zalecono stosowanie lopera-midu w dawce: 2 tabletki po pierwszym luźnym stolcu, a po każdym kolejnym — 1 tabletka. Ponadto, chorą poinformowano o konieczności zmiany diety — wyłą-czenia nabiału oraz produktów zawierających błonnik, zwiększonej podaży płynów, spożywania mniejszych porcji pokarmu, zachowując krótsze przerwy między posiłkami. Po wprowadzeniu modyfikacji sposobu odżywiania i stosowaniu loperamidu (2–3 tabletki/d.) liczba luźnych stolców zmniejszyła się do 2–3 na dobę.Od początku leczenia obserwowano poprawę kli-niczną w postaci wygojenia owrzodzenia i zmniejszenia wielkości guzków satelitarnych oraz normalizację stęże-nia Ca 15.3. W badaniu TK klatki piersiowej wykonanym po 3. cyklu potwierdzono także częściową regresję zmian w płucach.W 15. tygodniu terapii wystąpił zespół „ręka–stopa” w I stopniu CTC AE, w postaci pękania skóry w obrę-bie palców stóp i rąk. Zalecono stosowanie środków natłuszczających. W kolejnych ocenach odpowiedzi po 6, 9 i 12 cyklach leczenia stwierdzono dalszą odpowiedź miejscową oraz stabilizację zmian przerzutowych w płu-cach. Nie obserwowano toksyczności wątrobowej ani powikłań kardiologicznych. Objawy ze strony przewodu pokarmowego się nie nasilały.Po 11. cyklu leczenia pojawiła się zmiana ropna w okolicy okołopaznokciowej kciuka lewego. Miejsco-wo zastosowano maść z antybiotykiem. Ze względu na niegojące się zapalenie okołopaznokciowe kciuka i nasilenie objawów zespołu „ręka–stopa” do II stopnia według CTC AE, podanie 13. cyklu leczenia odroczono o 13 dni. W tym czasie nasilenie toksyczności skórnych znacznie się zmniejszyło, a biegunki — ustąpiły.Dnia 27.12.2011 rozpoczęto 13. cykl leczenia lapaty-nibem z kapecytabiną, zmniejszając dawkę kapecytabiny do 75% dawki należnej i pozostawiając niezmienioną dawkę lapatynibu.PodsumowaniePodczas leczenia lapatynibem w skojarzeniu z kape-cytabiną biegunka występuje u około 2/3 chorych, przy czym w większości przypadków ma niewielkie nasilenie (I lub II stopień według CTCAE v.3.0) [3, 4]. W anali-zie 2093 chorych leczonych lapatynibem stwierdzono, że w 40% przypadków objawy biegunki występowały w ciągu pierwszych 6 dni cyklu, a ich czas trwania wynosił średnio 7–9 dni [5]. Wczesne rozpoznanie i leczenie oraz modyfikacja dawkowania lapatynibu pozwala uniknąć poważnych po-wikłań [5]. Szczególną uwagę należy zwrócić na odpowied-nie odżywianie. Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Kliniczne (ASCO, American Society of Clinical Oncology) określiło standardy diety u chorych z biegunką indukowa-ną leczeniem przeciwnowotworowym [6]. Zalecane jest zaprzestanie spożywania produktów zawierających lakto-E18ONKOLOGIA W PRAKTYCE KLINICZNEJ 2011, tom 7, suplement Ewww.opk.viamedica.plzę i błonnik, podaż większej ilości płynów 8–10 szklanek, częste przyjmowanie niewielkich posiłków [6]. U przedstawionej chorej opanowanie biegunki było możliwe przy wdrożeniu modyfikacji diety i zastosowaniu niewielkich ilości leków zapierających. Utrzymująca się biegunka nie powodowała konieczności odraczania leczenia ani zmniejszenia dawek leków przeciwnowo-tworowych. Podobnie jak większość chorych, opisana pacjentka preferowała leczenie doustne. Występujące działania niepożądane nie wpływają na funkcjonowa-nie chorej, a ich nasilenie jest przez nią określane jako niewielkie i możliwe do zaakceptowania.Piśmiennictwo1.	 Viele	C.S.	Overview	of	chemotherapy-induced	diarrhea.	Semin.	Oncol.	Nurs.	2003;	19	(4	supl.	3):	2–5.2.	 Arnold	R.J.,	Gabrail	N.,	Raut	M.,	Kim	R.,	Sung	J.C.,	Zhou	Y.	Clinical	implications	of	chemotherapy-induced	diarrhea	in	patients	with	cancer.	J.	Support.	Oncol.	2005;	3:	227–232.3.	 Geyer	C.E.,	Forster	J.,	Lindquist	D.	i	wsp.	Lapatinib	plus	cape-citabine	for	HER2-positive	advanced	breast	cancer.	N.	Engl.	J.	Med.	2006;	355:	2733–2743.4.	 Cameron	D.,	Casey	M.,	Press	M.	i	wsp.	A	phase	III	randomized	comparison	of	lapatinib	plus	capecitabine	versus	capecitabine	alone	in	women	with	advanced	breast	cancer	that	has	progressed	on	trastuzumab:	updated	efficacy	and	biomarker	analyses.	Breast	Cancer	Res.	Treat.	2008;	112:	533–543.5.	 Crown	J.P.,	Burris	H.A.,	Boyle	F.	i	wsp.	Pooled	analysis	of	diarrhea	events	in	patients	with	cancer	treated	with	lapatinib.	Breast	Cancer	Res.	Treat.	2008;	112:	317–325.6.	 Benson	A.B.,	Ajani	J.A.,	Catalano	R.B.	Recommended	guidelines	for	treatment	of	cancer	treatment-induced	diarrhea.	J.	Clin.	Oncol.	2004;	22:	2918–2926.

Przewlekła biegunka podczas leczenia lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną u chorej leczonej z powodu rozsianego raka piersi z nadmierną ekspresją receptora HER2

https://journals.viamedica.pl/oncology_in_clinical_practice/article/download/19407/15280

Przewlekła biegunka podczas leczenia lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną u chorej leczonej z powodu rozsianego raka piersi z nadmierną ekspresją receptora HER2

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Via Medica Journals