Zastosowanie rifaksyminy w przygotowaniu chorych do operacji nowotworów przewodu pokarmowego – badanie retrospektywne (2013–2016)

Abstract

Rak jelita grubego (w tym odbytnicy ) jest jednym z najczęściej występujących nowotworów pod względem umieralności i w Polsce, i na świecie [1]. Każdego roku rozpoznaje się prawie 16 000 nowych przypadków. Zmiany demograficzne, tj. przyrost odsetka osób w wieku starszym, wzrost przeciętnej długości życia oraz rosnące trendy zapadalności na nowotwory powodują, że epidemiolodzy prognozują dalszy wzrost zachorowań w Polsce na poziomie 25 000 nowych przypadków w 2025 [2]. Zdecydowana większość zgonów z powodu nowotworów złośliwych jelita grubego występuje po 50. roku życia (ponad 80%). Ryzyko zgonu wzrasta z wiekiem, a o skuteczności leczenia decyduje stadium zaawansowania choroby oraz efektywność zastosowanych metod leczenia, z których najważniejsze jest leczenie chirurgiczne. Jest ono jednak obciążone znacznym ryzykiem powikłań, zwłaszcza u osób starszych. Jednym z najważniejszych celów przygotowania chorego do operacji raka przewodu pokarmowego jest profilaktyka powikłań w okresie pooperacyjnym. Istnieje wiele prac oceniających różne sposoby takiego postępowania. Uważa się, że mechaniczne przygotowanie jelita przed operacją jest jednym z ważniejszych czynników zmniejszających ryzyko zakażeń – zmniejsza liczebność jelitowej flory bakteryjnej, pozwala usunąć twarde kawałki stolca, które stanowią mechaniczne zagrożenie dla zespolenia, oraz skraca czas operacji [3]. Brakuje jednak dowodów jednoznacznie potwierdzających skuteczność takiego postępowania [4]. Rifaksymina (ryfaksymina, ang. rifaximin, łac. rifaximinum) to organiczny związek chemiczny, antybiotyk należący do grupy rifamycyn. Jako antybiotyk stosowany doustnie, wchłaniający się w nikłym stopniu z przewodu pokarmowego, wpływający w bezpośredni sposób na rozrost flory bakteryjnej, może w istotny sposób wpłynąć na liczebność powikłań w okresie pooperacyjnym. Pojedyncze szczepy są metabolicznie upośledzone i w szybkim czasie ulegają eliminacji. Nie powstaje również oporność krzyżowa na rifaksyminę. Jest ona antybiotykiem o szerokim spektrum, obejmującym bakterie Gram-ujemne i Gram-dodatnie, zarówno tlenowe, jak i beztlenowe [5], można ją skutecznie stosować cyklicznie. Rifaksymina jest obecnie badana i stosowana na świecie w wielu wskazaniach: w terapii biegunki podróżnych (od ponad 30 lat) [6], encefalopatii wątrobowej [7], chorobie uchyłkowej jelita grubego [8–10], zespole jelita nadwrażliwego [11], rozroście flory bakteryjnej jelita cienkiego SIBO [12–14], profilaktyce antybakteryjnej okołooperacyjnej [15]. W literaturze spotyka się doniesienia, z których wynika, że rifaksymina hamuje uwalnianie mediatorów proangiogennych w komórkach raka jelita grubego zależnego poprzez receptor pregnanu X (PXR), co jest dodatkowym korzystnym czynnikiem, który uzasadnia stosowanie rifaksyminy w okresie okołooperacyjnym [16]. Przedstawiana praca jest retrospektywną analizą własnych doświadczeń okołooperacyjnego stosowania rifaksyminy w profilaktyce powikłań okołooperacyjnych, jak również analizą dostępnej literatury z tego obszaru