Da li je institucionalni kvalitet regiona relevantan faktor za uspeh pametne specijalizacije?

Abstract

Ekspertska grupa Knowledge for Growth je 2009. godine predložila pametnu specijalizaciju kao efikasan alat u borbi protiv brojnih problema sa kojima se suočava Evropska Unija. Ideja je bila da zemlje članice, kao uslov za dobijanje sredstava iz strukturnih fondova EU za period 2014-2020. godine kreiraju i otpočnu sa implementacijom strategije istraživanja i inovacija za pametnu specijalizaciju – RIS3. Cilj je bio usmeriti sredstva u pravcu područja koja su identifikovana kao prioritetna sa stanovišta istraživačko-razvojnog i inovacionog potencijala, ćime bi se obezbedio dinamičniji razvoj zasnovan na inovacijama. Osnovu razvoja baziranog na pametnoj specijalizaciji čini teritorijalni pristup. To znači da je za takav razvoj potrebno uzeti u obzir specifičnosti određene teritorije, regiona ili subregiona, a koji se tiču socio-ekonomskih, kulturoloških, demografskih, političkih, institucionalnih karakteristika. U ovom radu fokus je na analizi institucionalnih uslova regiona. Cilj rada je utvrditi da li zaista postoje razlike u nivou kvaliteta institucija između regiona jedne iste zemlje i da li su institucionalni uslovi po svojoj prirodi promenljivi i u kojoj meri. Istraživanjem je obuhvaćeno 8 zemalja članica EU i 48 regiona prema NUTS klasifikaciji. Kao indikator kvaliteta institucija korišćen je Quality of Government Institutions index. Teorijska analiza pokazuje da institucionalni (ne)kvalitet ograničavajuće/podsticajno deluje na uspeh regionalnih inovacionih politika kakva je i pametna specijalizacija. Analiza dostupnih podataka (QoG indeksa) ukazuje na postojanje, u nekim slučajevima, izuzetno velikih razlika u nivou institucionalnog kvaliteta između razlličitih regiona unutar iste zemlje, ali i da su izražene promene institucionalnih uslova na nivou regiona moguće tokom vremena. Iz tog razloga, može se zaključiti da je institucionalni kvalitet regionalno specifičan faktor i da se kao takav mora uzeti u razmatranje kada je reč o formulisanju i implementaciji politike pametne specijalizacije