Issues related to the modernisation of river regulation structures on the border section of the lower Odra river

Abstract

Problematyka ta dotyczy odcinka dolnej Odry o długości około 110 km oraz jeziora Dąbie. Została ona podjęta wspólnie przez dwa państwa graniczne. Głównym celem modernizacji jest poprawa warunków żeglugowych na całej Odrze granicznej. Ma ona zapewnić uzyskanie minimalnych głębokości rzędu 1,8 m, przy minimalnych przepływach gwarantowanych w Odrze wynoszących 228 m3·s-1 na odcinku ujście Warty – Widuchowa i 151 m3·s-1 na odcinku ujście Nysy Łużyckiej – ujście Warty. Istotnym celem jest również poprawienie skuteczności pracy lodołamaczy i tym samym zmniejszenie zagrożeń powodowanych przez zatory lodowe. Koryto Odry zostało uregulowane w 1. połowie XIX wieku systemem ostróg rozmieszczonych na obu brzegach rzeki. Zabudowa regulacyjna nie spowodowała oczekiwanej stabilizacji koryta i uzyskania odpowiednich głębokości żeglugowych. W latach 1924-1941 rozpoczęto korektę regulacji rzeki za pomocą ostróg na tzw. mała wodę, której nie dokończono. Większość budowli regulacyjnych znajduje się dziś w złym stanie technicznym. Uszkodzone są w różnym stopniu korony, głowice i korpusy budowli, a między ostrogami występują często wyboje erozyjne. W ramach modernizacji przewidziano wprowadzenie mieszanego systemu regulacji. Zasadą jest budowa opasek brzegowych i tam podłużnych wraz z poprzeczkami na łukach wklęsłych i w przejściach między łukami, natomiast tam poprzecznych (ostróg) po stronie brzegu wypukłego. Przyjęto również zasadę wykorzystania tych budowli istniejących, które są w dobrym stanie. Dobrym przykładem słuszności stosowania tego rozwiązania opartego na koncepcji Wierzbickiego jest odcinek Odry w rejonie miasta Cedynia (km 666,3– –669,45). W latach 1999–2003 wykonano tam modernizację trasy regulacyjnej w systemie mieszanym. Spowodowało to korzystne zmiany hydrauliczne na tym odcinku koryta rzeki, m.in. zniknęły przemiały limitujące głębokości tranzytowe. Autorzy przewidują określenie właściwej trasy regulacyjnej z zastosowaniem modeli fizycznych. Prace te będą podjęte wspólnie z badaczami niemieckimi.These issues concern a section of the Lower Oder River which is approximately 110 km long, as well as the Lake Dąbie. They are jointly addressed by the two neighbouring countries. The key objective of the modernisation is to improve the conditions for navigation on the whole border section of the Oder River. It is supposed to ensure minimum depths of about 1.8 m at minimum firm flows in the Oder River, equal to 228 m3·s-1 on the section from the outlet of the Warta River to Widuchowa and 151 m3·s-1 from the outlet of the Lusatian Neisse River to the outlet of the Warta River. Another important objective is to improve the efficiency of ice-breaking operations and thus mitigate the risks caused by ice jamming. The channel of the Oder River was regulated in early 19th century with the use of a system of spurs located on both river banks. The regulation structures did not ensure the expected channel stability and navigable depths. In 1924–1941 corrections were made to the river regulation system with the use of spurs for the socalled low water level, however the efforts have never been completed. The crowns, heads and main bodies of the structures are damaged to a varying extent, and a number of erosion potholes are found between the spurs. As part of the modernisation, the implementation of a combined regulation system is envisaged. The principle is to build river walls, longitudinal dykes with crosspieces on concave curves and in the passages between the curves, and spurs on convex banks. It has also been decided to make use of those existing structures which are in a good condition to the extent possible. A good evidence for the rightness of this solution, based on a concept developed by Wierzbicki, is the section of the Odra River in the vicinity of Cedynia (km 666.3 – 669.45). In 1999–2003 the river regulation route was modernised there using a combined system. This has caused favourable hydraulic changes in the river channel. Inter alia, the crossovers which limited transit depths have disappeared. The authors envisage the identification of an appropriate river regulation route, using physical models. This effort will be undertaken jointly with German researchers