Беларусь, орнамент, культура, искусство, традици

Hoвiк, Н. У.

Undetermined

Repository of Vitebsk State Academy of Veterinary Medicine

УДК 7.048(476)НОВ1К Н.У., студэнтНавуковы юраушк ВАЛЫНЕЦ 1.В., ст. выкладчыкУА «Вiцебская ордэна «Знак Пашаны» дзяржауная акадэмiя ветэрынарнай медыцыны», г. Вщебск, Рэспублiка БеларусьКАШТОУНАСЦ1 БЕЛАРУСАУ, АДЛЮСТРАВАНЫЯ У АРНАМЕНТАХУводзшы. Арнамент -  гэта адзш з найбольш вядомых вщау мастацкай творчасцi нашага народа. Ткацтва i пашыу адзення, ганчарная справа i вышыука -  усё гэта прасякнута выкарыстоуваннем спець^чнага беларускага арнаменту, iдэнтычнага якому у свеце няма. Кожны элемент арнаменту -  гэта свайго роду тайнатс, шыфроука. Беларускi узор не проста прыгожыя крыжыкi, квадрацiкi i птушю, а канкрэтнае пасланне, як, напрыклад, еурапейская геральдыка. Усе узоры прызначаны для мноства нагод. Вобразы ураджаю i урадлiвасцi, мацi, роднай зямл^ святау, песень, язычнiцкай мiфалогii, кахання, чалавека, сямЧ i дзяржавы, веры i жыцця -  беларусы у сваёй творчасцi закранулi амаль усё тое, што атачае чалавека.Матэрыялы i метады даследаванняу. Матэрыялам даследавання паслужылi беларускiя арнаменты на ручшках, глшяных вырабах, вышыуках, ткацкiх вырабах [1, 2, 3]. Метад даследавання -  атсальны.Вынiкi даследаванняу. Са старажытнасщ народ жыу з двума асноУнымi заняткамi: земляробствам i жывёлагадоуляй. Адным з самых папулярных узорау на матыу ураджаю была выява бога Урадлiвасцi Ярылы. З часу прыняцця хрысцiянства Ярыла трансфармавауся у Юрыя-Пераможцу, але сутнасць абодвух засталася тоеснай. Вобраз Ярылы-Юр’я на каш шмат дзе сустракаецца, беларусюя жанчыны вышывалi яго на ручнiках i верылi, што такi арнамент “задобрыць” бога i дапаможа атрымаць добры ураджай.Вядома, што яшчэ з першабытных часоу беларусы паважалi i шанавалi жанчыну-мацi. Захавалiся шматлiкiя каменныя i касцяныя жаночыя фiгуркi, яюя яскрава выказваюць сваю прыналежнасць да мацярынства гiпертрафаванымi формамi. Тагачасныя майстры прысвячалi мацi мноства сваiх творау менавiта таму, што жанчына-мацi лiчылася абуджальнiцай жыцця, нейкiм чынам блiзкай да багоу.Сiмвал мацi у арнаментыцы -  гэта амаль заужды схематычная выява жанчыны у сукенцы, у залежнасцi ад складанасцi узору можа вагацца ад нечага накшталт трохвугольшка з галавою да паунавартаснай жанчыны нават з добра бачнымi рукамi i нагамi. Таксама мащ у беларускiм арнаменце мае увасабленне у выглядзе прыадкрытага бутону кветю.Яшчэ адным з сiмвалаУ-асноваУ, тых, пра якi нiколi не забудзецца ш адзiн этнас, з’яуляецца вобраз Радзiмы, зямлi-кармiцелькi. Туга i боль па Радзiме, любоу да зямлi тых беларусау, каго лёсам занесла у iншую краiну, -  усё гэта матывавала на стварэнне асаблiвага арнаменту. Геаметрычны вобраз роднай зямлi ткачыхамi i вышывальшчыцамi Беларусi рабiуся з самых розных колерау, мнопя увогуле змешвалi некалькi розн^1х адценняу. Так, лiчылася, адлюстроуваецца шматграннасць i прыгажосць Беларусi. Зямля-кармiцелька увасаблялася не толью у агульным вобразе, але i у некаторых “прадстаунiках” гэтай самай зямлг Часта на посцшках, ручнiках, вышыванках беларускiх майстрых сустракаюцца узоры, што увасабляюць сабой ваду, раку, крынщы, лес, поле, розных жывёл. I нават такiх ютот, як лесавiкi i вадзянiкi. Узор Лесавша выглядау вельмi цiкава: галава у яго як крона дрэва. Адзеты ён у звярын^1я шкуры. Рую i ногi тоустыя, як ствалы дрэу. Вышывауся ён заужды на фоне лесу, i беларусю па-майстэрску рабiлi нешта накшталт сапрауднай карцiны з пярэднiм i задшм планамi. Дарэчы, сам Лесавiк на узоры нагадвае больш за усё лася без рагоу -  стащь на чатырох нагах, задраушы угору велiчэзную морду з невялiчкiмi вушамгБеларусы, якiя добра працавалi, любш i святкаваць. Свят на беларускай зямлi у старажытнасцi было вельмi шмат. Пачатак новай працы, змена пары года, розныя падзеi у жыццi кожнага чалавека -  усё гэта адзначал^ прычым кожнае свята было са сваiм непауторным каларытам. Вялiкдзень, Купалле, Каляды, Масленiца -  гэтыя святы былi найбольш яскравым^ асноУнымi у календары нашых продкау. Не менш цiкавымi i264РЕПОЗИТОРИЙ УО ВГАВМкаларытнымi быгш i сямейныя святы: вяселле, радзшы, хрэсьбiны.Здауна склалася так, што музыка мела вялiзны уплыу на людзей. Спявалi заужды: i падчас працы, i калi адпачываль Шырокае распаусюджанне набыу узор любоунай песнi. Асноуным элементам узору з ’яуляецца невялiчкi крыжык у цэнтры. Апраулены ён дзвюма лiнiямi, якiя прыгожа заплятаюцца адна за адну. Таю узор вельмi часта сустракаецца на посцшках, ручнiках, на тканых вырабах.Якая б нi была культура, у любой краше яна так щ шачай прасякнутая некаторымi адгалоскамi язычнiцтва. Бог Сонца, Мацi-зямля, Месяц, Пярун, Грамавiк, Агонь-Жыжаль, Стрыбог-Вецер -  усе гэтыя мiфалагiчныя iстоты мелi свае выявы на рэчах, зробленых беларускiмi майстрамi. Прычым кожны бог меу адразу некалькi узорау, яго можна было выткаць у тым выглядзе, якi больш падабаецца беларусцы.Вобраз кахання ёсць амаль ва уах  беларускiх арнаментных спалучэннях. Беларусюя жанчыны не спынiлiся на адным вобразе кахання. Яны паспрабавалi растсаць у арнаментыцы амаль увесь каларыт пачуццяу чалавека у рамках любоуных зносiн. Каханне i прыгажосць, жаночая доля у шлюбе, непадзельнае, трапчнае каханне у вобразе Русалкi, вобраз пачатку новай сямЧ, увасоблены у вянку. Як вядома, у народзе голуб i галубка лiчацца амвалам кахання. Паглядзiм, як гэта адлюстроуваецца у арнаменце ручнiкоУ, на яюх часта сустракаюцца гэтыя матывы. Голуб щзе за галубкай -  першае знаёмства хлопца з дзяучынай, каханне толью пачынаецца. Дзве птушкi павернуты галоУкамi адна да адной, часам букет памiж iмi -  каханне у самым росквiце. Калi ж вышываныя цi вытканыя птушкi павернуты у розныя бакi -  каханне скончылася. Гэта паэма пра трапчнае каханне, каханне без узаемнасщ.Заключэнне. Кожнае мастацтва адзначана сваiм тайнат сам, сiмволiкай i глыбiнным сэнсам. Не выключэнне i беларуская арнаментыка, якая перажыла столькi стагаддзяу i усё роуна не страцiла асноуных матывау, не спынiла iснавання. Нават сёння беларусюя майстры i аматары даволi часта вышываюць узоры беларускага арнаменту, узшкла мода на адзенне з арнаментам-вышымайю, адбыуся парад вышыванак БРСМ у 2017 годзе, нечакана пайшла мода нават на татуiроУкi з цудоУнымi амваламь Многiя майстры, мастаю i рамеснiкi нават робяць нешта накшталт “складанкГ’ з розных узорау, як рабш нашы продкi, расказваючы сваю гiсторыю праз вышыуку.Каштоунасщ беларусау, адлюстраваныя у арнаменце, атрымлiваюць пацяг у сучаснай мастацкай творчасщ самых розных накiрункау. I вельмi важна захаваць i перадаць нашчадкам арнамент як крынщу культурна-гiстарычных звестак. Кожны узор арнаменту мае сваё прызначэнне i назву. Ён характарызуецца самабытнасцю i вобразнасцю i сiмвалiзуе дабро, прауду, прыгажосць, любоу, гонар за чалавека i яго працу, любоу i павагу да продкау, такiм чынам сцвярджаючы вечн^1я каштоунасщ.Лтаратура. 1. Народная культура БеларуЫ : Энцыклапедычны даведтк /  Пад агул. рэд. В. С. Щтова. -  Мiнск : БелЭн, 2002. -  432 с. 2. Кацар, М. С. Беларуск1 арнамент : ткацтва, вышыука / М. С. Кацар. -  Мiнск : Беларус. Энцыкл. iмя П. Броук1, 2009. -  224 с. 3. Этнаграфiя БеларуЫ : энцыклапедыя /  Беларус. савецкая энцыклапедыя ; рэдкал. : I. П. Шамякт [i тш.]. - Мiнск : БелСЭ, 1989. -  575 с.УДК 336.22 (476)ПОЛИТИДИС Т.В., студентНаучный руководитель ЧЕРНАВИНА Н.А., ст. преподавательУО «Витебская ордена «Знак Почета» государственная академия ветеринарной медицины», г. Витебск, Республика БеларусьОСОБЕННОСТИ НАЛОГОВОЙ СИСТЕМЫ В РЕСПУБЛИКЕ БЕЛАРУСЬВведение. Налоги занимают центральное место среди экономических и правовых ры­265РЕПОЗИТОРИЙ УО ВГАВМ

Каштоўнасць беларусаў, адлюстраваныя ў арнаментах

https://repo.vsavm.by/bitstream/123456789/6190/1/k-2018-21-7-2-264-265.pdf

Каштоўнасць беларусаў, адлюстраваныя ў арнаментах

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repository of Vitebsk State Academy of Veterinary Medicine