Problem Durumu: Öğretmen öğrenci etkileşiminin en yoğun olduğu yer sınıftır. Sınıf, eğitim öğretim etkinliklerinin gerçekleştiği ortamdır. Bu ortamın en önemli iki unsuru öğretmen ve öğrencidir. Sınıfta öğretmen öğrenci için genel olarak yönetici, öğretici ve rehberlik rollerini yerine getirmektedir. Yaygın inanışa göre, öğretmen bu rollerini yerine getirirken öğrencilerine karşı önyargılı ve yanlı değildir, öğrencilere adil davranır. Ancak öğrenciler öğretmenin kendilerine yönelik gösterdiği tutum ve davranışları, kendi açılarından adil veya adil olmayan şeklinde değerlendirerek öğretmenleri hakkında yargılar geliştirirler. Bu yargılar ayrımcılık ve adalet ekseninde meydana gelen algılara dayalı oluşmaktadır. Türkiye'de sınıfta öğretmen davranışlarının öğrenciler tarafından algılanışı ve bunun öğretmen öğrenci ilişkilerine etkisi yeterince ele alınmamış güncel bir sorun olarak önemini korumaktadır. Eğitim bağlamında öğretmen adaylarının algılarıyla öğretmenlerin öğrenci-öğretmen ilişkilerinin (ödül ve cezaların dağıtımı, öğrencilerle ilişkileri) adalet açısından araştırılması; sembollere, değerlere ve davranışlara ortak anlam kazandırmada, öğretmen öğrenci ilişkilerini anlamada, ilişkilerin geliştirilmesinde, öğretmen yetiştirmede önem taşıyacağı düşünülmektedir. Amaç: Bu çalışma; öğrencilerin öğretmen davranışlarını ayrımcılık ve adalet açısından algılama durumunu belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu genel çerçevede ayrımcılık nedenleri ile adalet algısı arasındaki ilişki durumu öğrencilerin sosyoekonomik düzeyleri (SED) ve cinsiyetleri açısından incelenmiştir. Yöntem: Araştırma, öğretmen adayları algılarına dayanarak öğretmenlerin davranışlarının adalet açısından değerlendirilmesini amaçladığından ilişkisel tarama modelindedir. Çalışmanın evrenini Pamukkale, Mehmet Akif Ersoy, Sinop, Ondokuzmayıs ve Siirt Üniversitelerine bağlı Eğitim Fakültelerinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklem seçimi iki aşamalı yapılmıştır, öncelikle her fakülteye bağlı bölümler ve bu bölümlere bağlı öğrencisi olan anabilim dalları, ikinci aşamada da öğrenci kütlesine göre uygulama yapılacak şube sayısı belirlenmiştir. Uygulama yapılacak şubeler rastgele örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Uygulama 2008-2009 öğretim yılı Güz döneminde yapılmıştır. Veriler 668'i (%61,17) kız, 424'ü (%38,83) erkek olmak üzere toplam 1092 kişiden toplanmıştır. Araştırma verileri geliştirilen anketle elde edilmiştir. Anket üç bölüm şeklinde düzenlenmiştir. İlk bölümde öğrencilerin cinsiyeti ve sosyoekonomik özellikleri ile ilgili maddeler yer almaktadır. İkinci bölümde ise öğrencilerin ayrımcılıkla karşılaşıp karşılaşmadıkları, karşılaşmışlarsa nedenleri ve sıklığı ile ilgili maddelere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise dağıtım ve ilişki adaleti ile ilgili maddelere yer verilmiştir. Anketin ikinci ve üçüncü bölümleri likert tipi ölçeğe göre yapılandırılmıştır, ölçek geliştirilirken öncelikle literatür taramasına dayalı olarak 70 maddelik bir havuz oluşturulmuştur. Oluşturulan taslak anket Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Sinop Üniversitesine bağlı Eğitim Fakültelerinde görev yapan Eğitim Yönetimi, Teftişi Planlaması ve Ekonomisi, Program Geliştirme, Rehberlik, İletişim alanlarındaki uzmanların görüşleri alınmıştır. Uzman görüşleri doğrultusunda yapılan düzenlemelerden sonra maddelerin anlaşılma durumunu belirlemek için Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim bölümü Sınıf Öğretmenliği anabilim dalında öğrenim gören 120 öğrenciye ön uygulama yapılmıştır. Yapılan güvenirlik analizinde Cronbach Alpha değeri .73 bulunduğundan veri toplama aracının iç tutarlılığa sahip olduğu kabul edilmiştir (Bayram, 2004). Ölçeğin KMO'sunun .81 olduğu belirlenmiş ve bu değer örneklem büyüklüğünün faktör analizi için yeterli bulunmuştur. Temel bileşenler analiz tekniği ile faktör analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda ölçeğin adalet (üçüncü bölüm) ile ilgili maddelerin iki boyutlu olduğu ve toplam varyansın %48,86'sını açıklandığı belirlenmiştir. Bu boyutlar literatürde yapılan sınıflamaya uygun olarak "dağıtımsal adalet" (%28,51) ve "etkileşim adaleti" (%20,35) olarak isimlendirilmiştir. Öğrencilerin SED düzeyleri; anne-babanın eğitim düzeyi, ailenin aylık ortalama geliri ve ikamet ettiği yerleşim birimi verileri kullanılarak belirlenmiştir. Öğrencilerin SED'leri; alt, orta altı, orta, orta üstü ve üst şeklinde sınıflandırılmıştır. Öğretmen adaylarının görüşlerine göre aynmcılık yapılma durumu, ayrımcılık yapılma nedenleri ve sıklığı ile ilgili veriler yüzdelik olarak verilmiştir. Aynmcılık yapma nedenleri ile ilgili olarak görüşlerin cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için t-testi testi kullanılmıştır. Ayrımcılık nedenleri ile öğrencilerin SED'i ve adalet boyutları arasındaki ilişki durumunu belirlemek için Korelasyon tekniği kullanılmıştır. Bulgular: Genel olarak öğrencilerin %71,7si öğretmenlerin öğrencilerin sosyoekonomik özellikleri nedeniyle ayrımcılık yaptığını belirtmiştir. Öğrenciler, öğretmenlerin daha çok öğrencilerin siyasal görüşleri (%55,1) ve inançlanna (%42) göre ayrımcı davrandıkları görüşündedirler. Bu algı cinsiyete göre değişmektedir. Erkekler kızlara göre öğretmenlerin daha fazla aynmcılık yaptıklannı belirtmişlerdir. Bu bulguların Türkiye'nin sosyokültürel yapısı ile ilişkili olduğu söylenebilir. Türkiye'de erkekler kadınlara göre daha çok siyasal konularla ilgilenmektedirler. Erkekler kızlara göre siyasal görüşlerini ve inançlarını daha fazla ifade etmektedirler. Erkekler ayrımcılıkla karşılaştıklarında ise bunun daha çok siyasal görüşleri ve inançları nedeniyle yapıldığını düşünmektedirler. Öğrencilerin sosyoekonomik özellikleri ile öğretmenlerin ayrımcılık yapma nedenleriyle ilgili algılan arasında negatif bir ilişki vardır. Sosyoekonomik özelliği yüksek olan öğrenciler, öğretmenlerin daha az ayrımcılık yaptığını belirtirken sosyoekonomik düzeyi düşük öğrenciler ise öğretmenlerin daha fazla ayrımcı olduğunu belirtmektedir. Öğrenci algılarına göre öğretmenler, öğrencilerin sosyoekonomik özelliklerine göre ayrımcı davranmaktadırlar. Bu algı öğrencilerin SED'i arttıkça azalmakta, SED'i düştükçe ise artmaktadır. Bu da göstermektedir ki, öğrencilerin sosyoekonomik nedenlerle ayrımcılıkla karşılaşmaları ile adalet algıları arasında bir ilişki vardır. Öğrenci algılarına göre öğretmenler hem kaynakların dağıtımında hem de ilişkilerinde adaletsizlikler yapmaktadırlar. Bu görüş öğrencilerin cinsiyet ve sosyoekonomik düzeyine göre farklılık göstermemektedir. Öğrencilerin ekonomik, siyasal, inanç, etnik kökeni ve kültürel durumu nedeniyle ayrımcılıkla karşılaşma durumu ile dağıtımsal ve ilişkisel adalet algısı arasında pozitif ilişki vardır. Öğrenciler öğretmenlerin sosyoekonomik nedenlerle ayrımcılık yaptıklarını düşündüklerinde aynı zamanda öğretmenin dağıtım ve ilişkilerindeki rollerinde de adaletsiz olduğu kanısındadırlar. Ayrımcılık ve adalet algılamasında öğrencilerin sosyoekonomik özelliklerinin önemli bir değişken olduğu söylenebilir. Sonuçlar ve öneriler: Sonuç olarak öğrenciler sınıfta öğretmenlerin gösterdikleri davranış ve tutumların adil olmadığını algılamaktadır. Bunun algının öğrencinin sosyoekonomik özellikleri ile güçlü bir ilişkisi olduğu belirtilebilir. Öğrencilerin sosyoekonomik özellikleri ile ayrımcılık ve adalet algıları arasında güçlü bir ilişki olduğu söylenebilir. Öğretmenler öğrencilerin sosyoekonomik özellikleri ile ilgili bilgi edinmeleri öğrencilerle daha sağlıklı ilişki geliştirmelerine neden olabilir. Öğrenci performanslarındaki gelişmeler dikkate alınarak değerlendirme yapılması daha uygun olacaktır, öğretmenler ilişkileri ve değerlendirmeleri için öğrencilere açıklayıcı bilgi verebilir. Bu da öğrencilerin algılarında olumlu değişime neden olabilir. Değerlendirme standartları önceden belirlenip öğrencilerle paylaşılabilir. Ayrıca, öğretmenlerin hizmet öncesi eğitimleri sürecinde empati yaparak ayrımcı davranmamalarını engellemeyi sağlayabilecek eğitim verilebilir.Problem Statement: In Turkey, students' perceptions about teachers' discrimination and justice behaviors and their effects on teacher-student relations have not been extensively studied. Within educational contexts, especially in justice literature, there is a lack of research about the perceptions of teacher candidates, as well as about teachers' and students' abilities to form a common meaning for symbols, values, and behaviors in order to better understand teacher-student relations, to know the process of forming relations, and to better train teachers. Purpose of the Study: This study aims to define students' perceptions about teachers' discrimination and justice behaviors. For that purpose, the relation between perceived causes of discrimination and justice was measured in terms of students' socio-economic status and gender. Method: Data were obtained from the students attending the Education Faculty of Mehmet Akif Ersoy, Pamukkale, Sinop, Ondokuz Mayıs, and Siirt Universities in Turkey. The study group consisted of 1,092 participants, comprising 61.17% girls and 38.83% boys. Data were analysed with correlation and t-test statistical techniques. Analysed data were presented with arithmetic means and percentages. Results: In general, students perceive that teachers discriminate due to socio-economic status. Data show that while 28.3% of students claim teachers do not discriminate based on socio-economic status, 71.7% say they do. Most students think that teachers behave unfairly in both distributing instruments, grades, punishment, rewards, and the like, and in their relations with some students. In this study, it was found that there is a negative correlation between students' perceptions of a teacher's relational justice behaviors and socio-economic status; thus, a student's socio-economic status can be an important variable in the perception of discrimination and justice. When a student perceives that s/he has been discriminated because of socio-economic status, the student thinks that teachers are unfair in their relations with students. When students think that teachers discriminate because of socioeconomic reasons, they are also of the opinion that teachers are unfair in their distributive and relational roles. Conclusions and Recommendations: Consequently, most students think that teachers' attitudes and behaviors in the classroom are unfair. They also think that this discrimination has a high correlation with students' socio-economic status. There is a strong relation between students' socioeconomic status and students' perceptions of discrimination and justice. Teachers may have more successful relationships with their students by ascertaining their socio-economic status. To overcome the prejudiced perceptions of students, teachers should always be fair and sincere in their affairs and also in evaluation processes
