Penal Populism, Populism and Democracy

Abstract

Zagadnienie populizmu, oraz populizmu penalnego, budzi bardzo silne odczucia oraz żywiołową dyskusję. Niestety bardzo często jest ona powierzchowna i nie dotyka istoty tych zjawisk i ich wpływu na demokrację i społeczeństwo.Opinie o populizmie, w przeważającej większości, przedstawiają to zjawisko jako wypaczenie i zagrożenie dla demokracji. Podobnie populizm penalny jest darzony niechęcią jako zjawisko prowadzące do zdecydowanie niekorzystnych dla społeczeństwa rezultatów. Wydaje się jednak, że powstanie i przybieranie na sile ruchów populistycznych jest jednak w większym stopniu sygnałem, że elity polityczne państwa są źródłem rozczarowania i niezadowolenia społeczeństwa. Choć rzeczywiście populizm psuje demokrację przez obniżanie jakości dyskursu politycznego i wzmacnianie konfliktu pomiędzy elitami a społeczeństwem, to jednak nie jest źródłem tych problemów a odpowiedzialnością za jego pojawienie się należy raczej obciążyć obdarzone władzą elity. Będąc sygnałem problemów nurtujących demokrację populizm, atakując elity, może jednocześnie dać im odpowiednią motywację do zmiany i reformy. Dodatkowo należy zauważyć, że zagrożenie ze strony populizmu jest przeważnie krótkotrwałe, a w pewnym stopniu może zapobiegać dużo groźniejszej chorobie- zamknięciu się elity politycznej i zdobyciu monopolu na sprawowanie władzy przez partie głównego nurtu. Prowadzi to do powstania zamkniętego systemu, gdzie w wyniku wyborów zmienia się co prawda rząd, ale zawsze w ramach jednego kręgu partii. Ma to bardzo negatywne efekty, gdyż partie rządzące, nie mając rzeczywistej konkurencji nie odpowiadają w wystarczającym stopniu przed wyborcami, co prowadzi do korupcji, spadku efektywności oraz stworzenia przepaści między elitami rządzącymi a społeczeństwem. Zjawisko tego typu jest dużo groźniejsze dla demokracji niż populizm, mający władzę tylko tak długo jak długo potrafi zmobilizować wyborców, czyli przeważnie tylko przez czas kryzysu.Populizm penalny, będący odpryskiem populizmu w sferze polityki kryminalnej, wydaje się jednak być zjawiskiem zdecydowanie negatywnym. Jego powstania nie można tłumaczyć spadkiem bezpieczeństwa obywateli- pojawił się bowiem paradoksalnie z okresem spadku przestępczości. Natomiast negatywne cechy populizmu, a szczególnie traktowanie demokracji tylko jako rządów mniejszości, a nie systemu norm prawnych i zasad chroniących prawa obywateli, jest szczególnie groźne w sferze polityki penalnej. Prowadzić może do stosowania kar niewspółmiernych do winy i czynu sprawcy, a jedynie odpowiadających oburzeniu społecznemu związanemu z przestępstwem. Także oferowanie prostych rozwiązań w sferze bezpieczeństwa niesie ze sobą wiele negatywnych rezultatów. Działania populistów są bowiem nieskuteczne, a nawet mogą prowadzić do spadku poczucia bezpieczeństwa obywateli, gdyż skupiają się na nielicznych i głośnych sprawach, a nie na przestępczości drobnej, która dotyka najszerszego kręgu adresatów. Trudno natomiast znaleźć pozytywne strony populizmu penalnego. Być może wpływa na zbliżenie wymiary orzekanych kar do społecznego poczucia sprawiedliwości, jednak koszty takiego zjawiska (zarówno społeczne jak i finansowe- demoralizacja więźniów i koszt ich utrzymania) są większe niż osiągane w ten sposób korzyści. Dlatego populizm penalny jest zjawiskiem zdecydowanie negatywnym i nie znajduje obrony w argumentach, które usprawiedliwiały zjawisko „zwykłego” populizmu.Populism and penal populism is considered as a threat to democracy and criminal justice system. This opinion is true in most cases, since populism antagonize society against rulling classes. Populists use negative emotions to gain power, and offer simple solutions of complicated problems. Unfortunatly they are often not effective, which causes disappointment in society. Populists use simple language to convince and mobilize people. They strongly criticize political enemies, which can prevent gaining consensun on key issues.All this features of populism have negative influance on democracy, howewer sometimes populism can also have a positive input. It can prevent rulling parties from closing acces to political scene for new initiatives. To sum up, while populism cen be a threst to democratic system, it is not so dangerous as most people belive it to be. Populism is only reaction to disapointing behaviour of rulling classes. It is also short-lived, so, in most cases, will not be a serious threat to political system of a democratic country