Универзитет у Крагујевцу, Факултет медицинских наука
Abstract
Akutni pankreatitis je zapaljenska bolest pankreasa povezana sa komplikacijama i visokom stopom smrtnosti u slučaju ispoljavanja teških oblika
bolesti. Cilj ove studije je bio da ispita faktore za koje postoje oprečni literaturni podaci o povezanosti sa nastankom komplikacija i povećanom smrtnošću kod pacijenata sa akutnim pankreatitisom, kao i one koji prethodo nisu dovoljno ispitivani.
Metodologija: Sprovedena je retrospektivna kohortna studija sa usađenim studijama tipa slučaj/kontrola, kojom su obuhvaćeni svi pacijenti lečeni zbog akutnog pankreatitisa u Kliničkom centru Kragujevac, Srbija, tokom trogodišnjeg perioda (od oktobra 2011. do decembra 2014. godine). Slučajevi su bili pacijenti koji su imali neku od komplikacija ili koji su umrli, dok su kontrolnu grupu činili pacijenti kod kojih nije zabeležena neka od komplikacija ili smrtni ishod. Povezanost između pretpostavljenih faktora rizika i opserviranog ishoda ispitivana je pomoću univarijante i multivarijantne logističke regresione analize, a rezultati su prikazani vrednostima sirovog i korigovanog unakrsnog odnosa šansi (OR) sa pripadajućim 95% intervalom poverenja (CI).
Rezultati: Značajna povezanost sa smrtnim ishodom kod akutnog pankreatitisa je nađena za težinu akutnog pankreatitisa, stariju životnu dob pacijenata, vrednost SOFA skora na prijemu, primenu infuzionih rastvora, primenu albumina, primenu mehaničke ventilacije, enteralnu ishranu putem NGS, nastanak sistemskih komplikacija i insuficijencije organa. Značajna povezanost sa nastankom nekroze kod akutnog pankreatitisa je nađena za stepen težine akutnog pankreatitisa, vrednost CRP-a na prijemu, prisustvo SIRS-a na prijemu, i insuficijencije organa. Značajna povezanost sa nastankom pseudociste kod akutnog pankreatitisa je nađena za vrednosti PCT-a i ukupnih proteina na prijemu, vrednost CT Balthasar skora na prijemu, dužinu primene NSAIL-a, primenu nekih od invazivnih terapijskih postupaka, i vrednost IL-10 trećeg dana bolesti.
Zaključak: Faktori rizika povezani sa nastankom komplikacija i smrtnog ishoda kod akutnog pankreatitisa mogu biti: pojava sistemskih komplikacija, insuficijencija organa, prisustvo komorbiditeta, vrednost SOFA skora, prisustvo SIRS-a, vrednosti IL-6, IL-8, IL-10 prvog i trećeg dana bolesti, primena opioidnih analgetika, primena albumina, vrednost glikemije na prijemu, dijabetes melitus, enteralna ishrana putem NGS, vrednost CRP-a na prijemu, pleuralni izliv na prijemu, primena mehaničke ventilacije, vrednosti PCT i ukupnih proteina na prijemu, CT Balthasar skor, dužina primene NSAIL-a, primena nekih od invazivnih terapijskih postupaka. Primena kristaloidnih rastvora može delovati protektivno tako što osam puta smanjuje rizik za nastanak smrtnog ishoda u odnosu na pacijente kojima su tokom lečenja ordinirani i kristaloidni i koloidni rastvori. I dalje smo daleko od kompletnog razumevanja imunskog i inflamatornog odgovora kod akutnog pankreatitisa, pa su zato neophodne studije koje će se u daljim istraživanjima fokusirati na uzročnu povezanost i mehanizme dejstva brojnih medijatora. Ova studija se može uzeti u obzir za stvaranje hipoteza za buduća
istraživanja, koja će se detaljnije baviti uzrocima nastanka komplikacija i smrtnog ishoda kod akutog pankreatitisa.Acute pancreatitis is an inflammatory condition associated with complications and with significant mortality rate in the case of severe forms of disease. The aim of this study was to investigate putative factors of increased mortality and
complications with contradictory prior evidence, and to reveal factors that were insufficiently explored previously.
Methods: A retrospective cohort study with nested case/control design included all adult patients treated for acute pancreatitis in Clinical Center of Kragujevac, Serbia, during the 3-year period (from October 2011 to December 2014). The cases were patients with complications or patients who died, while the controls were patients without complications and patients who survived. The associations between putative risk factors and the study outcomes were tested by univariate and multivariate logistic regressions, and expressed as crude and adjusted odds ratios (OR) with corresponding 95% confidence intervals (CI).
Results: Significant association with the lethal outcome in acute pancreatitis was found for advanced age, value of SOFA score on admission, use of infusion solutions, use of albumines, use of mechanic ventilation, enteral nutrition by nasogastric tube, sistemic complications and organ failure. Significant association with pancreatic necrosis was found for degree of severity of acute pancreatitis, value of CRP on admission, presense of SIRS on admission, and organ failure. Significant association with pancreatic pseudocyst was found for value of proteins on admission, CT Balthasar score on admission, duration of use of NSAID, use of some of the invasive therapeutic procedures, and the value of IL-10 on the third day of the disease.
Conclusion: Risk factors associated with the occurrence of complications and death in patients with acute pancreatitis may include: the occurrence of complications, organ failure, the presence of comorbidity, value of SOFA score, the presence of SIRS, the value of IL-6, IL-8, IL-10 first and third day of diseases, application of opioid analgesics, use of albumin, blood glucose value at the admission, diabetes mellitus, enteral nutrition via the nasogastric tube, the value of CRP at the admission, pleural effusion on admission, application of mechanical ventilation, the value of PCT and total protein at the admission, CT Balthasar score, duration of application of NSAIDs, application of some of the invasive therapeutic procedures. Application of crystalloid solutions may act protective by eight times reduces the risk of death compared to patients who were administered during treatment with crystalloid and colloid solutions. We are still far away from a complete understanding of the immune and inflammatory response in acute pancreatitis, which is why the necessary studies will be further research focus on causal connections and mechanisms of action of numerous mediators. This studies can be taken into consideration to create a hypothesis for future research, which will be detailed deal with the causes of complications and death in patients with acute pancreatitis
