De politiek van Westerse landen is sinds lange tijd georganiseerd langs diverse
maatschappelijke conflicten. Een van die conflicten, misschien historisch gezien wel
de belangrijkste, is dat tussen de economisch beter gesitueerden en de
minderbedeelden. In elke moderne democratie, zo betoogde Lipset eerder al, wordt
er een klassenconflict uitgevochten via de stembus. Politieke partijen zijn
georganiseerd langs de lijnen van de diverse klassenbelangen en trekken elk een
eigen specifieke achterban aan. In deze zin is stemmen niets minder dan een
voortzetting van de klassenstrijd waarin het conflict over de verdeling van de
middelen wordt vertaald in vaste banden tussen klassenpositie en partijen. Linkse
partijen vertegenwoordigen de arbeidersklasse en streven naar economische
herverdeling terwijl rechtse partijen de middenklasse vertegenwoordigen en ernaar
streven de economisch gunstige positie van de middenklasse te consolideren.
Daarom wordt vanouds gevonden dat arbeiders vaker op een linkse partij stemmen
en leden van de middenklasse op een rechtse. Echter, dit patroon van een links
stemmende arbeidersklasse en een rechts stemmende middenklasse is in veel
Westerse landen aan erosie onderhevig, zonder dat duidelijk is waarom.
In dit proefschrift is getracht te verklaren waarom arbeiders in de loop der
tijd steeds rechtser en leden van de middenklasse steeds linkser zijn gaan stemmen.
Omdat, zoals uit onderzoek van Paul Nieuwbeerta blijkt, aan klassenanalyse
ontleende hypothesen hiervoor weinig vruchtbaar zijn gebleken, is gekozen voor
een alternatieve benadering. Voornamelijk voortbouwend op het werk van Ronald
Inglehart, wordt in deze benadering gesteld dat de opkomst van een nieuw politiek
conflict, dat niets te maken heeft met het oude klassenconflict, verantwoordelijk is
voor de erosie van het klassieke patroon van een links stemmende arbeidersklasse
en een rechts stemmende middenklasse. De drie onderzoeksvragen die ik hierbij
gebruikt heb, zal ik hieronder kort weergeven en de voornaamste resultaten
samenvatten.Since 2002 Peter Achterberg (1977) has been working at the department of Sociology
at Erasmus University Rotterdam, and at the Amsterdam School for Social science
Research (ASSR). He is currently working as a post-doctoral fellow studying the
changing support for the welfare state and changing patterns of solidarity in
Western societies. He has published some papers in: European Journal of Political
Research, International Sociology, Mens & Maatschappij, Sociologie, Sociologische
Gids, Mens & Maatschappij, Tijdschrift voor Sociologie, and Tijdschrift voor
Arbeidsvraagstukken
