Gemser, B

English

AJOL - African Journals Online

P. J. N . S m al, Die Universalisme in die Psalms. Academisch Proefschrift,Vrije Universiteit te Amsterdam. Uitg. J. H. Kok, Kampen, 1956, 235 bis. Prijs f  6.90.Met hierdie proefskrif het Ds. Smal, by ons welbekend as student aan die Universiteit van Pretoria, later ook as predikant by een van die gemeentes van die Ned. Herv. o f Ger. Kerk van Groter Pretoria en as tydelike dosent van A fd. B. van die Teologiese Fakulteit, na vier jaar oorsese studie welverdiend sy doktorsgraad in die Godgeleerdheid verkry. A s mens enigsins bekend is met die verlerlei moeilikhede wat Ds. Smal te oorwinne gehad het tydens sy verblyf in die buiteland, is ’n gelukwens vir die welvolbragte taak des te meer op sy plek. W aar die uitgesproke doel van ons Studies is „die bevordering van die Bybels- Reformatoriese Teologie in Suid-Afrika”  kan ons ons blydskap uitspreek oor hierdie bydrae tot die eksegetiese en bybels-teologiese arbeid waarmee die Afrikaanse teologiese literatuur verryk is en aan die jong doktor ’n lang en vrugbare werksaamheid in die ry van Outestamentici toewens.In die Inleiding definieer die skrywer eers die begrip Universalisme wat hy in tweeërlei sin gebruik, in pregnante sin as die universalisme van die genade, waardeur die heil nie tot Israel beperk is nie maar ook die ander volke daarin mag deel, in ruimer sin as die voorstelling dat die mag van die God van Israel nie tot Israel beperk is nie maar Hy Horn ook met die ander volke bemoei in gerig en genade en openbaring. Daarby betrek die skrywer sy ondersoek ook tot die teengestelde van universal­isme, d.i. partikularisme, wat hy ook weer in twee onderskei, nl. die partikularisme „in  bonam partem”  waaronder die uitverkiesing (veral tot diens) van Israel en die verbond met hierdie volk verstaan word en die „in  malam partem”  waaronder verstaan word die beperking van die religieuse goedere tot die bepaalde volk, die vereenselwiging van G od se saak met die van Israel, wat qua talis seker sou kan wees van die hulp van God. Deur hierdie breë, enigsins vloeiende begripsbepaling is dit duidelik dat die studie meer omvat as wat die titel uitdruk, en dat daar gevaar is vir minder skerpe onderskeidinge, minder duidelike aanvoel van teenstellinge en spanninge in Israel en die O u Testament en minder klare wins vir die verstaan van Israel se godsdienstige strijd en oorwinning (of nederlaag). O ok in sake die tweede punt van die Inleiding, dat van pogings tot datering van die Psalms afgesien word (dit kom selfs nie tot rubrisering van gelykgestemde Psalms nie) en dat in die samevattende slotbeskouings „kriskras uit die Pss. siteer”  word (bl. 15), moet opgemerk word dat sodoende groot gevaar geloop word dat die historiese element in Israel se Godsopenbaring en daarmee die insig in sy betekenis te kort gedoen word. Die betekenis van die studie vir die historia revelationis is daardeur gering; as duidelike „tydlose” sistematisering van Outestamentiese gegewens oor die betrokke onder- werpe, soos die laaste hoofstuk, bl. 206-228 gee het dit beslis verdienste (besonder afd. 5., bl. 209v., oor die eties-religieuse bepaaldheid van die92hand tussen Jahwe en Israel is belangrik vir die regte verstaan van die , ,partikularisme” ).Ongetwyfeld het die proefskrif ook sy waarde as eksegetiese werkstuk. In die groot middestuk, hoofstuk II van 190 bladsye, word 55 Psalms aan ’n eksegetiese ondersoek onderwerp, veral dié verse daarvan wat op die onderwerpe van die proefskrif betrekking het. By die eksegese word uitvoerig met die standaardwerke op die gebied van die Psalmver- klaring rekening gehou asook meermale monografieë en tydskrifartikels bespreek. G eloof moet word dat die skrywer in sy uitvoerige weergawe van ander ondersoekers se menings daaraan alle reg doen; hy is dikwels sterker en uitvoeriger in sy bestrydings as in sy eie posisiestelling en bewysvoering (vgl. bv. sy bespreking van elohim in Ps. 82 waar by ’n bespreking en bestryding wat 11 bladsye beslaan, slegs 11 reëls met ’n opsomming van ’n bonte ry tekste, bl. 136, moet volstaan om eie opvatting te adstrueer en te staaf). By menige psalm en vers vra mens hom af wat sy bespreking eintlik met die onderwerp van die proefskrif te doen het en lyk dit o f ’n soort eksegesedwang en -drang hom van die ondersoeker meester gemaak het, wat ’n ongevaarlike maar ook tyd- en ruimterowende aberrasie is, al verhoog dit miskien die gebruikswaarde van die boek as naslaanwerk vir die eksegeet. Die skrywer se eksegese is gewoonlik behoudend en gesond-nugter; teksemendasies word selde voorgestel, al kan ’n sewetal opgemerk word (Ps. 8:2, 33:7, 65:9, 72:9; 87:5, 99:4, 139:16); invloed van algemeen oud-oosterse mitologiese spraakgebruik word nie geheel ontken nie (vgl. by Ps. 19:5-7, 48:3, 72:8). Die „troons- bestygingsformule” Jahwe malak word goed vertaal en verstaan (bl. 147, 153), al word van ’n kultiese fees afgesien. Ps. 110 is volgens die skrywer (en sy promotor, Prof. N. H. Ridderbos) die enigste direk Messiaanse psalm ! (vgl. ook Stelling IV ; aangaande die gebruik van Jesus van die veronderstelde Davidiese outerskap van die ps. het die skrywer die opvatting in Tekst en Uitleg bl. 104v. gegee verwaarloos, origens menimaal van die deeltjie gebruik gemaak).By die vele verse en ook wel psalms wat die skrywer behandel sonder dat hulle direkte betrekking op sy onderwerp het, val dit te meer op hy heel wat ander psalms en psalmsverse nie vermeld n ie; ek het ’n 24-tal psalms gevind waar die onderhawige kwessie wel degelik gevind word en wat tog nie in die eksegestiese hoofdeel voorkom  n ie; as opmerklikste noem ek Ps. 37 (as ons i.p.v. ,,land”  telkens „aarde”  vertaal soos die Afrikaanse Bybel), 57:10vv., 60, 76:9-13, 83:17, 19, 89:6-13, 23-28 (!), 93, 118:10w ., 136, 138:lv., 4v., 150:6.In die Konklusie is baie verdienstelike uiteensettings; naas die reeds genoemde verwys ek na bl. 223 waar erken word dat van aktiewe sending- saksie by die psalmiste geen sprake is nie, bl. 224 waar die drieërlei wyse van uitbreiding van die Godsryk verduidelik word, bl. 228 waar op die verskil van O u en Nuwe Testament gewys word. Die ekskurs oor die vraag o f die huidige volk Israel nog as die uitverkore volk beskou moet93word, bl. 226-228, was onnodig en is by sy vrywel verwaarlosing van Rom. 9-11 heeltemal ontoereikend.Van die 21 Stellinge wat die boek vergesel is daar heel wat interessante, vir Bybeleksegese (IV en V), oor S.A . pers (XII), oor ons psalm-melodieë (XIV, XV), wysiging van Formuliere (XVI), evengelisasie en sending (XVIII, XIX) en immigrasie (XXI), met die meestes waarvan mens graag sy instemming betuig.13 J u l ie  1956 B. G e m s e r .* *D r . M .  C. S m i t , Het Qoddelijk Qeheim in de Qeschiedenis, K a m p e n  1955.34 bladsye, prys in Nederland /1.25.Het Qoddelijk Qeheim in de Qeschiedenis is die rede wat Dr. M. C. Smit uitgespreek by sy ampsaanvaarding as Hoogleraar in die Geskiedenis van die Middel Eeue en in die Teorie van die Geskiedenis aan die Vrije Universiteit te Amsterdam op 27 September 1955.In ’n wysgerig-theologiese betoog vra die skrywer aandag vir die “ transmundane relatie” waarin God die mens én die geskiedenis opneem. Dit is vir die historikus belangrik om die werklikheid van die geskiedenis nie net te benader vanuit die gewone „wêreldlike gebeurtenisse”  nie, maar om ook die relasie met en tot God in ag te neem. Die probleem bly egter, soos Prof. Den Boer dit in sy boekie „Benaderbaar verleden” gestel het, dat die historikus nie anders kan as om sy eie oortuiging, wat agter sy geskiedskrywing lê, ook uit te spreek nie. Daarom bly dit ’n ope vraag wetenskapliker is om te sê : Leiden was in 1574 in die hoogste nood en toe het ’n groot storm opgesteek, o f  om te sê : Leiden was in 1574 in die hoogste nood en toe het Qod deur middel van ’n storm  uitred­ding gebring.Die skrywer maak egter beslis beswaar teen die gewoonte om  in bepaalde los gebeurtenisse in die geskiedenis „G ods hand”  te sien. Aan die ander kant verwerp die skrywer ook die gedagte dat die historikus hom van ’n oordeel oor Gods handele in die geskiedenis sal onthou. „G od  moet niet blijven buiten onze affirmaties van het concrete”  (blz. 31).By hierdie oortuiging van die skrywer kom mens dan natuurlik tereg op die terrein van die theologiese oriëntering en van die subjektiewe waardering en dan hang die geskiedskrywing daarvan af hoe nugter ons die „transmundane relatie” benader, ’n Doornige kwessie.Ten besluite, ’n interessante geskrif, wat alhoewel dit soms aan helderheid ontbreek, beslis ook by die nie-historici aanbeveel kan word.A. D. P o n t .94

P. J. N. Smal Die Universalisme in die Psalms. Academisch Proefschrift, Vrije Universiteit te Amsterdam. Uitg. J. H. Kok, Kampen, 1956, 235 bls. Prijs f 6.90

https://www.ajol.info/index.php/hts/article/download/147694/137197

P. J. N. Smal Die Universalisme in die Psalms. Academisch Proefschrift, Vrije Universiteit te Amsterdam. Uitg. J. H. Kok, Kampen, 1956, 235 bls. Prijs f 6.90

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

AJOL - African Journals Online