Gemser, B

English

AJOL - African Journals Online

die K vir Klaagmuur nog aangebring word, en op bl. 114 reëls 8 en 9 omgewissel.Die 16/ wat die boekhandel in Nederland vir hierdie ryke geskrif vra kan elkeen van ons lesers maar gerus daarvoor bestee en dan ’n paar bioskoopbesoeke o f sportvertonings daarvoor opgee. Die genot hieraan ontleen is dieper, duursamer en heel wat meer gevarieer.19 J u l ie  1956 B. G e m sf .r .*  *Dienstboek voor de Nederlandse Hervormde Kerk, in ontwerp. Uitg. Boeken­centrum, ’s Gravenhage, 1955. 424 bis. Prys f.6.-D r. A. F. N. L e k k e r k e r k e r , Kanttekeningen bij het Hervormde Dienstboek. Deel I, 140 bis., 1952. Deel II, 108 bis., 1955. Uitg. Boekencentrum, ’s Gravenhage. Prys f.3.50 elk.Hierdie drie boeke (’n derde deel Kanttekeningen word in die W oord V ooraf van deel II aangekondig) is ’n vreugde en skat vir elkeen wie die erediens van die Hervormde Kerke waar ook ter wereld ter harte gaan. Ons het persoonlik van Ds. Hageman van die Hervorm-Kerk in Amerika verneem en ook in die Reformed Review van dié Kerk gelees hoe ernstig die nuwe Dienstboek van die Nederlandse Kerk ook daar in studie geneem is en hoe verblyd hulle is in die liturgiese ontwaking waarvan dit blyk gee. Ons kan nouliks beter geskrifte wens in die hande van ons predikante en kerkraadslede en van elke gemeentelid wat bewus aan die erediens wil meedoen. Die ou kerklike gewoontes en formuliere kry nuwe betekenis, frisheid en inhoud by die lees hiervan en die konsti- tuërende elemente daarvan word in hulle somtyds gewysigde vorm of rangskikking tot nuwe lewe gewek. W aar ook in ons Kerk die liturgiese besef en besinsing met die dag aan betekenis win, sal ons geweldig veel inligting en besieling aan hierdie studies en studieresultaat kan ontleen. Trouens die Dienstboek is nie alleen resultaat van studie nie, maar van ’n kerklike vernuwing, van gebed en wil tot samewerking, van herwonne kerksbesef en geloof en gehoorsaamheid aan die ekumeniese eenheid van die belydende Christenheid.U it boektegniese oogpunt is die Dienstboek met sy 424 bladsye in so ’n handige formaat, so sterk en soepel gebind en met drie leeslinte in verskillende kleur voorsien ’n meesterstuk. O ok die Kanttekeningen hanteer allergerieflikst. Die bekende uitgewery van die Nederlandse Hervormde Kerk, Boekencentrum N .V ., verdien alle lof vir hierdie produkte. Die pryse waarvoor hulle aangebied word is verbasingwekkend laag.Die Dienstboek bevat verskillende Ordes van Dienst vir die gebruik- like eredienste van die Hervormde Kerk, die Sondagmörediens, Sondag- aand-, Doop- en Nagmaalsdienste, Bevestigings van Dienaars van die88Woord, Ouderlinge en Diakens, en Huweliksbevestiging. Selfs Ordes van Diens vir ’n Leerdiens (kategismusprediking), van Dienste waar ’n ander persoon as die predikant voorgaan, vir bevestiging in een van die bedieninge wat met die nuwe kerkorde in kerklike verband ingeskakel is, soos evangeliste, jeugvverkleiers, sosiale werksters, vir uitsluiting uit en wederopneming in die gemeente (wat die ou formuliere van die Ban en wederopneming vervang deur stukke wat veel meer die ware christelike gees van hierdie tugoefening uitdruk). Verblydend is ook dat daar ’n aparte Orde van Diens vir die Openbare Belydenis van G eloof en toelating van nuwe lidmate tot die Nagmaal opgestel is, waaraan seker ook by ons groot behoefte is, en wat tewens daarvoor kan dien om  die omslagtige formulier vir die Doop aan volwassenes te vervang, hoewel ook dit nog in die Dienstboek voorkom. By die Diensorde vir die bevestiging van ouderlinge en diakens is veral die diakenamp veel meer skriftuurlik gefundeer en op die teenwoordige tydsbehoeftes uitgebrei.Daar is ’n groot keuse van Ordes van Diens (of Formuliere) gelaat. So is daar vyf vir die Sondagmórediens, vyf vir die Doopdiens (met ’n sesde in die Aanhangsel, bl. 372), vyf vir die Nagmaal (dat hierby ’n bekorte formulier vir die Nagmaal met ’n sieke bygevoeg is, sal ons seker ook verwelkom), drie vir die Bevestiging van Dienaars van die W oord en van Ouderlinge en Diakens elk, vier vir die Huweliksbe- vestiging (met nog een in die Aanhangsel).Daarna volg omstreeks op die helfte van die Dienstboek die rubriek „Gebeden en W oorden die in de vergadering der gelovigen gebruikt worden” , waarin eers in die volgorde van die Ordes van Diens (dus van die gewone gang van die eredienste) en daarna in die volgorde van die kerklike jaar ’n skat van tekste, Skrifgedeeltes en gebede gegee word vir die gebruik sowel van die voorgangers in die erediens as van die gewone gemeentelede. U it die groot gebedeskat van die Kerk van die eeuwe is hier ’n ruime en treffende keus gemaak. Besonder die gebede van Calvyn, Luther, Kohlbrugge en Miskotte het my hierin getref. ’n Versameling gebede vir Kerk en Huis volg, en daarna gebede vir die Huisgemeente, soos die huisgesin hier teologies juis word aangegee; daaronder ook kindergebede, in prosa en poësie, wat seker ook heel wel­kom is.O ok ’n orde vir ’n begrafnisdiens is opgeneem, sowel vir in die huis as by die graf. Die ou Sieketroos van van Hille is vervang deur een wat die moderne mens seker meer sal aanspreek, waarin ook weer ’n skat van gebede, van psalm- en gesangverse en (uitnemend) ook stukkie kort gedeeltes uit die Heidelbergse Kategismus opgeneem is.Twee ordes vir die ingebruikneming (seker beter Protestantse uitdrukking as „inwyding” ) van ’n kergebou word gebied, waarvan na ek meen, reeds hier by ons met besondere stigting gebruik gemaak is.Die “ Toelichting” op bl. 359-369 verduidelik sowel die gang van die Ordes van Diens op bl. 7-205 as die Gebede en W oorde vir die ver-89gadering van die gelowiges en ander gebede op bl. 206-358. Ek sou lesers en gebruikers wil aanraai om veral eers hierdie toeligting te lees, om sodoende beter in die Dienstboek tuis te raak. Op bl. 381-420 volg tenslotte Musiek wat by verskillende onderdele van die liturgie gebruik kan word.Wat ook besonder nuttig is, is die duidelike onderskeiding van die samestellende dele van ons ou en van gewysigde „Form uliere” , waardeur ons veel beter insig in en greep op hulle inhoud verkry. Mens leer so weer allerlei verstaan en waardeer waar mens miskien lang skepties o f verleë teenoor gestaan het; so het dit my gegaan met die „Terugwysing van die onboetvaardiges”  in ons Nagmaalsformulier, wat in een o f ander vorm by al die Ordes van Diens vir die Nagmaal gehandhaaf is en selfs in die gewone Sondagmórediens ’n vaste element van die Genadever- kondiging is (bl. 85, vgl. 232v. en 361). Waardering vir die ou en geëikte groei by die bestudering van die Dienstboek tegelyk met dat die skrik en huiwering vir die nuwe, ongewone (wat dikwels juis die ouere blyk te wees) verdwyn.Die Kanttekeningen van Dr. Lekkerkerker help besonder veel om die belang en betekenis van die erediens en sy samestellende elemente te verstaan. Die hoofstuk oor Liturgiek in dl. I is insiggewend, en op Bybelse gegewens en kerklike gebruik gegrond. In dl. I word verder al die samenstellende dele van die gewone Sondagse erediens bespreek. Daar sou veel uit aan te haal wees om te laat sien wat ’n skat van suiwere religie in die ou vorme en formulerings bewaard is, en hoe die bestudering van die geskiedenis van die liturgie ons gebruiklike sekerhede somtyds heeltemal onderstebo gooi en ons geëikte vorme as modernistiese nuwig- hede blootstel.Die Ilde deel van die Kanttekeningen is grotendeels gewyd aan die Ordes van Diens vir die Heilige Doop. ’n Besonder nuttige hoofstuk hier is die oor „H et goed recht van de kinderdoop” . Misvattinge van die D oop soos voortkomende uit die Kuyperiaanse leer van die ver­onderstelde wedergeboorte word in die verskillende ordes nog sterker afgewys as dié van Karl Barth. Noukeurige lesing van hierdie deeltjie asook van die voorgestelde Doopordes en -gebede verskaf ’n skat van gedagtes om die Kinderdoop, sy grond en heerlikheid beter te verstaan en aan te voel. Ons hoop ten seerste dat Dr Lekkerkerker voort sal gaan met die liturgiese arbeid van die Hervormde Kerk van Nederland op hierdie wyse te belig en te verduidelik.Hoe hierdie arbeid en voorlopige resultate soos in die Dienstboek aangebied verstaan moet word, sê die Inleiding van die boek self namens die Generale Synode van die Kerk ten duidelikste. Dit word ’n ontwerp genoem, en die Kerk sal geruime tyd in die geleentheid gestel word om dit in die praktyk te toets. En met instemming word na die woorde van Luther uit 1525 in gelyke verband verwys: „V oor alles versoek ek vriende- lik, selfs om G ods wil, dat almal wat hierdie orde van diens van ons wil90navolg, om daarvan geen dwingende wet te maak o f iemand se gewete daarmee te verstrik o f te vang nie, maar om die na Christelike vryheid te gebruik . . .  en tog tegelyk in liefde daarna te streef om van enerlei gesindheid te wees, soos alle Christene enerlei D oop en enerlei Nagmaal het” .16 Julie 1956 B. G e m s e r .*  *Bijbelse Dagboekje, bewerkt naar de leesrooster „Een jaar met de Bijbel”opgesteld door het Nederlands Bijbelgenootschap. Kolibri-reeks.Boekencentrum N .V . ’s Gravenhage, 1955. 296 bis. Prys f. 2.50. Ochtendwijding 1956. Een hulp voor dagelijkse Bijbellezing. In opdracht van de Raad voor het Jeugdwerk te Amsterdam uitgegeven door Boekne-centrum N.V. te ’s Gravenhage. 12 bis. Prys f. 1.40.Hierdie twee dagboekies kan hartelik aanbeveel word, sowel om hul keurige en handige voorkome en formaat en lae prys as veral om hulle inhoud. In die eerste volg die oordenkings van ongeveer 24 reëls elk met pakkende opskrifte, skrifperikoop, teks en sluitend met ’n aanwysing van psalm o f gesang die kerklike jaar in soveel moontlik deurgaande lesing van Bybelboeke of gedeeltes daarvan. Die Regsiter agterin vermeld die Bybelgedeeltes in die volgorde van die Bybelboeke, wat die naslaan vergemaklik en waaruit blyk dat O u en Nuwe Testament ongeveer eweveel aandag kry. Uiteraard is daar verskil in treffendheid van die oordenkings, wat egter almal die voordeel het dat hulle meer teksverklaring en dus Skrifgetuienis as persoonlike toepassing en dierbaar- hede bevat. Name van die medewerkers word nie genoem nie. Dit is wel die geval in die tweede geskrif „Ochtendwijding” , waar twaalf mede­werkers vermeld word wat elk vir ’n halwe maand se oordenkings verant- woordelik is. ’n Besonderheid van hierdie boekie is ook dat eweëens agterin kort inleidings gegee word op die Bybelboeke waaruit perikope en tekste geneem is en ’n reeks gebede vir oggend en aand en die sewe weekdae tegelyk met onderwerpe van voorbede. Hier word inderdaad die „huisgemeente”  openbaar waarvoor ook die Hervormde Dienstboek so veel belangstelling toon. Elke week het sy teks en lied, elke Sondag sy eie perikoop en oordenking, terwyl op ander weekdae deurlopende Skrifperikope gebied en behandel word, met opgaaf van ander perikope vir die aand. Die oordenkings is besonder kort, ongeveer 12 reëls elk; maar mens verbaas en verheug jou daaroor dat in so weinig woorde soveel kemagtigs en aktueels gesê kan word.16 Julie 1956 B. G e m s e r .91

Dienstboek voor  de Nederlandse Hervormde Kerk, in ontwerp. Uitg. Boekencentrum, ’s Gravenhage, 1955. 424 bls. Prys f.6

https://www.ajol.info/index.php/hts/article/download/147689/137192

Dienstboek voor de Nederlandse Hervormde Kerk, in ontwerp. Uitg. Boekencentrum, ’s Gravenhage, 1955. 424 bls. Prys f.6

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

AJOL - African Journals Online