Celem pracy jest ukazanie standardu pełnienia roli nauczyciela w świetle wybranych koncepcji jego funkcjonowania w zawodzie oraz teorii osobowości człowieka. Do oceny standardu (sposobu) pełnienia roli nauczyciela wykorzystano koncepcję Krzysztofa Rubachy, według której rola ta rozciąga się między dwoma biegunami: adaptacyjnym (przedmiotowym) oraz heurystycznym (podmiotowym). Uzyskane wyniki przedstawiono w kontekście trzech typów racjonalności poznawczej człowieka: instrumentalnej, praktycznej i emancypacyjnej oraz z perspektywy podmiotowego sposobu bycia w świecie: bycie autonomicznym podmiotem, bycie w roli, bycie bezrefleksyjnym i trzech rodzajów tożsamości: anomijnej, tożsamości roli oraz tożsamości autonomicznego „Ja”. Interpretacji wyników dokonano też w świetle transgresyjnej koncepcji osobowości człowieka Józefa Kozieleckiego. Wyniki badań pokazują, że większość nauczycieli prezentuje adaptacyjny standard funkcjonowania w zawodzie.The aim of this paper is to show the standard of a performing teacher’s role in view of selected concepts of teachers’ functioning in the profession as well as theories of human personality. In order to assess the standard of a performing teacher’s role, Krzysztof Rubacha’s concept was used. In the said concept, the social role of a teacher is spread between two opposites: adaptive (instrumental) and heuristic (autonomous). The obtained results were presented among others in terms of three types of human cognitive rationality: instrumental, practical and emancipatory as well as from the perspective of an autonomous way of being in the world: being an autonomous subject, being in the role, being unreflective and three types of identity: anomic, role identity, and the identity of autonomic “I”. The results were also interpreted in view of Józef Kozielecki’s transgressive concept of human personality. The results of the research show that the majority of teachers present the adaptive standard of functioning in the profession
