Pollman, Jesper N.

Van Yperen, Nico W.

Zwenk, Frederike

Dutch

In de publieke opinie worden voetbalscheidsrechters nogal eens afgeschilderd als op macht beluste personen. Maar hoe sterkis de drijfveer ‘macht’ eigenlijk onder voetbalscheidsrechters? Welke drijfveren (macht, autonomie, verbondenheid, structuur en maatschappelijke verantwoordelijkheid) kenmerken hen? En hoe sterk zijn deze verschillende drijfveren gerelateerd aan de motivatie om goed te presteren

ARTS repository - University of Groningen

   University of GroningenBasale drijfveren en motivatie van de voetbalscheidsrechterVan Yperen, Nico W.; Pollman, Jesper N.; Zwenk, FrederikePublished in:SportGerichtIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:2019Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):Van Yperen, N. W., Pollman, J. N., & Zwenk, F. (2019). Basale drijfveren en motivatie van devoetbalscheidsrechter. SportGericht, 73(5), 6-9.CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license.More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne-amendment.Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Download date: 07-06-2022Sportgericht nr. 5 | 2019 - jaargang 736SPORTPSYCHOLOGIEEen centrale vraag binnen de psycho­logie is waarom mensen de dingen doen die ze doen. Een afgeleide, meer specifieke vraag is waarom mensen ervoor kiezen om voetbalscheids­rechter te worden en in die rol goed willen presteren. Een mogelijke reden is het betrokken willen blijven bij het voetbal wanneer zelf spelen niet meer tot de mogelijkheden behoort, bij­voorbeeld door een blessure. Mensen kunnen ook scheidsrechter worden omdat zij het leiden van sportwed­strijden ‘gewoon’ leuk vinden om te doen, en dit ook goed willen doen; het geeft hen plezier. Weer een andere re­den is dat scheidsrechters nu eenmaal nodig zijn, dat verenigingen scheids­rechters moeten leveren en dat je een dienst wilt leveren aan jouw club.Oorzaken van motivatieDieper liggende oorzaken van moti­vatie betreffen de basale drijfveren van mensen. In het geval van scheidsrech­ters zou dit het machtsmotief kunnen zijn. Mensen kunnen ervoor kiezen om scheidsrechter te worden  omdat ze het fijn vinden om leiding te geven, anderen aan te sturen en het voor het zeggen te hebben. Duidelijk is dat deze machtsbehoefte in de formele leiderschapsrol van scheids­rechter bevredigd kan worden. Maar er zijn vanzelfsprekend meer basale drijfveren te onderscheiden, waar­onder de behoeften aan autonomie, verbondenheid, structuur en maat­schappelijke verantwoordelijkheid. Het vervullen van basale behoeften is essentieel voor de motivatie en het optimaal functioneren van individuen en groepen (zie o.a. Deci & Ryan1). Doel van het onderzoek dat we hier beschrijven was om in de populatie van voetbalscheidsrechters te achter­halen hoe sterk de verschillende  basale drijfveren zijn en hoe sterk deze gerelateerd zijn aan de motivatie om goed te presteren als voetbal­scheidsrechter.Vijf basale drijfverenInherent aan hun rol hebben scheids­rechters in zekere mate controle over anderen; zij zijn immers formeel ‘de baas’ op het veld. Onze verwachting was derhalve dat mensen die deze rol vervullen, gedreven worden door een relatief sterke behoefte aan macht en invloed, ofwel de behoefte om andere mensen aan te sturen en het voor het zeggen te hebben.2 Maar is dit ook hun belangrijkste drijfveer? Worden ze vooral door deze machtsbehoefte gedreven, zoals het stereotype beeld doet vermoeden? Dit zal worden ge­toetst in relatie tot vier andere basale drijfveren, waaronder de behoeften aan autonomie en verbondenheid.Autonomie betreft zelf invloed hebben op de keuze van je activiteiten en taken, zelf kunnen bepalen wat goed voor je is.1 Verbondenheid refereert Basale drijfveren en motivatie van de voetbalscheidsrechterNico W. Van Yperen, Jesper N. Pollman & Frederike ZwenkIn de publieke opinie worden voetbalscheidsrechters nogal eens afgeschilderd als op macht beluste personen. Maar hoe sterk is de drijfveer ‘macht’ eigenlijk onder voetbalscheidsrechters? Welke drijfveren (macht, autonomie, verbondenheid, structuur en maatschappelijke verantwoordelijkheid) kenmerken hen? En hoe sterk zijn deze verschillende drijfveren gerelateerd aan de motivatie om goed te presteren?Foto's: KNVBSportgericht nr. 5 | 2019 - jaargang 73 Sportgericht nr. 5 | 2019 - jaargang 73 7aan onder de mensen zijn, je deel voelen van een team of groep.3 Aannemelijk is dat beide drijfveren voor scheidsrechters belangrijk zijn. In hun rol kunnen zij nadrukkelijk hun eigen stem laten horen, initiatief tonen en proactief zijn. Verder doen het inherent sociale karakter van de activiteiten van scheidsrechters en het samenwerken met anderen vermoe­den, dat ook de behoefte aan verbon­denheid een belangrijke rol speelt.Hetzelfde geldt mogelijk voor de behoefte aan structuur. Personen die hier een sterke behoefte aan hebben, houden van ordening en regelmaat, willen precies weten waar ze aan toe zijn.4 Nu zijn er maar weinig activi­teiten die meer structuur bieden dan het expliciet volgen en toepassen van bestaande regels, waardoor het aan­nemelijk is dat ook de behoefte aan structuur een belangrijke basisbe­hoefte van scheidsrechters is. Tot slot is er de behoefte aan maat-schappelijke verantwoordelijkheid: vanuit het belang van de eigen orga­nisatie, bijvoorbeeld een club of een bond, zinvolle bijdragen leveren aan de maatschappij.5 Voetbalscheids­rechters kunnen deze behoefte onder meer vervullen door ambassadeur te zijn voor de club of de bond (in dit geval de KNVB) waarmee ze zich verbonden voelen. Immers, sport heeft een belangrijke maatschappe­lijke functie, wat met name geldt voor voetbal, de grootste georganiseerde sport van Nederland.6 In het ama­teurseizoen 2017/2018, bijvoorbeeld, dienden 623.394 officiële veldwed­strijden geleid te worden door een scheidsrechter.7 Voetbalscheidsrech­ters hebben de verantwoordelijkheid voor deze maatschappelijke taak op zich genomen. Daarom kan worden verwacht dat ook de behoefte aan maatschappelijke verantwoordelijk­heid een sterke basale drijfveer is voor voetbalscheidsrechters.Deelnemers en procedureIn de context van ‘De motivatie  van de voetbalscheidsrechter’ is  per e­mail vanuit de KNVB een link naar een digitale vragenlijst verzon­den aan alle KNVB­scheidsrechters  (N = 4236), met uitzondering van  1) de scheidsrechters die betaald voet-bal floten en 2) clubscheidsrechters. De scheidsrechters werden verzocht om de vragenlijst binnen twee weken in te vullen. Na één week werd per e­mail een herinnering verzonden aan iedereen die op dat moment de vragenlijst nog niet had ingevuld of verzonden.Uiteindelijk is de vragenlijst door 1703 KNVB­scheidsrechters bruik­baar ingevuld en geretourneerd (40,2% respons; zie Pollmann8 voor details). Van deze 1703 participan­ten was 99,1% man. Merk op dat met 42 vrouwen in de totale popu­latie9 het aantal van 16 vrouwelijke respondenten representatief is (1,0%). De gemiddelde leeftijd van de respondenten was 49,3 jaar (SD = 16,9). Gemiddeld waren ze 16,8 jaar actief als KNVB­scheidsrechter (SD = 14,1), floten ze 37,5 wedstrijden per jaar (SD = 31,0) en spendeerden ze 6,9 uur per week (SD = 4,2) aan het arbitreren van wedstrijden, inclusief reistijd en voorbereidingen.De hoogst afgeronde schoolopleiding loopt uiteen van lager onderwijs (4,6%) tot HBO of Bachelors (24,3%) en Masters, Doctoraal, of Doctoraat (6,6%). Wat betreft de hoogst afge­ronde scheidsrechtersopleiding had 28,2% de Basis Opleiding Scheids­rechter (BOS) of Opleiding Vereni­gingsscheidsrechter afgerond,  28,1% Scheidsrechtersopleiding 3, 28,9% Scheidsrechtersopleiding 2 en 11,5% Scheidsrechtersopleiding 1. Ruim 3% vulde ‘anders’ in.MeetinstrumentenMotivatie is gemeten aan de hand van het volgende item: ‘Hoe gemoti­veerd ben je om goed te presteren als voetbalscheidsrechter?’ Deze vraag werd beantwoord op een schaal van 1 (helemaal niet) tot 7 (in extreem sterke mate).Bij het meten van de drijfveren was de inleidende vraag: ‘In algemene zin (ook buiten mijn rol als KNVB­scheids­rechter om) heb ik de behoefte …” Ook deze vragen werden beantwoord op een schaal van 1 (helemaal niet) tot 7 (in extreem sterke mate). De behoeften aan autonomie (∝ = .85), verbondenheid (∝ = .83) en structuur (∝ = .82) zijn gemeten aan de hand van de door Van Yperen et al.10 ont­wikkelde vier­itemschalen. Specifiek voor dit onderzoek zijn in hetzelfde format twee schalen ontwikkeld die de behoefte aan macht (∝ = .88) en aan maatschappelijke verantwoordelijk­heid (∝ = .84) meten. Een hogere score geeft een sterkere behoefte aan. Alle items staan in tabel 1. Een factorana­Sportgericht nr. 5 | 2019 - jaargang 738SPORTPSYCHOLOGIElyse liet zien dat de vijf basisbehoeften niet alleen theoretisch, maar ook empirisch goed te onderscheiden zijn (zie Pollmann8 voor details).ResultatenIn tabel 2 worden ­ onder meer ­ de gemiddelden en standaarddeviaties van de vijf basale drijfveren en de correlaties daartussen weergegeven. De behoeften aan maatschappelijke verantwoordelijkheid en autonomie zijn het sterkst. De behoeften aan verbondenheid en macht blijken in deze populatie het minst sterk.Verder laat een correlatie­analyse zien dat in vergelijking met de andere psy­chologische behoeften, de behoefte aan maatschappelijke verantwoorde­lijkheid sterker samenhangt (Fischer zs > 4.43, ps < .001) met de motivatie om goed te presteren als voetbal­scheidsrechter (zie tabel 2, onderste rij). Naarmate scheidsrechters een sterkere behoefte hebben aan maat­schappelijke verantwoordelijkheid, zijn ze dus gemotiveerder om goed te presteren als scheidsrechter.Een regressie­analyse, met alle demografische variabelen en psycho­logische behoeften als predictoren en motivatie als afhankelijke varia­bele, laat een soortgelijk beeld zien (F(10,1692) = 32,60, p < .001,  R2 = .16). De behoefte aan maat­schappelijke verantwoordelijkheid is de enige psychologische behoefte die significant (p < .01) bijdraagt aan de voorspelling van motivatie (β = .25, p < .001). Naarmate scheidsrechters meer gemotiveerd zijn, zijn ze jonger (β = ­.14, p < .001), minder ervaren  (β = ­.12, p < .001) en actiever (beste­den meer uur per week aan arbitre­ren; β = .09, p < .001).Maatschappelijke  verantwoordelijkheidDe dominante rol van de behoefte aan maatschappelijke verantwoor­delijkheid onderstreept indirect de maatschappelijke functie van sport in het algemeen en voet bal in het bijzonder. Met meer dan een miljoen       1 = helemaal niet2 = in zeer geringe mate3 = in enige mate4 = in redelijke mate5 = in sterke mate6 = in zeer sterke mate7 = in extreem sterke mate In algemene zin heb ik de behoefte …Behoefte aan autonomie 1. … om zelf te kunnen beslissen wat ik moet doen om iets gedaan te krijgen. 2.  … om zelf invloed te hebben op de keuze van mijn activiteiten en taken. 3. … om zelf te kunnen bepalen hoe ik iets aanpak. 4.  … aan vrijheid om dingen te doen zoals ik denk dat goed is.Behoefte aan verbondenheid 5. … om mensen om me heen te hebben. 6. … om onder de mensen te zijn. 7. … aan mensen om me heen zodat ik me niet alleen voel. 8. … om me deel te voelen van een team of groep.Behoefte aan structuur 9. … aan een dagelijkse routine. 10. … aan ordening en regelmaat. 11. … om precies te weten waar ik aan toe ben. 12. … aan regels en richtlijnen die ik kan volgen.Behoefte aan macht 13. … in een groep actief de leiding te nemen. 14. … andere mensen aan te sturen. 15. … het voortouw te nemen in een groep. 16. … het in een groep voor het zeggen te hebben.Behoefte aan maatschappelijke verantwoordelijkheid 17. … een ambassadeur te zijn voor de organisaties waarmee ik me verbonden voel. 18. … organisaties die ik belangrijk vind, goed te vertegenwoordigen. 19. … maatschappelijk betekenisvol bezig te zijn. 20. … zinvolle bijdragen te leveren aan de maatschappij.Tabel 1 | De 20 items van de vijf basale drijfveren.Tabel 2 | Gemiddelden (M), standaarddeviaties (SD) en correlaties. M SD 1 2 3 4 5Drijfveren1. Maatschappelijke verantwoordelijkheid  4.84a 1.00  -    2. Autonomie  4.80a .93 .53  -   3. Structuur 4.49ab 1.01 .47 .51  -  4. Verbondenheid 4.18b 1.10 .52 .47 .52  - 5. Macht 4.17b 1.16 .57 .57 .46 .55  -Motivatie 5.70 .87 .31 .21 .21 .19 .22Opmerking: De gemiddelden van de drijfveren met hetzelfde superscript zijn niet signifi-cant verschillend (p < .001). Alle correlaties zijn significant bij p < .001; n = 1703.Sportgericht nr. 5 | 2019 - jaargang 73 Sportgericht nr. 5 | 2019 - jaargang 73 9KNVB­leden6 en het enorme aantal wedstrijden dat ieder seizoen weer geleid moet worden7, is de maatschappelijke behoefte aan voetbalscheidsrechters groot. Dit sluit dus goed aan bij de sterke behoefte van voetbalscheidsrechters om deze maatschappelijke taak op zich te nemen. Interessant is ook dat naarmate de behoefte aan maat­schappelijke verant woordelijkheid groter is, de moti vatie om goed te presteren als scheidsrechter groter is. De behoefte trekt scheidsrechters niet alleen naar het voetbalveld; ze willen het ook goed doen! Wellicht dat zij net als sporters de grenzen van hun mogelijkheden willen opzoeken en uitdagende wedstrijden tot een goed einde willen brengen. Het belang van de behoefte aan maat­schappelijke verant woordelijk heid sluit tevens aan bij de toenemende nadruk van sportbonden, waaronder de KNVB, op de ambassa deursrol van scheidsrechters.8 Dat wil zeggen dat van scheidsrechters niet alleen wordt verwacht dat ze de regels beheersen en kunnen toepassen, leiderschaps­kwaliteiten hebben, kunnen samen­werken en fysiek en mentaal fit zijn. Meer en meer hoort daarbij dat scheidsrechters in gedrag en houding een voorbeeld zijn voor spelers en trainers, positief kritisch meedenken over ontwikkelingen en verbeterin­gen op het gebied van arbitrage en meer in het algemeen een positieve bijdrage leveren aan de sport.Praktische relevantieIn dit onderzoek hebben we de rela­tieve sterkte van vijf psychologische basisbehoeften van voetbalscheids­rechters onderzocht. Vanwege de inherent leidende rol van scheids­rechters werd verwacht dat het machtsmotief bij hen relatief sterk zou zijn. Niets blijkt minder waar. Onze resultaten suggereren dat in de populatie van voetbalscheidsrechters de behoefte aan macht een relatief zwakke drijfveer is. De sterkste basale drijfveren van voetbalscheidsrech­ters blijken de behoeften aan maat­schappelijke verantwoordelijkheid en autonomie te zijn. Op basis van deze bevindingen zou de beeldvorming omtrent scheidsrechters bijgesteld moeten worden. Scheidsrechters zijn namelijk eerder maatschappelijk be­trokken en autonomie geöriënteerd, dan belust op macht.Een ander doel van het huidige onderzoek was na te gaan hoe sterk de vijf drijfveren zijn gerelateerd aan de motivatie om goed te presteren. De resultaten laten eenduidig zien dat de behoefte aan maatschappelijke verantwoordelijkheid niet alleen de sterkste drijfveer is, maar ook het sterkst gerelateerd aan de motivatie om goed te presteren als voetbal­scheidsrechter. Een praktische impli­catie is dat bij de werving, selectie, opleiding, begeleiding en beoordeling van scheidsrechters aandacht moet worden besteed aan factoren als maatschappelijke verantwoordelijk­heid, betrokkenheid en ambassadeur­schap. Maar vooral ook aan een factor als plezier, die naar boven kwam in eerder onderzoek. ‘Plezier in de sport’ bleek de belangrijkste drijfveer om te beginnen en om door te gaan met arbitreren.11­14 Aandachtspunt hierbij is dat de kern van de taak van de scheidsrechter niet uit het oog moet worden verloren. Dit is en blijft het leiden van het spel aan de hand van de opgestelde regels.Over de auteursProf. dr. Nico W. Van Yperen (Rijksuniversiteit Groningen) is hoogleraar Sport-psychologie en schrijft op www.SportScience.blog over de mentale aspecten van sport en presteren. Correspondentie-adres: Nico W. Van Yperen, Rijks-universiteit Groningen, Afdeling Psychologie, Grote Kruisstraat 2/1, 9712 TS, Groningen. E-mail: n.van.yperen@rug.nlDrs. Jesper N. Pollmann was ten tijde van het onderzoek MSc student Talent Development & Creativity aan de Rijksuniversiteit Groningen.Dr. Frederike Zwenk is coördinator onderzoek bij de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB).1. Deci EL & Ryan RM (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68-78.2. McClelland DC (1985). Human motivation. New York, NY: Cambridge University Press.3. Baumeister RF & Leary MR (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117, 497-529. 4. Thompson MM et al. (2001). The personal need for structure and personal fear of invalidity scales: Historical perspectives, present applications and future directions. In: G. Moskowitz (ed.), Cognitive social psychology: The Princeton symposium on the legacy and future of social cognition, pp. 19-39. Mahwah, NJ: Erlbaum.5. Secchi D (2009). The cognitive side of social responsibility. Journal of Business Ethics, 88, 565-581.6. Korbee S & Gerritsen H (2018). Lidmaatschappen en Sportdeelname NOC*NSF over 2017 (NOC*NSF-publicatienummer 788). Geraadpleegd van https://www.nocnsf.nl/ledentallen7. Oexman S (2018). Het amateurseizoen 2017/18 in cijfers. Geraadpleegd op https://www.knvb.nl/nieuws/amateurvoetbal/uitgelicht/48836/het-amateurseizoen-201718-cijfers8. Pollmann JN (2019). Hoe de rol van ambassadeur van KNVB-scheidsrechters te vergroten op basis van hun basale drijfveren. Masterthese, Rijksuniversiteit Groningen.9. Avest W ter (2019). Aantal vrouwelijke scheidsrechters KNVB, per e-mail ontvangen op 03/04/2019.10. Yperen NW van, Rietzschel EF & Jonge KMM de (2014). Blended working: For whom it may (not) work. PLOS ONE, 9 (7), 1-8.11. Giel T & Breuer C (2020, in press). The determinants of the intention to continue voluntary football refereeing. Sport Management Review. Geraadpleegd van https://www-sciencedirect-com.proxy-ub.rug.nl/science/article/pii/S144135231830062712. Parsons T & Bairner A (2015). ‘You want the buzz of having done well in a game that wasn’t easy’: a sociological examination of the job commitment of English football referees. Movement and Sport Sciences, 87, 41-52.13. Schouten FAJ (2009). Tevredenheidsonderzoek Scheidsrechters. Geraadpleegd op https://www.kennisbanksportenbewegen.nl/?file=1651&m=1422882915&action=file.download14. Yperen NW van (1998). Predicting stay/leave behavior among volleyball referees. The Sport Psychologist, 12, 427-439.

Basale drijfveren en motivatie van de voetbalscheidsrechter

https://pure.rug.nl/ws/files/101136744/2019_Van_Yperen_et_al_Sportgericht.pdf

Basale drijfveren en motivatie van de voetbalscheidsrechter

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

ARTS repository - University of Groningen