Artykuł oryginalny Występowanie zwężeń tętnic dogłowowych u osób z chorobą niedokrwienną serca

Abstract

Background: In patients with coronary artery disease (CAD), the presence of atherosclerotic lesions in other vascular beds is associated with a markedly worse prognosis. Aim: To determine the prevalence and predictors of extracranial supra-aortic artery atherosclerotic disease (SAD) in patients with suspected CAD. Methods: Supra-aortic artery angiography was performed in 379 consecutive patients aged 64.2 &#177; 8.8 years (231 male) referred for coronary angiography. Clinical and laboratory data (total cholesterol, LDL, HDL cholesterol, hs-CRP, creatinine level) and left ventricular ejection fraction were analysed. Results: Significant stenosis (ł 50% by quantitative angiography) within at least one main branch of the coronary arteries was found in 314 (82.8%) patients, including 87 (27.7%), 96 (30.6%) and 131 (41.7%) with 1-vessel, 2-vessel, and 3-vessel CAD, respectively. Among all 379 patients, stenosis ł 50% of the carotid artery was documented in 9.5%, vertebral in 13.7%, and subclavian in 7.4% of patients. We found 130 stenoses ł 50% within the supra-aortic arteries in 90 patients (23.7% of the whole study group, and 28.7% of CAD patients), including 42 internal carotid artery stenoses in 36 patients, 58 vertebral artery stenoses in 52, and 30 subclavian stenoses in 28 patients. In 24 (6.3%) patients more than one SAD was present. The SAD ł 50% was found in 8 (12.3%) patients without significant CAD, in 22 (25.3%), 17 (17.7%) and 43 (32.8%) with 1-, 2- and 3-vessel CAD, respectively (p = 0.001). Independent predictors of SAD ł 50% identified by multivariate analysis were: previous neurological ischaemic event (p = 0.001), CAD (p = 0.015), creatinine level (p = 0.031), male gender (p = 0.001), claudication (p < 0.001) and low HDL cholesterol (p = 0.033). The following independent predictors of vertebral and/or subclavian artery stenosis ł 50% were identified: CAD severity (p = 0.002), creatinine level (p = 0.024), male gender (p = 0.013), claudication (p < 0.001) and low HDL cholesterol level (p = 0.059). Conclusions: In a large patient sample, we have found that significant supra-aortic atherosclerosis is present in a quater of patients with suspected CAD. Importantly, SAD prevalence increases with CAD severity. Previous neurological ischaemic event, CAD, creatinine level, male gender, claudication and hyperlipidaemia were identified as independent predictors of SAD ł 50%.Wstęp: U osób z chorobą wieńcową (CAD) miażdżyca tętnic pozawieńcowych związana jest ze złym rokowaniem. Cel: Ocena częstości występowania zwężeń tętnic dogłowowych (SAS) i ich czynniki predykcyjne u chorych z CAD. Metody: Angiografię tętnic dogłowowych wykonano u 379 kolejnych chorych (231 mężczyzn) w średnim wieku 64,2 &#177; 8,8 roku, poddanych angiografii tętnic wieńcowych. U wszystkich chorych poddano analizie obraz kliniczny, badania laboratoryjne: stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i HDL, hs-CRP, kreatyniny, oraz oceniono frakcję wyrzutową lewej komory. Wyniki: Zwężenia ł 50% w co najmniej jednej głównej gałęzi tętnicy wieńcowej stwierdzono u 314 (82,8%) chorych, w tym u 87 (27,7%) 1-naczyniową CAD, u 96 (30,6%) chorych 2-naczyniową oraz u 131 (41,7%) &#8211; 3-naczyniową CAD. Brak zwężeń lub zwężenia < 50% w tętnicach wieńcowych odnotowano u 65 (17,2%) osób. Stwierdzono 130 zwężeń ł 50% w tętnicach dogłowowych u 90 chorych, co stanowi 23,7% całej grupy oraz 28,7% wśród chorych z CAD. Stwierdzono 42 zwężenia w tętnicy szyjnej wewnętrznej u 36 chorych, 58 zwężeń tętnicy kręgowej u 52 oraz 30 zwężeń tętnicy podobojczykowej u 28 chorych. Zwężenie więcej niż jednej tętnicy dogłowowej było obecne u 24 (6,3%) chorych. Zwężenia tętnic dogłowowych ł 50% stwierdzono u 8 (12,3%) chorych bez istotnych zwężeń w tętnicach wieńcowych oraz u odpowiednio 22 (25,3%), 17 (17,7%) i 43 (32,8%) chorych z 1-, 2- i 3-naczyniową chorobą wieńcową (p = 0,001). Metodą analizy wieloczynnikowej wykazano, że niezależnymi czynnikami prognostycznymi SAS ł 50% są: przebyty udar niedokrwienny mózgu (p < 0,001), CAD (p = 0,015), stężenie kreatyniny (p = 0,031), płeć męska (p = 0,001), chromanie kończyn dolnych (p < 0,001) oraz niskie stężenie frakcji HDL cholesterolu (p = 0,033). Wnioski: Zwężenie tętnic dogłowowych jest częstym znaleziskiem u chorych kierowanych na koronarografię z podejrzeniem oraz udokumentowaną CAD i dotyczy ok. 1/4 chorych. Częstość SAS wzrasta wraz ze wzrostem zaawansowania choroby wieńcowej. Zidentyfikowano następujące niezależne czynniki prognostyczne SAS ł 50%: przebyty udar niedokrwienny mózgu, CAD, stężenie kreatyniny, płeć męska, chromanie kończyn dolnych oraz niskie stężenie frakcji HDL cholesterolu