Jakość życia chorych po małoinwazyjnym endoskopowym atraumatycznym pomostowaniu wieńcowym: obserwacja odległa

Abstract

Background: Quality of life (QoL) is an acknowledged parameter that subjectively describes treatment effectiveness and is used also in cardiac surgery. Minimally-invasive totally endoscopic atraumatic coronary artery bypass grafting (EACAB) does not require the use of cardiopulmonary bypass, reduces hospital stay and facilitates early rehabilitation. Therefore, this procedure should significantly improve QoL in patients with coronary artery disease. Aim: To assess QoL during a 12-year follow-up in patients who underwent EACAB. Methods: The study group comprised 706 consecutive patients who underwent EACAB between April 1998 and December 2010. Median duration of follow-up was 1918 days. QoL was assessed by either telephone interview or letter correspondence. Complete data were obtained from 413 persons aged 59 ± 6 years. We evaluated the effect of pre- and postoperative variables on QoL. Results: Compared with the preoperative period, a marked improvement in QoL after EACAB was reported by 38.6%, and improvement by 37.2% of patients. No change in QoL was noted by 18.8% of subjects, and 5.4% of responders reported deterioration of QoL. The following parameters were found to have no impact on QoL: gender (p = 0.3), myocardial infarction (MI) before EACAB (p = 0.3), diabetes mellitus (p = 0.7), and baseline angina severity by the Canadian Cardiovascular Society (CCS) classification (p = 0.8). Time delay between the surgery and QoL assessment had no impact on the results. During the follow-up, reported QoL was related to the severity of angina symptoms (p = 0.006), need for rehospitalisation (p = 0.02), MI (p = 0.04) and repeated revascularisation (p = 0.02). In multivariate analysis, only MI had a significant impact on QoL (p = 0.04). Current drug therapy had no impact on QoL. Conclusions: EACAB significantly improved QoL in coronary patients. MI during follow-up was associated with deterioration of QoL.Wstęp: Jakość życia (QoL) jest uznanym parametrem subiektywnie określającym skuteczność leczenia, także w kardiochirurgii. Małoinwazyjne endoskopowe pomostowanie wieńcowe z wideoskopowym pobraniem tętnicy piersiowej wewnętrznej (EACAB) nie wymaga zastosowania krążenia pozaustrojowego, skraca czas pobytu w szpitalu i ułatwia wczesną rehabilitację, dlatego powinno poprawiać jakość życia osób z chorobą wieńcową. Cel: Celem pracy była ocena QoL chorych poddawanych EACAB w obserwacji 12-letniej. Metody: Badaniem objęto 706 kolejnych pacjentów z jedno- (76,5%) i wielonaczyniową (23,5%) chorobą wieńcową, u których wykonano EACAB w okresie 04.1998–12.2010. Mediana czasu obserwacji po operacji wynosiła 1918 dni. Jakość życia oceniano na podstawie wywiadu telefonicznego lub korespondencji listownej. Pacjentów proszono o samoocenę aktualnej QoL w porównaniu z okresem sprzed operacji. Spośród 706 chorych w ciągu 12-letniej obserwacji zmarło 20 osób. Pełne dane uzyskano od 413 (58,5%) pacjentów, w średnim wieku 59 ± 6 lat, bez istotnego statystycznie wpływu czasu obserwacji na udział w badaniu. Oceniono wpływ zmiennych przed- i pooperacyjnych na QoL. Wyniki: Znacznie lepszą QoL w porównaniu z tą sprzed operacji zadeklarowało 38,6% badanych, lepszą — 37,2% chorych. Brak zmiany w zakresie QoL stwierdziło 18,8% pacjentów. Na pogorszenie QoL wskazało 5,4% osób. Na uzyskane wyniki nie wpływały: płeć (p = 0,3), występowanie cukrzycy przed operacją (p = 0,7) i zawał serca (MI) w wywiadzie (p = 0,3). Jakość życia nie zależała także od wyjściowego nasilenia dolegliwości dławicowych wg skali Kanadyjskiego Towarzystwa Kardiologicznego (CCS) (p = 0,8). Spośród badanych zmiennych ciągłych na QoL nie wpływały: wiek chorych (p = 0,6) i wartość frakcji wyrzutowej (p = 0,8). Czas, jaki upłynął od operacji, również nie różnicował w sposób istotny charakteru udzielanych odpowiedzi. W obserwacji odległej 52% chorych wymagało powtórnej hospitalizacji (niezależnie od przyczyny), 7,3% przebyło MI, a 17% wymagało powtórnej rewaskularyzacji wieńcowej [wszyscy chorzy — przezskórna interwencja wieńcowa (PCI)]. Około 2% chorych przebyło udar lub incydent przemijającego niedokrwienia mózgu w obserwacji odległej. Oprócz udaru, wszystkie powikłania znamiennie statystycznie wpływały na pogorszenie QoL w obserwacji odległej. Chorzy powtórnie hospitalizowani częściej zgłaszali pogorszenie QoL (p = 0,02). Pacjenci z MI częściej deklarowali brak poprawy lub pogorszenie QoL (p = 0,04), natomiast chorzy niewymagający PCI w obserwacji odległej cechowali się częściej znacznie lepszą QoL (p = 0,02). Także nasilenie dławicy wg CCS istotnie determinowało poziom pooperacyjnej QoL. Pogorszenie QoL deklarowali częściej pacjenci z większym nasileniem dolegliwości dławicowych (p = 0,006). Jednak wyniki analizy wielu zmiennych potwierdziły istotny wpływ jedynie MI (p = 0,04). Stosowana farmakoterapia nie korelowała z deklarowanym poziomem QoL. Wnioski: EACAB znacznie poprawia QoL. Znamienny wpływ na pogorszenie QoL w obserwacji odległej ma fakt występowania MI. Uzyskane rezultaty skłaniają do kontynuowania badań wśród chorych po kardiochirurgicznych zabiegach małoinwazyjnych za pomocą wystandaryzowanych narzędzi oceniających QoL