Polder, J.J.

Post, N.A.M.

van der Lucht, F.

Zwakhals, S.L.N.

Dutch

NARCIS 

Zorg is niet alleen een kostenpost. De baten van gezondheidszorg horen uitgangspunt bij bezuinigingen te zijn

Tilburg University Repository

    Tilburg UniversityZorg is niet alleen een kostenpost. De baten van gezondheidszorg horen uitgangspuntbij bezuinigingen te zijnPolder, J.J.; van der Lucht, F.; Post, N.A.M.; Zwakhals, S.L.N.Published in:Medisch ContactPublication date:2010Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordLink to publication in Tilburg University Research PortalCitation for published version (APA):Polder, J. J., van der Lucht, F., Post, N. A. M., & Zwakhals, S. L. N. (2010). Zorg is niet alleen een kostenpost.De baten van gezondheidszorg horen uitgangspunt bij bezuinigingen te zijn. Medisch Contact, 65(38), 1934-1937.General rightsCopyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.            • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.            • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain            • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portalTake down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Download date: 12. May. 20211934 | Medisch Contact | 23 september 2010 | 65 nr. 38economieIn het kielzog van Prinsjesdag zijn forse bezuinigingen in aantocht. Niemand kan daaromheen. Ook de gezondheidszorg niet. Maar wie bezuinigt op kosten, bezuinigt ook op baten.Dat het politieke debat in tijden van economische recessie in het teken staat van bezuinigingen, is logisch. Maar dat het daarbij alleen lijkt te gaan over waar het meeste geld te halen valt,  zeker niet. Kosten zijn namelijk onlosmakelijk verbonden met baten. Wie bezuinigen wil, doet er goed aan om de baten die verloren kunnen gaan nauwgezet onder ogen te zien. Dat is temeer belangrijk als, zoals in de gezondheidszorg, sommige baten wat verder weg liggen of nog een tijdje op zich laten wachten. De kosten lopen dan veel meer in het oog en de baten krijgen onvoldoende aandacht. Om ook de baten meer in beeld te krijgen, is in de Volksge-zondheid Toekomst Verkenning 2010 van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een uitgebreide inventarisatie gemaakt van de maatschappelijke baten van gezondheid, preventie en zorg.1 Daarbij is voortgebouwd op het Health is Wealth-gedachte-goed dat door de Wereld-gezondheidsorganisatie (WHO) op de kaart werd gezet.2 Centraal daarin staat het maatschap-pelijk welbevinden, dat direct en indirect wordt beïnvloed door gezondheid, welvaart, preventie en zorg.ProductiviteitDe volksgezondheid heeft baat bij preventie en zorg. De tijd dat vooral schoon drinkwater en afvalverwijdering bepalend waren voor verbeteringen in de volksgezondheid ligt ver achter ons. Sinds de Tweede Wereldoorlog is de levensverwachting met zo’n acht jaar gestegen. Zeker de helft daarvan kan rechtstreeks in ver-band worden gebracht met betere preventie en zorg. Het gaat dan om voorzichtige schattingen voor infectieziekten (antibiotica en vaccinaties), kanker (screening en behandeling) en hart- en vaatziekten (chirurgie en medicatie) (zie tabel 1).3 Als we bedenken dat ook de babysterfte is gedaald en er op tal van andere terreinen forse resultaten zijn geboekt, dan zijn de directe gezondheidsbaten van preventie en zorg in-drukwekkend te noemen.4 De volksgezondheid vertegenwoordigt niet alleen belangrijke maatschappelijke waar-den, maar is ook voor de economie van grote betekenis. Gezondheid leidt tot welvaart! Sinds Nobelprijswinnaar Robert Fogel heeft laten zien dat de economische groei vanaf de Franse Revolutie voor zeker een derde het gevolg is geweest van betere voeding en gezondheid, kan niemand meer om het belang van een fitte en gezonde beroepsbevolking heen.5 Zeker niet in een kenniseconomie die steeds hogere eisen stelt aan het cognitief en psychisch functio-neren van mensen. In dit verband wordt wel gesproken over het mentaal kapitaal van een bevolking.6 Wanneer Nederland als kennisland wil concurreren in de internationale economie, is het van groot belang om te investeren in onderwijs en wetenschap én in een gezonde en krachtige beroepsbevolking. Gezondheid draagt bij aan arbeidsparticipatie, vermindering van ziekteverzuim en het terug-dringen van arbeidsongeschiktheid. Stichting Economisch Onderzoek Rotterdam (SEOR) Johan Polder, projectleider Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010 (RIVM) en hoogleraar gezond-heidseconomie (Universiteit van Tilburg, Tranzo)Fons van der Lucht, projectleider Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010 (RIVM)Nikkie Post,Laurens Zwakhals, beiden auteur van het deelrap-port Maatschappelijke baten van de Volksgezondheid Toe-komst Verkenning 2010 (RIVM)Correspondentieadres: j.j.polder@uvt.nl;  c.c.: redactie@medischcontact.nlGeen belangenverstrengeling gemeld.Zorg is niet alleen een kostenpostDe baten van gezondheidszorg horen uitgangspunt bij bezuinigingen te zijnDe volksgezondheid  is ook voor de economie  van grote betekenis38_Polder.indd   1934 21-09-10   09:2165 nr. 38 | 23 september 2010 | Medisch Contact | 1935economieheeft becijferd dat een verbetering van de ervaren gezondheid een economische winst op-levert tussen de 150 en 700 miljoen euro, vooral door een toename van de arbeidsparticipatie.7 De grote range zegt daarbij overigens wel iets over de onzekerheid van deze welvaartswinst. En natuurlijk zijn voor het realiseren van gezondheidswinst investeringen nodig. De kos-ten gaan voor de baten uit.Participatie cruciaalDe productiviteit heeft niet alleen te lijden on-der ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid, maar ook onder werknemers die weliswaar niet thuis blijven, maar toch minder presteren. Economen spreken over presenteïsme, als even-knie van absenteïsme. Migraine, hooikoorts en vermoeidheid zijn bekende voorbeelden, maar ook chronische aandoeningen als astma en arthritis staan bekend om hun gevolgen voor de arbeidsproductiviteit (zie tabel 2 op blz. 1936).8 Aandoeningen die niet zo snel voor-komen in ranglijstjes naar ziektelast, kunnen dus wel hoog scoren op hun maatschappelijke gevolgen. 1. Gezondheidswinstinfectieziekten hart- en  vaatziektenkankerlevensverwachting (jaren)+1,4 +2,0 M: +0,30V: +0,85kwaliteit van leven  (ziektejaar equivalenten)+0,2 +1,0 minimaalgemiddelde kosten- effectiviteit  (euro/QALY)3800 2000 17.000aandoeningen waarbij veel gezondheidswinst is geboekttuberculose, bronchitis, griep, longontstekingberoerte,  coronaire  hartziektenborstkanker,  dikkedarmkankerTotale bijdrage aan de levensverwachting, de kwaliteit van leven en gemid-delde  kosteneffectiviteit van preventie en zorg bij drie ziektegroepen.Bron: Meerding et al, 2007.3Een verbetering van de ervaren gezondheid levert een econo-mische winst op van tussen de 150 en 700 miljoen euro.beeld: Getty Images 38_Polder.indd   1935 21-09-10   09:211936 | Medisch Contact | 23 september 2010 | 65 nr. 38economieGezondheid is ook van belang voor maatschap-pelijke participatie in de breedste betekenis. Een slechte gezondheid en een geringe mate van psychisch welbevinden zijn belangrijke oorzaken van sociale uitsluiting. Hier liggen dus aangrijpingspunten om de maatschap-pelijke participatie te bevorderen, zoals de Wet maatschappelijke onder-steuning (Wmo) beoogt. Het doel van deze wet is immers ‘dat iedereen – oud en jong, gehandicapt en niet gehandicapt, autoch-toon en allochtoon, met en zonder problemen – volwaardig aan de samenleving kan deelne-men’.⁹ Maar het kunnen meedoen dient niet alleen een individueel belang maar ook een maatschappelijk belang. Vrijwilligerswerk en mantelzorg zijn cruciaal voor de samenleving, en het belang daarvan neemt alleen maar toe als door de demografi sche transitie er steeds meer afh ankelijke ouderen komen ten opzichte van een krimpende beroepsbevolking. Dit alles is zo vanzelfsprekend dat we nogal eens over het hoofd zien dat gezondheid voor iedere vorm van maatschappelijke participatie een belang-rijke stimulans kan zijn. Dit maakt het ook  maatschappelijk gezien de moeite waard om te investeren in het voorkomen van ziekten en het wegnemen of compenseren van lichamelijke en psychische beperkingen.Geen stroppenpotDe gezondheidszorg wordt steeds vaker gezien als een stroppenpot voor de nationale economie. Opvallend is dat in sectoren waarin ongeveer evenveel geld omgaat als in de zorg, De gezondheidszorg wordt steeds vaker gezien als een stroppenpot voor de nationale economie.De autobranche wordt gezien als welvaartsverhogend, maar de zorgsector niet2. Presenteïsmegemiddeld aandeel presenteïsme (%)vermoeidheid 73allergieën 70migraine 70maag/darmproblemen 67slaapproblemen 66depressie/angst 62astma 60aandoeningen aan rug/nek 60osteoarthritis 56ademhalingsstoornis 56obesitas 56diabetes mellitus 45hoog cholesterol 43hoge bloeddruk 35andere chronische aandoeningen 33kanker 30hart- en vaatziekten 28luchtweginfecties 14Het aandeel van presenteïsme (de kosten van productiviteitsverlies tijdens het werk) in de totale kosten (zorgkosten, kosten van ziekteverzuim en van presenteïsme) voor een aantal aandoeningen. Bron: Schultz et al, 2009.838_Polder.indd   1936 21-09-10   09:21De literatuurlijst en meer over de op Prinsjesdag aangekon-digde bezuinigingen vindt u bij dit artikel op onze website www.medischcontact.nl65 nr. 38 | 23 september 2010 | Medisch Contact | 1937economieSAMENVATTING Bij bezuinigingen wordt meestal geke-ken waar het meeste geld te halen valt.  Beter is het om de baten die we als samenleving willen behouden als uitgangspunt te nemen.  De maatschappelijke ba-ten van gezondheid, pre-ventie en zorg zijn groot.  De gezondheidszorg is een economische sector van betekenis die bovendien belangrijke maatschappelijke waar-den vertegenwoordigt.dit niet geldt. Neem de autobranche. Die sector wordt gezien als welvaartsverhogend, terwijl de zorgsector meer en meer wordt aangemerkt als welvaartsbedreigend. Preventie en zorg kun-nen echter ook uitstekend als een economische sector worden beschreven. Dan gaat het om een sector waar 1,3 miljoen mensen werken, die met elkaar invulling geven aan 900.000 banen en een omzet genereren van 72 miljard euro. De gezondheidszorg is niet alleen een banenmotor voor de economie en een bron van innovatie, maar heeft ook allerlei uitstralingseff ecten naar toeleveranciers.1⁰ Een besteding van 100 euro in de zorg genereert voor 26 euro omzet in andere sectoren.11 In vergelijking met een sector als de bouwnijverheid, waar eenzelfde besteding 75 euro omzet elders oplevert, is dit overigens wel laag. Vanwege de omvang van de gezondheidszorg tikt het echter op macro-niveau wel aan.Zorg en welvaartAls het over de relatie tussen zorg en welvaart gaat, verdienen twee aspecten nadere aandacht. Ten eerste heeft de zorg bijgedragen aan het dempen van de economische recessie. Waar in andere sectoren de werkloosheid fors opliep en met overheidsgeld bestreden moest worden, was de zorg een stabiliserende bedrijfstak waar mensen gewoon aan de slag konden blijven. Een terechte vraag is dan ook of dit geld in de komende jaren, wanneer de overheid terug-betaald moet worden, uit de zorg moet komen of uit de sectoren waar de overheid is bijge-sprongen. Ten tweede heeft de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) een essentiële bijdrage geleverd aan de arbeidsparticipatie en daarmee aan de economische groei. De ruimte die de AWBZ bood, stelde laagopgeleiden in staat om in de (ouderen)zorg aan de slag te gaan, hetgeen hoogopgeleiden de mogelijkheid gaf om hun mantelzorgtaken deels te verminderen en in hogere functies aan de slag te gaan. Tussen zorg en welvaart bestaat een wederkerige relatie: welvaart maakt fi nanciering van de zorg moge-lijk, maar de zorg draagt ook weer bij aan de stijging van de welvaart.Eigen meritesDe gezondheidszorg draagt ook rechtstreeks bij aan het maatschappelijk welbevinden. Het gaat er dan bijvoorbeeld om dat mensen erop kunnen vertrouwen dat er zorg beschikbaar is als zij die nodig hebben en dat deze zorg ook beantwoordt aan de eisen die men daar in een moderne samenleving aan stelt. Daarnaast is er een wezenlijk verschil tussen de zorg en andere sectoren omdat in de zorg de mens in al zijn existentiële behoeften en noden centraal staat. Het maakt uit of je auto’s repareert of mensen behandelt, of je benzine verkoopt of mensen verzorgt. De zorg levert een geheel eigensoor-tige bijdrage aan het maatschappelijk welbe-vinden en die mag ook op zijn eigen merites worden beoordeeld.De belangrijkste vraag bij de komende bezuini-gingsrondes moet daarom niet zijn: waar halen we het geld, maar: welke baten willen we behouden?  Werken met passiepraktijkperikelMijn beste vriend vertelt me de volgende geschiedenis over een verpleeghuis dat zichzelf op zijn website aanprijsde om-dat er met passie werd gewerkt: ‘Woensdagmiddag werd ik om half een gebeld door het verpleeghuis waar mijn vader verblijft. Hij had namelijk om half drie een afspraak op de afdeling urologie in verband met zijn katheter en het was noodzakelijk dat een familielid hem zou begeleiden. Deze afspraak was al een tijd geleden gemaakt, maar ik was daar niet van op de hoogte. Ik was wel de vorige dag nog op bezoek geweest bij mijn vader maar had daar toen ook niets over gehoord. Toen ik tegen-wierp dat ik in Amsterdam (110 km verderop) woonde, was dat zeer wel bekend, maar de urgentie was hoog. Om half drie was ik in het verpleeghuis. Daar bleek dat ik mijn vader in zijn rolstoel naar een polikamer van het zieken-huis in hetzelfde gebouwencomplex moest brengen. De route was als volgt: vanuit de verpleeghuisafdeling in de lift naar de begane grond, een gang van vijftig meter door naar de polikamer, alwaar een verpleegkundige het katheter van mijn vader verwisselde, al met al nog geen tien minuten werk. Dezelfde weg weer terug en nog geen vijftien minuten later zat mijn vader weer in de huiskamer van de reactive-ringafdeling en mocht ik terug naar Amsterdam. Door het slechte weer was ik om half zeven thuis.’38_Polder.indd   1937 21-09-10   09:21

    Tilburg UniversityZorg is niet alleen een kostenpost. De baten van gezondheidszorg horen uitgangspuntbij bezuinigingen te zijnPolder, J.J.; van der Lucht, F.; Post, N.A.M.; Zwakhals, S.L.N.Published in:Medisch ContactPublication date:2010Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordLink to publication in Tilburg University Research PortalCitation for published version (APA):Polder, J. J., van der Lucht, F., Post, N. A. M., & Zwakhals, S. L. N. (2010). Zorg is niet alleen een kostenpost.De baten van gezondheidszorg horen uitgangspunt bij bezuinigingen te zijn. Medisch Contact, 65(38), 1934-1937.General rightsCopyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.            • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.            • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain            • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portalTake down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Download date: 09. Dec. 20231934 | Medisch Contact | 23 september 2010 | 65 nr. 38economieIn het kielzog van Prinsjesdag zijn forse bezuinigingen in aantocht. Niemand kan daaromheen. Ook de gezondheidszorg niet. Maar wie bezuinigt op kosten, bezuinigt ook op baten.Dat het politieke debat in tijden van economische recessie in het teken staat van bezuinigingen, is logisch. Maar dat het daarbij alleen lijkt te gaan over waar het meeste geld te halen valt,  zeker niet. Kosten zijn namelijk onlosmakelijk verbonden met baten. Wie bezuinigen wil, doet er goed aan om de baten die verloren kunnen gaan nauwgezet onder ogen te zien. Dat is temeer belangrijk als, zoals in de gezondheidszorg, sommige baten wat verder weg liggen of nog een tijdje op zich laten wachten. De kosten lopen dan veel meer in het oog en de baten krijgen onvoldoende aandacht. Om ook de baten meer in beeld te krijgen, is in de Volksge-zondheid Toekomst Verkenning 2010 van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een uitgebreide inventarisatie gemaakt van de maatschappelijke baten van gezondheid, preventie en zorg.1 Daarbij is voortgebouwd op het Health is Wealth-gedachte-goed dat door de Wereld-gezondheidsorganisatie (WHO) op de kaart werd gezet.2 Centraal daarin staat het maatschap-pelijk welbevinden, dat direct en indirect wordt beïnvloed door gezondheid, welvaart, preventie en zorg.ProductiviteitDe volksgezondheid heeft baat bij preventie en zorg. De tijd dat vooral schoon drinkwater en afvalverwijdering bepalend waren voor verbeteringen in de volksgezondheid ligt ver achter ons. Sinds de Tweede Wereldoorlog is de levensverwachting met zo’n acht jaar gestegen. Zeker de helft daarvan kan rechtstreeks in ver-band worden gebracht met betere preventie en zorg. Het gaat dan om voorzichtige schattingen voor infectieziekten (antibiotica en vaccinaties), kanker (screening en behandeling) en hart- en vaatziekten (chirurgie en medicatie) (zie tabel 1).3 Als we bedenken dat ook de babysterfte is gedaald en er op tal van andere terreinen forse resultaten zijn geboekt, dan zijn de directe gezondheidsbaten van preventie en zorg in-drukwekkend te noemen.4 De volksgezondheid vertegenwoordigt niet alleen belangrijke maatschappelijke waar-den, maar is ook voor de economie van grote betekenis. Gezondheid leidt tot welvaart! Sinds Nobelprijswinnaar Robert Fogel heeft laten zien dat de economische groei vanaf de Franse Revolutie voor zeker een derde het gevolg is geweest van betere voeding en gezondheid, kan niemand meer om het belang van een fitte en gezonde beroepsbevolking heen.5 Zeker niet in een kenniseconomie die steeds hogere eisen stelt aan het cognitief en psychisch functio-neren van mensen. In dit verband wordt wel gesproken over het mentaal kapitaal van een bevolking.6 Wanneer Nederland als kennisland wil concurreren in de internationale economie, is het van groot belang om te investeren in onderwijs en wetenschap én in een gezonde en krachtige beroepsbevolking. Gezondheid draagt bij aan arbeidsparticipatie, vermindering van ziekteverzuim en het terug-dringen van arbeidsongeschiktheid. Stichting Economisch Onderzoek Rotterdam (SEOR) Johan Polder, projectleider Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010 (RIVM) en hoogleraar gezond-heidseconomie (Universiteit van Tilburg, Tranzo)Fons van der Lucht, projectleider Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010 (RIVM)Nikkie Post,Laurens Zwakhals, beiden auteur van het deelrap-port Maatschappelijke baten van de Volksgezondheid Toe-komst Verkenning 2010 (RIVM)Correspondentieadres: j.j.polder@uvt.nl;  c.c.: redactie@medischcontact.nlGeen belangenverstrengeling gemeld.Zorg is niet alleen een kostenpostDe baten van gezondheidszorg horen uitgangspunt bij bezuinigingen te zijnDe volksgezondheid  is ook voor de economie  van grote betekenis38_Polder.indd   1934 21-09-10   09:2165 nr. 38 | 23 september 2010 | Medisch Contact | 1935economieheeft becijferd dat een verbetering van de ervaren gezondheid een economische winst op-levert tussen de 150 en 700 miljoen euro, vooral door een toename van de arbeidsparticipatie.7 De grote range zegt daarbij overigens wel iets over de onzekerheid van deze welvaartswinst. En natuurlijk zijn voor het realiseren van gezondheidswinst investeringen nodig. De kos-ten gaan voor de baten uit.Participatie cruciaalDe productiviteit heeft niet alleen te lijden on-der ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid, maar ook onder werknemers die weliswaar niet thuis blijven, maar toch minder presteren. Economen spreken over presenteïsme, als even-knie van absenteïsme. Migraine, hooikoorts en vermoeidheid zijn bekende voorbeelden, maar ook chronische aandoeningen als astma en arthritis staan bekend om hun gevolgen voor de arbeidsproductiviteit (zie tabel 2 op blz. 1936).8 Aandoeningen die niet zo snel voor-komen in ranglijstjes naar ziektelast, kunnen dus wel hoog scoren op hun maatschappelijke gevolgen. 1. Gezondheidswinstinfectieziekten hart- en  vaatziektenkankerlevensverwachting (jaren)+1,4 +2,0 M: +0,30V: +0,85kwaliteit van leven  (ziektejaar equivalenten)+0,2 +1,0 minimaalgemiddelde kosten- effectiviteit  (euro/QALY)3800 2000 17.000aandoeningen waarbij veel gezondheidswinst is geboekttuberculose, bronchitis, griep, longontstekingberoerte,  coronaire  hartziektenborstkanker,  dikkedarmkankerTotale bijdrage aan de levensverwachting, de kwaliteit van leven en gemid-delde  kosteneffectiviteit van preventie en zorg bij drie ziektegroepen.Bron: Meerding et al, 2007.3Een verbetering van de ervaren gezondheid levert een econo-mische winst op van tussen de 150 en 700 miljoen euro.beeld: Getty Images 38_Polder.indd   1935 21-09-10   09:211936 | Medisch Contact | 23 september 2010 | 65 nr. 38economieGezondheid is ook van belang voor maatschap-pelijke participatie in de breedste betekenis. Een slechte gezondheid en een geringe mate van psychisch welbevinden zijn belangrijke oorzaken van sociale uitsluiting. Hier liggen dus aangrijpingspunten om de maatschap-pelijke participatie te bevorderen, zoals de Wet maatschappelijke onder-steuning (Wmo) beoogt. Het doel van deze wet is immers ‘dat iedereen – oud en jong, gehandicapt en niet gehandicapt, autoch-toon en allochtoon, met en zonder problemen – volwaardig aan de samenleving kan deelne-men’.⁹ Maar het kunnen meedoen dient niet alleen een individueel belang maar ook een maatschappelijk belang. Vrijwilligerswerk en mantelzorg zijn cruciaal voor de samenleving, en het belang daarvan neemt alleen maar toe als door de demografi sche transitie er steeds meer afh ankelijke ouderen komen ten opzichte van een krimpende beroepsbevolking. Dit alles is zo vanzelfsprekend dat we nogal eens over het hoofd zien dat gezondheid voor iedere vorm van maatschappelijke participatie een belang-rijke stimulans kan zijn. Dit maakt het ook  maatschappelijk gezien de moeite waard om te investeren in het voorkomen van ziekten en het wegnemen of compenseren van lichamelijke en psychische beperkingen.Geen stroppenpotDe gezondheidszorg wordt steeds vaker gezien als een stroppenpot voor de nationale economie. Opvallend is dat in sectoren waarin ongeveer evenveel geld omgaat als in de zorg, De gezondheidszorg wordt steeds vaker gezien als een stroppenpot voor de nationale economie.De autobranche wordt gezien als welvaartsverhogend, maar de zorgsector niet2. Presenteïsmegemiddeld aandeel presenteïsme (%)vermoeidheid 73allergieën 70migraine 70maag/darmproblemen 67slaapproblemen 66depressie/angst 62astma 60aandoeningen aan rug/nek 60osteoarthritis 56ademhalingsstoornis 56obesitas 56diabetes mellitus 45hoog cholesterol 43hoge bloeddruk 35andere chronische aandoeningen 33kanker 30hart- en vaatziekten 28luchtweginfecties 14Het aandeel van presenteïsme (de kosten van productiviteitsverlies tijdens het werk) in de totale kosten (zorgkosten, kosten van ziekteverzuim en van presenteïsme) voor een aantal aandoeningen. Bron: Schultz et al, 2009.838_Polder.indd   1936 21-09-10   09:21De literatuurlijst en meer over de op Prinsjesdag aangekon-digde bezuinigingen vindt u bij dit artikel op onze website www.medischcontact.nl65 nr. 38 | 23 september 2010 | Medisch Contact | 1937economieSAMENVATTING Bij bezuinigingen wordt meestal geke-ken waar het meeste geld te halen valt.  Beter is het om de baten die we als samenleving willen behouden als uitgangspunt te nemen.  De maatschappelijke ba-ten van gezondheid, pre-ventie en zorg zijn groot.  De gezondheidszorg is een economische sector van betekenis die bovendien belangrijke maatschappelijke waar-den vertegenwoordigt.dit niet geldt. Neem de autobranche. Die sector wordt gezien als welvaartsverhogend, terwijl de zorgsector meer en meer wordt aangemerkt als welvaartsbedreigend. Preventie en zorg kun-nen echter ook uitstekend als een economische sector worden beschreven. Dan gaat het om een sector waar 1,3 miljoen mensen werken, die met elkaar invulling geven aan 900.000 banen en een omzet genereren van 72 miljard euro. De gezondheidszorg is niet alleen een banenmotor voor de economie en een bron van innovatie, maar heeft ook allerlei uitstralingseff ecten naar toeleveranciers.1⁰ Een besteding van 100 euro in de zorg genereert voor 26 euro omzet in andere sectoren.11 In vergelijking met een sector als de bouwnijverheid, waar eenzelfde besteding 75 euro omzet elders oplevert, is dit overigens wel laag. Vanwege de omvang van de gezondheidszorg tikt het echter op macro-niveau wel aan.Zorg en welvaartAls het over de relatie tussen zorg en welvaart gaat, verdienen twee aspecten nadere aandacht. Ten eerste heeft de zorg bijgedragen aan het dempen van de economische recessie. Waar in andere sectoren de werkloosheid fors opliep en met overheidsgeld bestreden moest worden, was de zorg een stabiliserende bedrijfstak waar mensen gewoon aan de slag konden blijven. Een terechte vraag is dan ook of dit geld in de komende jaren, wanneer de overheid terug-betaald moet worden, uit de zorg moet komen of uit de sectoren waar de overheid is bijge-sprongen. Ten tweede heeft de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) een essentiële bijdrage geleverd aan de arbeidsparticipatie en daarmee aan de economische groei. De ruimte die de AWBZ bood, stelde laagopgeleiden in staat om in de (ouderen)zorg aan de slag te gaan, hetgeen hoogopgeleiden de mogelijkheid gaf om hun mantelzorgtaken deels te verminderen en in hogere functies aan de slag te gaan. Tussen zorg en welvaart bestaat een wederkerige relatie: welvaart maakt fi nanciering van de zorg moge-lijk, maar de zorg draagt ook weer bij aan de stijging van de welvaart.Eigen meritesDe gezondheidszorg draagt ook rechtstreeks bij aan het maatschappelijk welbevinden. Het gaat er dan bijvoorbeeld om dat mensen erop kunnen vertrouwen dat er zorg beschikbaar is als zij die nodig hebben en dat deze zorg ook beantwoordt aan de eisen die men daar in een moderne samenleving aan stelt. Daarnaast is er een wezenlijk verschil tussen de zorg en andere sectoren omdat in de zorg de mens in al zijn existentiële behoeften en noden centraal staat. Het maakt uit of je auto’s repareert of mensen behandelt, of je benzine verkoopt of mensen verzorgt. De zorg levert een geheel eigensoor-tige bijdrage aan het maatschappelijk welbe-vinden en die mag ook op zijn eigen merites worden beoordeeld.De belangrijkste vraag bij de komende bezuini-gingsrondes moet daarom niet zijn: waar halen we het geld, maar: welke baten willen we behouden?  Werken met passiepraktijkperikelMijn beste vriend vertelt me de volgende geschiedenis over een verpleeghuis dat zichzelf op zijn website aanprijsde om-dat er met passie werd gewerkt: ‘Woensdagmiddag werd ik om half een gebeld door het verpleeghuis waar mijn vader verblijft. Hij had namelijk om half drie een afspraak op de afdeling urologie in verband met zijn katheter en het was noodzakelijk dat een familielid hem zou begeleiden. Deze afspraak was al een tijd geleden gemaakt, maar ik was daar niet van op de hoogte. Ik was wel de vorige dag nog op bezoek geweest bij mijn vader maar had daar toen ook niets over gehoord. Toen ik tegen-wierp dat ik in Amsterdam (110 km verderop) woonde, was dat zeer wel bekend, maar de urgentie was hoog. Om half drie was ik in het verpleeghuis. Daar bleek dat ik mijn vader in zijn rolstoel naar een polikamer van het zieken-huis in hetzelfde gebouwencomplex moest brengen. De route was als volgt: vanuit de verpleeghuisafdeling in de lift naar de begane grond, een gang van vijftig meter door naar de polikamer, alwaar een verpleegkundige het katheter van mijn vader verwisselde, al met al nog geen tien minuten werk. Dezelfde weg weer terug en nog geen vijftien minuten later zat mijn vader weer in de huiskamer van de reactive-ringafdeling en mocht ik terug naar Amsterdam. Door het slechte weer was ik om half zeven thuis.’38_Polder.indd   1937 21-09-10   09:21

Zorg is niet alleen een kostenpost. De baten van gezondheidszorg horen uitgangspunt bij bezuinigingen te zijn

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Tilburg University Repository

Tilburg University Repository