Anahtar Kelimeler : Eleştirel Jeopolitik, Eleştirel Siyasi Coğrafya, Jeopolitik Zihniyet, Kemalist Jeopolitik, Türk Silahlı Kuvvetleri
TÜRKİYE’Yİ KONUMLANDIRMAK: JEOPOLİTİK ZİHNİYET VE TÜRKİYE’DE ORDU
Bu tez Türkiye’de milliyetçilik, militarizm, istisnacılık ve askeri-odaklı güçlü devlet zihniyetlerinin bir parçası olan “jeopolitik akıllaştırmaların” tarihsel merkeziliğine yönelik eleştirel ve entellektüel bir pratik geliştirme girişimidir. Genel olarak eleştirel jeopolitik içinde yerleşmiş bir kavram olan ‘jeo-iktidar, özel olarak da Kemalist jeopolitik zihniyet kavramını sorunsallaştırmak suretiyle bu tez Türk Silahlı Kuvvetleri’nin resmi jeopolitik söylemini analiz etmektedir. Eleştirel jeopolitiğin kavramsal ve epistemolojik çerçevesine dayanan bu tez jeopolitiği verili coğrafi gerçekliğin doğal bir düşünme biçimi olarak ele almak yerine hayli ideolojik ve siyasileşmiş bir analiz biçimi olarak ele almaktadır. Coğrafyanın siyaseti nasıl etkilediği şeklinde geleneksel bir sorudan kaçınarak bu tez Türk Silahlı Kuvvetleri’nin coğrafi/jeopolitik iddia ve önermelerinin bir aktör olarak ordurunun normal siyaset yapısı içindeki rolünü nasıl meşrulaştırdığını ve Türkiye’nin ulusal ve uluslararası kimliğini nasıl inşa ettiğini Kemalist ideoloji bağlamında incelemektedir. Tez söz konusu sorunsallaştırmayı üç düzeyde inceleyerek ortaya koyar. İlk olarak, coğrafya/jeopolitik ilişkisini bilgi ekseni (söylemler, bilimsel önermeler, felsefi - ahlaki önermeler) ile iktidar ekseninin (kurumlar, düzenleyici kararlar, yasalar, idari tasarruflar ve stratejiler) bir araya geldiği söylemsel yumakları TSK’nın jeopolitiği nasıl tanımladığı ve anladığını inceleyerek gösterir. İkinci olarak, Kemalizm/jeopolitik ilişkisini ulus-devlet mantığı içinde yeniden inşa edilen istisnalaştırılmış ve milliyetçi bir söylem olarak nasıl bir Türkiye jeopolitiği kurgusunun devreye sokulduğunu anlamak için inceler. Üçüncü olarak ise, var olan jeopolitik söylemin okullarda ve milli eğitim ideolojisine nasıl yerleştirildiğini inceleyerek gösterir.
GENERAL INFORMATION
Name and Surname : Murat Yeşiltaş
Field : Political Science and International Relations
Programme : International Relations
Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Yüksel Taşkın
Degree Awarded and Date : PhD-April 2012
Keywords : Critical Geopolitics, Critical Political Geography, Geopolitical Mentality, Kemalist Geopolitics, Turkish Armed Forces
ABSTRACT
LOCATING TURKEY: GEOPOLITICAL MENTALITY AND THE MILITRAY IN TURKEY
This dissertation is an attempt to develop a critical intellectual practice against the historical centrality of geopolitical reasonings, which are part of nationalism, militarism, exceptionalism and military-centered strong state mentality in Turkey. By problematizing the concept of “geo-power” rooted in critical geopolitics in general and the “Kemalist geopolitical mentality” in particular, the dissertation concerns with the formal geopolitical discourse of Turkish Armed Forces in its historical process. Based on the conceptual and epistemological framework of critical geopolitics, the dissertation treats geopolitics not as a neutral consideration of pregiven “geographical” facts, but as a deeply ideological and politicized form of analysis. Eschewing the traditional question of how geography does or can influence politics, the dissertation investigates how geographical/geopolitical claims and assumptions of the Turkish Armed Forces legitimizes the role of the military as an agent in the normal political structure and how it constructs Turkey’s identity in (inter)national level with reference to the Kemalist ideology. The dissertation examines this problematization in three empirically oriented chapters. Firstly, it problematizes the conceptual maps of geopolitics by focusing particularly on the relationship between geography and geopolitics within the framework of the discourse (as power/knowledge relations) of the Turkish military. Secondly, it examines Turkey’s international position by exposing the relationship between Kemalism and geopolitics in terms of exceptionalism and militarism as parts of the nation-state mentality. Thirdly, it shows how the existing geopolitical discourse is established within the school and ideology of national education of Turkey.
GENEL BİLGİLER
İsim ve Soyadı : Murat Yeşiltaş
Anabilim Dalı : Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler
Programı : Uluslararası İlişkiler
Tez Danışmanı : Doç. Dr. Yüksel Taşkın
Tez Türü ve Tarihi : Doktora- Nisan 2012
Anahtar Kelimeler : Eleştirel Jeopolitik, Eleştirel Siyasi Coğrafya, Jeopolitik Zihniyet, Kemalist Jeopolitik, Türk Silahlı Kuvvetleri
TÜRKİYE’Yİ KONUMLANDIRMAK: JEOPOLİTİK ZİHNİYET VE TÜRKİYE’DE ORDU
Bu tez Türkiye’de milliyetçilik, militarizm, istisnacılık ve askeri-odaklı güçlü devlet zihniyetlerinin bir parçası olan “jeopolitik akıllaştırmaların” tarihsel merkeziliğine yönelik eleştirel ve entellektüel bir pratik geliştirme girişimidir. Genel olarak eleştirel jeopolitik içinde yerleşmiş bir kavram olan ‘jeo-iktidar, özel olarak da Kemalist jeopolitik zihniyet kavramını sorunsallaştırmak suretiyle bu tez Türk Silahlı Kuvvetleri’nin resmi jeopolitik söylemini analiz etmektedir. Eleştirel jeopolitiğin kavramsal ve epistemolojik çerçevesine dayanan bu tez jeopolitiği verili coğrafi gerçekliğin doğal bir düşünme biçimi olarak ele almak yerine hayli ideolojik ve siyasileşmiş bir analiz biçimi olarak ele almaktadır. Coğrafyanın siyaseti nasıl etkilediği şeklinde geleneksel bir sorudan kaçınarak bu tez Türk Silahlı Kuvvetleri’nin coğrafi/jeopolitik iddia ve önermelerinin bir aktör olarak ordurunun normal siyaset yapısı içindeki rolünü nasıl meşrulaştırdığını ve Türkiye’nin ulusal ve uluslararası kimliğini nasıl inşa ettiğini Kemalist ideoloji bağlamında incelemektedir. Tez söz konusu sorunsallaştırmayı üç düzeyde inceleyerek ortaya koyar. İlk olarak, coğrafya/jeopolitik ilişkisini bilgi ekseni (söylemler, bilimsel önermeler, felsefi - ahlaki önermeler) ile iktidar ekseninin (kurumlar, düzenleyici kararlar, yasalar, idari tasarruflar ve stratejiler) bir araya geldiği söylemsel yumakları TSK’nın jeopolitiği nasıl tanımladığı ve anladığını inceleyerek gösterir. İkinci olarak, Kemalizm/jeopolitik ilişkisini ulus-devlet mantığı içinde yeniden inşa edilen istisnalaştırılmış ve milliyetçi bir söylem olarak nasıl bir Türkiye jeopolitiği kurgusunun devreye sokulduğunu anlamak için inceler. Üçüncü olarak ise, var olan jeopolitik söylemin okullarda ve milli eğitim ideolojisine nasıl yerleştirildiğini inceleyerek gösterir.
Geography, Geopolitical Mentality, Kemalist Geopolitics, Turkish Armed Forces
ABSTRACT
LOCATING TURKEY: GEOPOLITICAL MENTALITY AND THE MILITRAY IN TURKEY
This dissertation is an attempt to develop a critical intellectual practice against the historical centrality of geopolitical reasonings, which are part of nationalism, militarism, exceptionalism and military-centered strong state mentality in Turkey. By problematizing the concept of “geo-power” rooted in critical geopolitics in general and the “Kemalist geopolitical mentality” in particular, the dissertation concerns with the formal geopolitical discourse of Turkish Armed Forces in its historical process. Based on the conceptual and epistemological framework of critical geopolitics, the dissertation treats geopolitics not as a neutral consideration of pregiven “geographical” facts, but as a deeply ideological and politicized form of analysis. Eschewing the traditional question of how geography does or can influence politics, the dissertation investigates how geographical/geopolitical claims and assumptions of the Turkish Armed Forces legitimizes the role of the military as an agent in the normal political structure and how it constructs Turkey’s identity in (inter)national level with reference to the Kemalist ideology. The dissertation examines this problematization in three empirically oriented chapters. Firstly, it problematizes the conceptual maps of geopolitics by focusing particularly on the relationship between geography and geopolitics within the framework of the discourse (as power/knowledge relations) of the Turkish military. Secondly, it examines Turkey’s international position by exposing the relationship between Kemalism and geopolitics in terms of exceptionalism and militarism as parts of the nation-state mentality. Thirdly, it shows how the existing geopolitical discourse is established within the school and ideology of national education of Turkey
