1980’li yılların sonrasında neoliberal politikaların yükselişi, küreselleşme, bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan ilerlemeler, postmodern anlayışın öne çıkması ve sivil toplum anlayışının güçlenmesi gibi birçok gelişme kamu kesimi ve kamu hizmetinde bir değişim yaratmaya başlamıştır. Kamu hizmetlerinin sunum, bütçe ve denetim gibi farklı alanlarda kendini hissettiren bu değişimi belirleyen temel model vatandaş odaklı kamu hizmeti yaklaşımıdır. İşletme yönetiminde uygulanan müşteri odaklı anlayışın bazı teknik ve ilkelerinden yararlanarak, onları kamu yönetimi kalıbı içerisinde eriten bu yaklaşım, kar değil kamu hizmeti merkezli, müşteri değil vatandaşı esas alan; ancak, kamu yararı ve hakkaniyet ölçülerine bağlı kalarak, kamu hizmetini etkin-verimli-ekonomik ve kaliteli olarak sunmaya çalışan bir nitelik arz etmektedir. Sahip olduğu bu özellikleriyle de kamu ekonomisini pek çok açıdan etkilemektedir.
Bu yaklaşım tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kendini hissettirmektedir. En çok hissettirdiği alanların başında ise sağlık sektörü gelmektedir. Bu bağlamda çalışmada öncelikle, vatandaş odaklı yaklaşımın teorisine ve genel olarak Türkiye ve dünya örneklerine değinilmiştir. Daha sonra, Türkiye’de sağlık sektöründe Sağlık Dönüşüm Programı’yla getirilmek istenen vatandaş odaklı hizmet uygulamalarına ve bu uygulamaların kamu ekonomisi açısından yarattığı sonuçlara yer verilmiştir. Bu şekilde gerçekleştirmek istenen dönüşümün ne kadar vatandaş odaklı olduğu ve amacına ulaşıp ulaşmadığı değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, etkin ve verimli bir kaynak kullanımına, optimal kaynak tahsisine, mali alan yaratımına, hizmete erişimde ve hizmet kalitesinde artışa, beşeri, fiziki ve sosyal sermayenin güçlenmesine, adalet ve eşitliğin sağlanmasına kadar birçok başlıkta bir etki yaratıp yaratmadığı analiz edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kamu Hizmeti, Vatandaş Odaklı, Kamu Ekonomisi, Sağlık Sektörü, Sağlıkta Dönüşüm Programı.
ABSTRACT
Many developments such as the rise of neoliberal politics, the globalization, the progress in information and communication technology, the prominence of postmodern consciousness and the strength of civil society have gone through the change in public sector and public service since 1980s. The main model which settles this change in showing itself in different fields such as the provision, budgeting and control of public services, is the citizen oriented public service approach. This approach which uses some techniques and principles of the customer oriented approach in business management and harmonizes them in public management, has a nature of not profit but for public service centered, not customer but for citizen oriented and provision of public services efficiently, economically and in quality by the way of faithful to public interest and justice. Due to these qualifications, this approach affects public economics in many respects.
This approach makes itself evident in Turkey like as all of the world. Health sector is the first one of these sectors. Concordantly, in this study, the theory of citizen oriented approach and the applications of this approach in Turkey and in some other countries in the world are mentioned firstly. Then, the citizen oriented public services which are put forward by The Health Transformation Program and their effects on public economics are investigated. In this way, the evaluation is made that how citizen oriented the transformation is and if it has reached its goals. In this context, the analyses are made in many topics such as the efficient and productive use of resources, the optimal allocation of resources, the creation of fiscal space, the raise of public service quality and access, the strength of physical, human and social capital and the secure of justice and equality.
Key Words: Public Service, Citizen Oriented, Public Economics, Health Sector, The Health Transformation Progra
