Η Θεωρία Απόκρισης Στοιχείου (ΘΑΣ) αποτελεί μιαν εναλλακτική προσέγγιση της Κλασικής Θεωρίας Μέτρησης (ΚΘΜ) για την ανάπτυξη εργαλείων μέτρησης και την εξέταση των ψυχομετρικών τους ιδιοτήτων. Η ΘΑΣ, όπως προκύπτει από το όνομά της, εστιάζεται και εξετάζει το κάθε στοιχείο του εργαλείου μέτρησης. Σκοπός της είναι να μοντελοποιήσει τη σχέση μεταξύ του λανθάνοντος χαρακτηριστικού των συμμετεχόντων (latent trait) και της απόκρισής των στα διάφορα στοιχεία του εργαλείου μέτρησης. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται οι βασικές έννοιες της ΘΑΣ, τα πλεονεκτήματά της συγκριτικά με την ΚΘΜ, οι προϋποθέσεις εφαρμογής της καθώς ο τρόπος ερμηνείας και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης των ερευνητών για τη χρησιμότητά της και τις εφαρμογές της. Η παρουσίαση εστιάζεται στα πιο απλά μοντέλα όπου χρησιμοποιούνται κυρίως διχοτομικά δεδομένα καθώς η σε βάθος κατανόησή των διευκολύνει την ομαλή μετάβαση στην εφαρμογή πιο σύνθετων τεχνικών. Στη συνέχεια παρουσιάζεται μια εφαρμογή της ανάλυσης με τη χρήση δύο στατιστικών προγραμμάτων, ενός εμπορικού με γραφικό περιβάλλον (IRTPRO) και ενός ελεύθερου λογισμικού (ltm) στο περιβάλλον της R. Item Response Theory (IRT) represents an alternative to Classical Test Theory (CTT) framework for developing new instruments and examining the psychometric properties of existing ones. IRT models the relationship between a latent trait and the response of each item of a measurement tool. Thus, contrary to CTT, the focus of IRT is on the item level. In the present study the basic concepts of IRT are presented along with its advantages in relation to CTT, the assumptions underlying its implementation and how the results can be interpreted and utilized in an attempt to sensitize researchers for its applicability and usefulness. The study focuses on the simplest models where dichotomous data are used as their in-depth understanding facilitates a smooth transition to the application of more complex IRT techniques. Finally, an example of IRT analysis is presented in detail using two statistical programs, a commercial one with graphical environment (IRTPRO) and an open source (ltm) in the R environment.
